Υπερταξικό είναι πλέον το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Καθημερινά είναι τα περιστατικά που φθάνουν μέχρι την Αστυνομία ή ακόμη και στα δικαστήρια. Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Συμβουλευτικής Στήριξης και Ενημέρωσης (ΚΕΣΥΣΕ), στη Μαγνησία την τελευταία διετία έχουν καταγραφεί περίπου 200 κλήσεις για επεισόδια βίας εντός της οικογένειας…
Αξιωματικοί, αστυνομικοί, καθηγητές, ακόμη και ιερείς καταγγέλλονται για άσκηση ενδοοικογενειακής βίας…
Στα πινάκια του Πλημμελειοδικείου Βόλου υπάρχουν προς συζήτηση υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας σε διάφορες μορφές, που πλέουν τείνουν να λάβουν τη μορφή «πλημμύρας»… Δεν υπάρχει δικάσιμος χωρίς υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας…
Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας δυστυχώς πληθαίνουν και λόγω της οικονομικής κρίσης.
Τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας δείχνουν ένα μόνο μέρος του προβλήματος, καθώς μέχρι τις 2 Οκτωβρίου φέτος είχαν καταγγελθεί σε όλες τις αστυνομικές υπηρεσίες της Μαγνησίας 29 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.
Πέρυσι καταγράφηκαν επίσημα 45 περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, που καταγγέλθηκαν στις αστυνομικές αρχές σε όλη τη Μαγνησία.
Αν και υπολογίζεται πως τα περιστατικά είναι πολλαπλάσια απ’ αυτά που τελικά έφθασαν στην Αστυνομία, είναι αρκετά για να δείξουν το μέγεθος του προβλήματος.
Ως επί το πλείστον πρόκειται για γυναίκες, που πέφτουν θύματα επιθέσεων από τους συζύγους τους. Είναι η λεγόμενη «αόρατη» βία, που συμβαίνει πίσω από κλειστές πόρτες, καθώς θεωρείται αυστηρά οικογενειακή υπόθεση.
Όπως σημειώνει η κ. Μαρία Τόπα, ψυχολόγος του ΚΕΣΥΣΕ, αρμόδια για την ενδοοικογενειακή βία, «δεν υπάρχει πλέον διαχωρισμός στην ενδοοικογενειακή βία ανάμεσα σε μορφωμένους ή μη, σε πλούσιους ή φτωχούς. Είχαμε ακόμη και ιερέα που άσκησε βία».
Μία στις τρεις γυναίκες έχει πέσει θύμα κακοποίησης μια φορά στη ζωή της. Οι ηλικίες των γυναικών που πέφτουν θύματα βίας ξεκινούν από πολύ μικρές, ακόμη και φοιτήτριες και φθάνουν μέχρι τα 60-70 χρόνια.
Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν συλλεχθεί από γυναίκες θύματα στις συμβουλευτικές υπηρεσίες, το πρώτο περιστατικό βίας παρατηρείται συνήθως μετά τον γάμο (56,06%) και οι γυναίκες, παρά τη βίαιη συμπεριφορά του συζύγου τους (80%), εξακολουθούν να μένουν μαζί τους (65,22%). Η συνηθέστερη μορφή βίας είναι η ψυχολογική και η σωματική, ενώ λιγότερο συχνά αναφέρεται μόνο η ψυχολογική βία.
«Τα επεισόδια είναι πολλά. Καταγγέλλονται ακόμη και βιασμοί εντός γάμου, περιστατικά αιμομιξίας, θείος με ανιψιά, πατέρας με κόρη… Καταγγέλλονται επίσης αποβολές εγκύων λόγω κακοποίησης. Πάντα βέβαια συνέβαιναν ανάλογα γεγονότα, ωστόσο σήμερα βγαίνουν αυτά πιο εύκολα στον αέρα», σημειώνει η κ. Τόπα.
Η ενδοοικογενειακή βία δεν περιλαμβάνει μόνο τη σωματική κακοποίηση, αλλά τις άμεσες και έμμεσες απειλές, τη συναισθηματική και ψυχολογική βία, τη σεξουαλική κακοποίηση, την κοινωνική απομόνωση, τον οικονομικό έλεγχο και γενικότερα όλες εκείνες τις συμπεριφορές, που ωθούν ένα άτομο, να ζει υπό έναν διαρκή φόβο.
«Η ενδοοικογενειακή βία καταγράφεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, δεν είναι χαρακτηριστικό μόνον φτωχών οικογενειών. Η γραμμή 15900 του υπουργείου Εσωτερικών έχει χτυπήσει κόκκινο», τονίζει η κ. Τόπα.
Η βία μέσα στην οικογένεια χαρακτηρίζεται από τρεις φάσεις, οι οποίες επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Κατά το πρώτο στάδιο προκαλείται σταδιακά αυξητική ένταση, όπου το θύμα υπόκειται σε λιγότερο βίαιες συμπεριφορές, όπως είναι οι απειλές και προσβολές. Τα θύματα σύντομα διαισθάνονται ότι θα ακολουθήσει η σωματική βία, κι έτσι προσπαθούν να την αποφύγουν ενεργώντας συγκαταβατικά. Το δεύτερο στάδιο της βίας, εκείνο της έντονης επίθεσης, χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτη σωματική επιθετικότητα εξαιρετικά βίαιη και επικίνδυνη. Στο τελευταίο στάδιο, ο θύτης ενεργεί απολογητικά και συμπονετικά προς το θύμα, ενώ υπόσχεται πως οι σκηνές βίας δεν θα επαναληφθούν.
Η νομοθεσία
Σύμφωνα με τον νόμο για την ενδοοικογενειακή βία (Ν. 3500/2006), «η άσκηση βίας κάθε μορφής μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται» (άρθρο 2). Με την ευρύτερη ερμηνεία αυτό σημαίνει ότι δεν απαιτείται μόνο σωματική βία, για να διωχθεί ο θύτης. Η εξύβριση, η απειλή, ο εκβιασμός, η προσβολή της γενετήσιας ελευθερίας (ή βιασμός αν γίνεται πιο κατανοητό στο πλαίσιο συζυγικής ή συντροφικής σχέσης), ο φυσικός περιορισμός (εξαναγκασμός σε απομόνωση) και γενικότερα η προσβολή της προσωπικότητας, αποτελούν βία και είναι παράνομες πράξεις, οι οποίες διώκονται ποινικά. Για να κατατάξουμε τη συμπεριφορά του θύτη σε άσκηση ψυχολογικής βία, γενικά μπορούμε να πούμε ότι είναι κάθε συμπεριφορά, που προκαλεί φόβο, είτε αυτή απευθύνεται άμεσα στο θύμα ή σε τρίτο πρόσωπο ή απειλή στο θύμα για βλάβη τρίτου προσώπου.
Είναι βέβαια πιο εύκολο να διαγνωσθεί η σωματική βία ως άσκηση βίας, αλλά εξίσου σημαντικό ρόλο παίζει και η λεκτική, ψυχολογική, αλλά και η οικονομική βία (στέρηση οικονομικών πόρων απαραίτητων για την αξιοπρεπή διαβίωση του θύματος). Αυτά για να γίνει αντιληπτό ότι όταν αναφερόμαστε στην κακοποίηση, αυτή δεν περιορίζεται μόνο στον ξυλοδαρμό, αλλά και στην εξύβριση και τη γενικότερη απαξίωση της προσωπικότητας του θύματος (υποτιμητική κριτική, κλονισμό αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης κ.ά.).