Βιβλία με επιστημονικό ενδιαφέρον – «Προσχέδιο, Οι εξελικτικές ρίζες μιας καλής κοινωνίας» και «Ωκεανοί στο διάστημα»

Του
Μηνά Χαραλαμπίδη,
βιολόγου

Προσχέδιο, Οι εξελικτικές ρίζες μιας καλής κοινωνίας,
Νικόλας Α. Χρηστάκης,
κάτοπτρο
Ο συγγραφέας: Ο Nicholas A. Christakis, MD, PhD, MPH, είναι ιατρός και κοινωνικός επιστήμονας. Είναι καθηγητής κοινωνικής και φυσικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Yale (φέρει τον τίτλο «καθηγητής Sterling» – ο υψηλότερος ακαδημαϊκός βαθμός στο Yale), όπου κατέχει θέσεις στα τμήματα της Κοινωνιολογίας, της Οικολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας, της Στατιστικής και Επιστήμης Δεδομένων, της Βιοϊατρικής Μηχανικής και της Ιατρικής. Στο παρελθόν έχει διεξαγάγει έρευνα και επί πολλά χρόνια έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Harvard και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου. Το 2009, το περιοδικό Time τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο των εκατό ανθρώπων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη. Το 2009 και το 2010, το περιοδικό Foreign Policy τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο των εκατό πλέον σημαινόντων στοχαστών στον κόσμο. Εργάστηκε ως νοσοκομειακός γιατρός σε υποβαθμισμένες κοινότητες του Σικάγου και της Βοστόνης έως το 2011. Σήμερα περνά τον περισσότερο χρόνο του στο Εργαστήριο Ανθρώπινης Φύσης, όπου η ομάδα του διερευνά ένα ευρύ σύνολο ιδεών, μεταξύ των οποίων: Την κατανόηση των εξελικτικών, γενετικών και φυσιολογικών βάσεων της φιλίας, την ενθάρρυνση χωριών στον αναπτυσσόμενο κόσμο να υιοθετήσουν νέες πρακτικές δημόσιας υγείας (εργάζεται σε περιοχές της Ονδούρας, της Ινδίας και της Ουγκάντας), τη χαρτογράφηση κοινωνικών δικτύων σε διάφορα περιβάλλοντα σε ολόκληρο τον κόσμο, την ταξινόμηση ατόμων σε διαδικτυακές ομάδες έτσι ώστε να συμπεριφέρονται καλύτερα (όπως να είναι πιο συνεργάσιμοι και περισσότερο ειλικρινείς), την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης που βοηθά τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη συλλογική δράση, τη διερεύνηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στο ανθρώπινο μικροβίωμα, κ.ά. Όταν δεν εργάζεται στο εργαστήριο, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Yale.
Επί μεγάλο χρονικό διάστημα εστιάζαμε το ενδιαφέρον μας στη σκοτεινή πλευρά της βιολογικής μας κληρονομιάς: Την ικανότητά μας για επιθετικότητα, βαναυσότητα, προκατάληψη και ιδιοτέλεια. Ωστόσο, η φυσική επιλογή μάς έχει προικίσει με ένα σύνολο επωφελών κοινωνικών γνωρισμάτων, μεταξύ των οποίων την ικανότητά μας για αγάπη, φιλία, συνεργασία και μάθηση. Πίσω από όλες τις επινοήσεις του πολιτισμού μας υπάρχει η έμφυτη τάση μας να δημιουργούμε καλές κοινωνίες.
Στο βιβλίο προβάλλεται η συναρπαστική ιδέα ότι τα γονίδιά μας δεν επηρεάζουν μόνο το σώμα και τη συμπεριφορά μας, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούμε κοινωνίες εκπληκτικά όμοιες σε όλο τον κόσμο. Με πολλά χαρακτηριστικά παραδείγματα – από ποικίλες ιστορικές και σύγχρονες κοινωνίες, κοινότητες, οι οποίες σχηματίστηκαν έπειτα από ναυάγια, κοινόβια που αναζητούσαν την ουτοπία, διαδικτυακές ομάδες ανθρώπων και μποτ με τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και από τις τρυφερές και σύνθετες κοινωνίες των ελεφάντων και των δελφινιών, οι οποίες μοιάζουν με τις δικές μας – ο συγγραφέας δείχνει ότι, αν και η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη με βία, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το κοινωνικό μας προσχέδιο για καλοσύνη.
Σε έναν κόσμο με όλο και μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική πόλωση, είναι προκλητικό να αγνοούμε τον ρόλο του εξελικτικού παρελθόντος μας. Διαβάστε γιατί η εξέλιξη μας οδήγησε σε ένα ανθρωπιστικό μονοπάτι και πώς συνδεόμαστε με την κοινή μας ανθρωποσύνη.

