Από χίλια κύματα περνά η καθημερινότητα των μικρών μαθητών στα χρόνια της κρίσης στο Βόλο. Με ένα σημαντικό ποσοστό μαθητών να έχουν άνεργο το γονέα, βλέπουν ότι οι εξωσχολικές δραστηριότητες περιορίζονται, δυσκολεύονται να αγοράσουν υλικά αγαθά και νιώθουν απαισιοδοξία για το μέλλον. Ακόμη πιο σημαντικό είναι πως το 8% των μαθητών σιτίζεται στο σχολείο μέσα από τις εθελοντικές πρωτοβουλίες της Εκκλησίας, των εκπαιδευτικών, των γονέων και άλλων φορέων. Η έρευνα σε τέσσερα Δημοτικά του Βόλου με ένα σημαντικό δείγμα 520 μαθητών, δείχνει τις επιπτώσεις της κρίσης στη ζωή των παιδιών που σε αυτή την ηλικία ξεπετάγονται και κάνουν τα δικά τους όνειρα. Δυστυχώς η κρίση τους ψαλιδίζει τις επιθυμίες, και κάνει γκρίζο τον κόσμο που ονειρεύονται, όπως στο μαθητή που δήλωσε ότι αναγκάστηκε να σταματήσει το φροντιστήριο αγγλικών, γιατί ο πατέρας του έμεινε άνεργος.
Πρόκειται ίσως για την πρώτη οργανωμένη καταγραφή των συνεπειών της κρίσης στη ζωή των μαθητών του Βόλου και στην οποία συμμετείχαν τέσσερα Δημοτικά που το καθένα έχει τα δικά του κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά. Το σύνολο των μαθητών ήταν 520 μαθητών, ο μέσος όρος αλλοδαπών μαθητών ήταν 16% και Ρομά 6%.
Η έρευνα βασίζεται στις απόψεις των μαθητών, όπως καταγράφηκαν μέσα από ποιοτικά ερευνητικά εργαλεία των κοινωνικών επιστημών για το πώς αντιλαμβάνονται την οικονομική κρίση και τις συνέπειές της.
Στην έρευνα συμμετείχε σημαντικός αριθμός γονέων (75%), καταθέτοντας γραπτά και προφορικά τις απόψεις του κατά τις απογευματινές συνεδρίες του προγράμματος.
Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει το δημόσιο δημοτικό σχολείο με αποτέλεσμα 8% των μαθητών του δείγματος να σιτίζονται τόσο για το πρωινό τους όσο και για το φαγητό τους στο ολοήμερο μέσα από εθελοντικές πρωτοβουλίες όπως των γονέων, των εκπαιδευτικών, της Εκκλησίας.
Η Εκκλησία μέσω των Ενοριών προσφέρει κολατσιό ή σε κάποιες περιπτώσεις και φαγητό, ενώ και οι διδάσκοντες εντοπίζοντας κάποιες δύσκολες οικονομικά περιπτώσεις των μαθητών, τις στηρίζει καλύπτοντας οικονομικά τη δαπάνη στο κυλικείο, ώστε το παιδί αν σιτίζεται. Προ κρίσης ελάχιστα παιδιά έφεραν κολατσιό στο σχολείο. Στην κρίση τα δέματα με το αλουμινόχαρτο αυξήθηκαν, αλλά στην κορύφωση της κρίσης αρκετά απιδιά δεν έχουν από το σπίτι ούτε αυτό το κολατσιό τυλιγμένο στο αλουμινόχαρτο.
Αισθάνονται την κρίση
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τα παιδιά δείχνουν να αντιλαμβάνονται ρεαλιστικά την επιδείνωση των συνθηκών που ζουν οι οικογένειές τους και οι συνάνθρωποί τους θεωρώντας ως φυσικό επόμενο τον περιορισμό κατά 20% των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, όπως ξένες γλώσσες –αθλητικές δραστηριότητες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ενός μαθητή, ο οποίος δηλώνει «διέκοψα το φροντιστήριο αγγλικών γιατί ο μπαμπάς είναι άνεργος και χρωστούσαμε».
