Πρόβλημα βιωσιμότητας αντιμετωπίζουν τα υποθηκοφυλακεία της Μαγνησίας, καθώς οι δικαιοπραξίες έχουν σημειώσει κάθετη πτώση και πλέον πολλοί υποθηκοφύλακες σκέπτονται σοβαρά να αναστείλουν τη δραστηριότητά τους. Βάσει παλαιοτέρου σχεδίου τα υποθηκοφυλακεία επρόκειτο να μετατραπούν σε κτηματολογικά γραφεία μέχρι το 2020, ωστόσο το κτηματολόγιο καθυστερεί.
Στη Μαγνησία λειτουργούν σήμερα εννιά υποθηκοφυλακεία, τρία εκ των οποίων (Σκιάθου, Σκοπέλου και Αλμυρού) προσφέρουν και υπηρεσίες κτηματολογικών γραφείων (του Αλμυρού για τη Ν. Αγχίαλο).
Οι δικαιοπραξίες έχουν μειωθεί σε ποσοστό που ξεπερνά και το 70%, σε σύγκριση με την προ κρίσης εποχή, ενώ κατά μέσο όρο σε σύγκριση με πέρυσι η μείωση φθάνει το 30%.
Πληροφορίες από το υπουργείο Δικαιοσύνης αναφέρουν ότι εκπονείται σχέδιο συγχώνευσης των υποθηκοφυλακείων, ωστόσο οι υποθηκοφύλακες της Μαγνησίας είναι επιφυλακτικοί και επισημαίνουν προβλήματα που θα πρέπει να επιλυθούν, εφόσον υπάρξει τέτοια εξέλιξη.
Οι υποθηκοφύλακες στη Μαγνησία είναι άμισθοι, δεν αμείβονται δηλαδή από το Ελληνικό Δημόσιο, ενώ εισπράττουν ποσοστά από τις δικαιοπραξίες. Μάλιστα οι τέσσερις εξ αυτών και συγκεκριμένα των υποθηκοφυλακείων Αργαλαστής, Ζαγοράς, Μηλεών και Σούρπης, είναι και συμβολαιογράφοι, που αναγκάζονται να πληρώνουν και τους υπαλλήλους των υποθηκοφυλακείων, που υπάγονται σ’ αυτούς.
«Όλο το 2015 είχαμε 2373 πράξεις και μέχρι 18 Μαΐου φέτος μόλις 400», σημειώνει η υποθηκοφύλακας Βόλου κ. Μήτρου, που υπολογίζει σε 70% τη μείωση των δικαιοπραξιών σε σύγκριση με την προ κρίσης εποχή.
Ο υποθηκοφύλακας αποδίδει τα έσοδα στο Δημόσιο, παρακρατώντας ένα ποσοστό των εισπράξεων για τα λειτουργικά έξοδα του υποθηκοφυλακείου και το κέρδος του. Πιο συγκεκριμένα, σε όσες πράξεις έχουν «αναλογικά δικαιώματα» (όπως οι μεταβιβάσεις, οι γονικές παροχές κ.ά.), ο υποθηκοφύλακας υποχρεούται να αποδίδει στο Δημόσιο το 4,75 τοις χιλίοις (επί της αναφερόμενης στην πράξη αξίας). Ενώ παρακρατά επιπλέον ένα 3 τοις χιλίοις, από το οποίο ένα μέρος καταλήγει και πάλι στο Δημόσιο και ένα μέρος στον ίδιο.
Το πρόβλημα στη βιωσιμότητα των υποθηκοφυλακείων φάνηκε από το ξεκίνημα της κρίσης, με την κατακόρυφη πτώση των αγοραπωλησιών ακινήτων.
Η κτηματαγορά έχει παραλύσει και τα έσοδα είναι πλέον λιγότερα από τα έξοδα και ο υποθηκοφύλακας είναι αναγκασμένος να καλύπτει με δικά του χρήματα τη λειτουργία του υποθηκοφυλακείου.