Ωκεανοί στο διάστημα,
Kevin Peter Hand,
Εφαλτήριο
Ο συγγραφέας: Ο Kevin Peter Hand είναι αστροβιολόγος και πλανητικός επιστήμονας στο Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA, όπου έχει διατελέσει αναπληρωτής επικεφαλής επιστήμονας για την εξερεύνηση του ηλιακού συστήματος, και έχει πρωτοστατήσει σε μια προσπάθεια αποστολής ενός διαστημικού σκάφους προσεδάφισης στην επιφάνεια του δορυφόρου του Δία Ευρώπη. Έχει συμβάλει σε εξερευνητικές αποστολές στους παγετώνες του Κιλιμάντζαρο, στις κοιλάδες Dry Valleys της Ανταρκτικής και στους θαλάσσιους πάγους του Νότιου Πόλου. Ζει στο Λος Άντζελες.
Ποιο είναι το καλύτερο μέρος για να βρούμε ζωή πέρα από τη Γη; Συχνά θεωρούμε ότι η πιο υποσχόμενη τοποθεσία στο ηλιακό μας σύστημα είναι ο Άρης, αλλά οι πρόσφατες επιστημονικές αποστολές έχουν αποκαλύψει ότι μερικές από τις πιο «βιοδεκτικές» τοποθεσίες ίσως να βρίσκονται ακόμα πιο πέρα. Κάτω από τους παγωμένους φλοιούς κάποιων από τα μικρά, καλυμμένα με πάγο φεγγάρια του Δία και του Κρόνου βρίσκονται τεράστιοι ωκεανοί που ίσως να υπάρχουν από τότε που υπάρχει και η Γη, και πιθανόν να περιέχουν συνολικό όγκο νερού μεγαλύτερο από το 50πλάσιο του υγρού νερού της Γης. Θα μπορούσαν άραγε να υπάρχουν στα βάθη αυτών των ωκεανών κάποιοι ζωντανοί οργανισμοί; Το βιβλίο «Ωκεανοί στο διάστημα» παρουσιάζει τα επιστημονικά δεδομένα στα οποία βασίζεται η συναρπαστική αναζήτηση για την απάντηση αυτού του ερωτήματος.
Ο αστροβιολόγος Kevin Peter Hand είναι ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες της NASA στη σύγχρονη εποχή και στο πλαίσιο των πρωτοποριακών του ερευνών έχει συμμετάσχει σε αποστολές σε όλο τον κόσμο. Σε αυτή τη σαγηνευτική αφήγηση επιστημονικής ανακάλυψης, συνθέτει στοιχεία από τη φυσική, τη διαστημική επιστήμη, τη γεωλογία, την πλανητική επιστήμη, τη βιολογία και τις περιπέτειες άλλων πρωτοπόρων επιστημόνων όπως ο ίδιος για να εξηγήσει πώς έχουμε καταφέρει να μάθουμε ότι στο εσωτερικό των φεγγαριών του εξώτερου ηλιακού συστήματος, όπως η Ευρώπη, ο Τιτάνας και ο Εγκέλαδος, υπάρχουν ωκεανοί. Παράλληλα, αναλύει με ποιον τρόπο η εξερεύνηση των ωκεανών της Γης βελτιώνει την κατανόησή μας για τη δυνητική βιοδεκτικότητα αυτών των παγετωδών φεγγαριών, και αντλεί διδάγματα από όσα έχουμε μάθει για τις απαρχές της ζωής στον δικό μας πλανήτη για να εξετάσει πώς θα μπορούσε να αναδυθεί ζωή σε αυτούς τους μακρινούς κόσμους.
Το «Ωκεανοί στο διάστημα» περιγράφει τι μας επιφυλάσσει η αναζήτηση για ζωή στο ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό, σκιαγραφώντας τις συναρπαστικές ανακαλύψεις που είναι πιθανό να μας περιμένουν.