Αποτέλεσμα είναι τα παιδιά να περιγράφουν μία κοινωνική πραγματικότητα με αυξανόμενες δυσκολίες και προβλήματα που βιώνουν τα ίδια και οι γονείς τους, κάτι που τους δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα, άγχος και ανησυχία για το παρόν και το μέλλον .
Βοήθεια από το σύλλογο γονέων
Επίσης προκύπτει ότι τα περισσότερα παιδιά συνδέουν την οικονομική κρίση με την έλλειψη χρημάτων, την αδυναμία εξόφλησης λογαριασμών και την έλλειψη βασικών αγαθών. Υπήρξαν δυο περιπτώσεις που οι γονείς αδυνατώντας να πληρώσουν το λογαριασμό ΔΕΗ ζήτησαν αρωγή από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου τους.
Στην έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι δραστηριότητες κόβονται για τα παιδιά, ακόμη και επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα οικονομικής στήριξης της μετακίνησης που θα χρειαστεί να υποβληθεί το παιδί. Αυτό παρατηρήθηκε σε ένα ποσοστό 4-5% των μαθητών οι οποίοι βοηθήθηκαν από τους εκπαιδευτικούς, αν και οι τελευταίοι έχουν δεχθεί ένα σημαντικό περιορισμό της αγοραστικής τους αξίας μέσα στα χρόνια της κρίσης κατά 40%.
Οι θυσίες των γονέων
Όπως είναι λογικό, σύμφωνα με τα παιδιά, οι γονείς τους θυσιάζουν τις διακοπές και τα ταξίδια και ακολουθούν οι αγορές παιχνιδιών και οι εκδηλώσεις ψυχαγωγίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι προς το τέλος της προηγούμενης σχολικής χρονιάς διατυπώθηκε από αρκετούς γονείς το αίτημα οι εκπαιδευτικοί για το φετινό έτος να ζητήσουν την προμήθεια των τελείως απαραίτητων σχολικών ειδών.
Τα παιδιά στην πλειοψηφία τους ανησυχούν για το μέλλον ενώ πιστεύουν ότι μελλοντικά η κατάσταση θα γίνει πιο δύσκολη.
Τα παιδιά δείχνουν ότι στενοχωριούνται για το γείτονα αλλά και το συμμαθητή που δέχεται τα χτυπήματα της οικονομικής κρίσης.
Θύματα της κρίσης και τα σχολικά κυλικεία , των οποίων ο τζίρος έχει περιοριστεί κατά 30%, ενώ το ένα από τα τέσσερα έχει εγκαταλειφθεί.
Επίδραση στο σχολείο
Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικογένεια κάποιου μαθητή κατά κανόνα μεταφέρονται στο σχολείο και επηρεάζουν τις επιδόσεις του και τη συμπεριφορά του, με επιθετικότητα αλλά και κάποιες φορές σημάδια παραίτησης από την εκπαιδευτική διαδικασία.
Για αυτό το λόγο ο ρόλος του σχολείου και ειδικότερα του εκπαιδευτικού είναι πολύ σημαντικός, αφού πέρα από το γνωστικό πεδίο και την ψυχολογική ισορροπία του παιδιού πρέπει να διαμορφώνεται μια ελκυστική και κατάλληλη παιδαγωγική ατμόσφαιρα ώστε να βρίσκει τις δυνάμεις και το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αφήνει στην άκρη την οικονομική κρίση που βιώνει στο σπίτι του και θα μπορεί να συμμετέχει απερίσπαστο.
Πέρα από τα αρνητικά η οικονομική κρίση είχε και το θετικό να φέρει κοντά στο σχολείο μεγαλύτερο αριθμό γονέων , οι οποίοι με προθυμία καλύπτουν με εθελοντική εργασία αλλά και προσφορές μέσω των συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων το κενό ή τις περιορισμένες παρεμβάσεις για τη συντήρηση και τον ευπρεπισμό των σχολικών κτιρίων . και αυτό έχει παρατηρηθεί σε πολλά σχολεία, όπου οι γονείς αναλαμβάνουν τον ελαιοχρωματισμό ή την επισκευή κάποιων εργασιών.