«Βουτιά» στον κόσμο των σφουγγαράδων επιχειρεί η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Αντιγόνη Σδρόλια με το νέο μυθιστόρημά της, το οποίο τιτλοφορείται «Της Μηχανής το Φόρεμα» και κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες από τις Εκδόσεις Πηγή.
Κάποτε τα σκάφανδρα έφερναν πολλά χρήματα στους σφουγγαράδες. Όμως το τίμημα ήταν βαρύ, αφού κάθε χρόνο εκατοντάδες σακατεύονταν στα βάθη της θάλασσας, χτυπημένοι από τη νόσο των δυτών. Τον 19ο αιώνα μάλιστα προέκυψε το λεγόμενο «σπογγαλιευτικό ζήτημα». Τότε ξεκίνησε ένας τιτάνιος αγώνας απαγόρευσης των σκάφανδρων από τους σπογγαλιείς, οι οποίοι πέρα των άλλων, με τη χρήση των μηχανικών μέσων απογύμνωναν τον βυθό με την εντατική αλιεία των σφουγγαριών. Σταδιακά τα σκάφανδρα απαγορεύτηκαν, κυρίως χάρη στις προσπάθειες ενός Λιθουανού περιηγητή, του καθηγητή κλασικών γλωσσών Κάρολου Φλέγελ, ο οποίος το 1892 βρέθηκε στην Κάλυμνο. Συγκλονισμένος από τον βαρύ φόρο αίματος που πλήρωναν οι Έλληνες, προσπάθησε να πείσει τους δύτες να επιστρέψουν στις παραδοσιακές μεθόδους σπογγαλιείας και να απαρνηθούν τη «μηχανή».
Ο ανθρωπιστικός αγώνας του Φλέγελ ενέπνευσε τη φιλόλογο του Μουσείου Σχολείου Βόλου (διδάσκει εκεί τα τελευταία οκτώ χρόνια) και μέσα από τις 312 σελίδες του καινούριου πονήματός της, που από τις αρχές Οκτωβρίου βρίσκεται στις προθήκες των βιβλιοπωλείων, ξετυλίγεται μία γοητευτική ιστορία. Η κ. Σδρόλια πρόσθεσε στη βιβλιογραφία της ένα ενδιαφέρον έργο, το τρίτο κατά σειρά προσωπικό βιβλίο της έπειτα από τη «Συμμορία των πέντε» (Εκδόσεις Μίνωας, 2016) και τον «Φίλιππο στη Βρετανία» (e-book από τις Εκδόσεις Σαΐτα, 2015), αλλά και τη συμμετοχή σε αρκετές ανθολογίες με βραβευμένα κείμενά της.
Ετούτη τη φορά, πάντως, δεν καταπιάστηκε με παιδική λογοτεχνία, αλλά δοκίμασε τις δυνάμεις της με ένα ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα, με την υπόθεσή του να εκτυλίσσεται από το Τρίκερι, την Κάλυμνο και τη Σύμη, μέχρι το Τάρπον Σπρινγκς στη Φλόριντα, μία μικρή πόλη που κάποτε κάλυπτε σχεδόν τη μισή ζήτηση των ΗΠΑ σε σφουγγάρια…
«Ο πυρήνας του βιβλίου κινείται γύρω από ένα υπαρκτό πρόσωπο, τον Λιθουανό ανθρωπιστή Κάρολο Φλέγελ, ο οποίος όταν επισκέφτηκε την Κάλυμνο σοκαρίστηκε από τους παραλυτικούς σφουγγαράδες που αντίκρισε. Έτσι, αποφάσισε να κάνει μία διεθνή εκστρατεία σε όλα τα κράτη της Μεσογείου ενάντια στο σκάφανδρο. Το θέμα πήρε και πολιτικές διαστάσεις. Τα Δωδεκάνησα τότε ανήκαν ακόμη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ άλλα ψαροχώρια, όπως το Τρίκερι και η Ερμιόνη βρίσκονταν στην επικράτεια του ελληνικού κράτους. Γεννήθηκε ανταγωνισμός μεταξύ των περιοχών που μπορούσαν να έχουν σκάφανδρο. Αυτή είναι η ιστορική πλοκή και γύρω από αυτό υπάρχει μυθοπλασία», τόνισε χαρακτηριστικά η συγγραφέας και πρόσθεσε: «Χρειάστηκε να κάνω αρκετή έρευνα για τον Φλέγελ, που δεν επισκέφτηκε ποτέ το Τρίκερι, παρά έδρασε κυρίως στο νησί της Καλύμνου, αν και πλάθοντας την ιστορία και με δεδομένο ότι στη μυθοπλασία τα πάντα επιτρέπονται, έγραψα πως βρέθηκε και στα μέρη μας».
Εξίσου μεγάλο ρόλο, όμως, στη συγγραφή του βιβλίου διαδραμάτισαν οι αφηγήσεις του παππού της Αντιγόνης Σδρόλια, ο οποίος καταγόταν από το Τρίκερι, το θρυλικό ναυτοχώρι του Πηλίου. «Είχα παππού σφουγγαρά, από την πλευρά της μητέρας μου. Λεγόταν Βαγγέλης Κατσαρός. Οπότε, ξεκίνησα από ιστορίες που αφορούν στο Τρίκερι και όσο η ιστορία ξετυλίγεται φτάνουμε στα Δωδεκάνησα, μέχρι και το Τάρπον Σπρινγκς, μία περιοχή στη Φλόριντα, όπου υπήρξε έντονη μετανάστευση Δωδεκανησίων», τόνισε η κ. Σδρόλια, για να προσθέσει: «Στο Τρίκερι μέχρι και σήμερα υπάρχουν παλιοί σφουγγαράδες και συναντούμε πολλές ιστορίες από την ενασχόλησή τους με την σπογγαλιεία».
Οι δυσκολίες του επαγγέλματος των σφουγγαράδων παρακίνησαν την κ. Σδρόλια, που σημείωσε: «Η ζωή τους ήταν δύσκολη και βουτούσαν, γιατί δεν είχαν άλλον τρόπο να επιβιώσουν. Προέρχονταν κυρίως από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και βλέπουμε πως τότε προέκυπταν και ταξικά θέματα, μέσα από τις συγκρούσεις των μεγαλοκαπεταναίων με τα πληρώματά τους. Η ιδέα υπήρχε στο μυαλό μου αρκετά χρόνια πριν. Απέκτησε δομή, όταν ανακάλυψα τον Φλέγελ. Πάντοτε είχα σκοπό να κάνω κάτι για τους σφουγγαράδες, αλλά πήρε σάρκα και οστά, όταν έμαθα για εκείνον, που παρέμεινε ιδεαλιστής μέχρι το τέλος της ζωής του. Και παρότι επρόκειτο για σπουδαία προσωπικότητα, ελάχιστοι γνωρίζουν για τη δράση του και τη συμβολή που είχε στο λεγόμενο σπογγαλιευτικό ζήτημα της Μεσογείου».