«Η θέση μας είναι δεινή, Βουλιάζουμε αργά κι αν δεν υπήρχε η κίνηση με τις διορθώσεις για το κτηματολόγιο στη Ν. Αγχίαλο, δεν θα το ανοίγαμε καθημερινά το υποθηκοφυλακείο», σημειώνει η υποθηκοφύλακας Αλμυρού κ. Γκούμα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εισπράξεις του υποθηκοφυλακείου Αλμυρού ήταν 18.000 ευρώ περίπου το πρώτο τρίμηνο του 2015 και μόλις 12.000 ευρώ το πρώτο τρίμηνο φέτος… Αντίστοιχα το 2011 ήταν 40.000 ευρώ, το 2012 26.000 ευρώ και το 2013 31.000 ευρώ περίπου…
«Εκτός της μεγάλης μείωσης των αγοραπωλησιών ακινήτων έχουν μειωθεί και οι αξίες τους», προσθέτει η κ. Γκούμα.
«Η μείωση των πράξεων είναι μεγάλη φέτος και λόγω των αποχών των συμβολαιογράφων και των δικηγόρων. Η μείωση άλλωστε είναι σταθερή κάθε χρόνο την περίοδο της κρίσης», προσθέτει η υποθηκοφύλακας Αργαλαστής κ. Σατραζέμη.
«Δεν υπάρχει κέρδος πλέον. Το υποθηκοφυλακείο είναι παθητικό και επιβιώνω ως συμβολαιογράφος και όχι ως υποθηκοφύλακας», προσθέτει η κ. Σατραζέμη.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και στο υποθηκοφυλακείο Σούρπης, το αρχαιότερο στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα από το 1897… Πριν την κρίση επιλαμβανόταν 1200 δικαιοπραξιών ετησίως και φέτος μέχρι σήμερα μόλις 89…
Στα νησιά
«Οι πράξεις είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Φέτος από την 1η του έτους μέχρι σήμερα έχουμε 106 και πέρυσι το αντίστοιχο διάστημα είχαμε 147», τονίζει ο υποθηκοφύλακας κ. Παπαδήμος. «Είχα τρεις υπαλλήλους και τώρα έναν. Πρέπει να πληρώσω μισθό στον υπάλληλο, το ασφαλιστικό του Ταμείο, τα έξοδα του γραφείου και να μου μείνουν κι εμένα. Από το 2012 είναι παθητικό. Στο Κτηματολόγιο από την άλλη τα λάθη είναι πολλά, αλλά δεν έχει χρήματα ο κόσμος να κάνει τις διορθώσεις. 1500 ευρώ θέλει για ένα τοπογραφικό διάγραμμα», προσθέτει ο υποθηκοφύλακας Σκιάθου.
Το πρόβλημα της επιβίωσης των υποθηκοφυλακείων δεν είναι το μόνο. Όταν ένας υποθηκοφύλακας συνταξιοδοτείται, τότε το υπουργείο Δικαιοσύνης πραγματοποιεί διαγωνισμό (μια φορά τον χρόνο για όσες περιπτώσεις έχει) για την πλήρωση της θέσης. Μόνο που ο διαγωνισμός αυτός δεν έχει πραγματοποιηθεί… εδώ και μια πενταετία. Έτσι ο αρχαιότερος συμβολαιογράφος κάθε περιοχής, που οριζόταν από το κράτος μεταβατικά στη θέση του υποθηκοφύλακα μέχρι την πραγματοποίηση του διαγωνισμού, μετατρέπεται σε μόνιμος. Και έρχεται αντιμέτωπος με τα δεινά οικονομικά του υποθηκοφυλακείου (ενδεχομένως και τα χρέη), τα οποία καλείται να καλύψει από την τσέπη του. Πρόσφατα, στο νομοσχέδιο για το σύμφωνο συμβίωσης, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και να μην επιβαρύνονται οι συμβολαιογράφοι που τελικά αναλαμβάνουν, ορίστηκε ότι ο «νέος» επικεφαλής δεν αναλαμβάνει τα χρέη του απερχόμενου υποθηκοφύλακα.