Του Κυριάκου Παπαγεωργίου
Tι είναι η Βερλίγκα; Έχω ακούσει πολλούς να ρωτούν, καθώς είναι όχι μόνο περίεργη η λέξη, αλλά ηχεί και σαν φτιαχτή ή ξενόφερτη.
Στους πεζοπόρους, αντίθετα, λέει πολλά, αφού Βερλίγκα είναι η πιο αγαπημένη στάση των σκηνιτών και των αερόβιων ταξιδευτών της βουνίσιας ελευθερίας. Εκεί ο λευκόλιθος του Περιστεριού τέμνεται από ένα εκπληκτικό σμαραγδί σεντόνι κεντημένο με σπάνια αγριολούλουδα. Αλλά βερλίγκα σημαίνει, στα καθ’ ημάς, μαιανδρισμό και στροφοδίνη… Μια σφούρλα γύρω από τον κόσμο της πράσινης σκέψης και της υδρόβιας θεωρίας…
Αχελώος είναι αυτός, Βερλίγκα εκείνη, όσοι πιστοί προσέλθετε. Στον χορό της ατέρμονης σφούρλας των δερβίσικων νερών…
Η στροφοδίνη των εννέα πηγών του Ασπροπόταμου συνιστά τη Βερλίγκα. Τα νερά των πηγών που ξεπετάγονται από εννιά διαφορετικά σημεία δεν μπορούν να βρουν την έξοδο από τα τοιχώματα του βουνού, στριφογυρίζουν στην πρώτη απλωτή κοιλάδα για να βυθιστούν σε καταβόθρα, να χαθούν και να βγουν χαμηλότερα με τη μορφή πια ποταμίσιου ρέματος. Του πρώτου ρέματος που θα το πουν Ασπροπόταμο. Και με τον καιρό θα το μεταποιήσουν ράβοντάς του κοστουμάκκι αρχαιόπρεπο. Για να γίνει ο ονομαστός Αχ-ε-λώος.
Πολλοί θα πουν ότι ο Αχελώος κρατάει τη σκούφια του κι από την άλλη μεριά. Την πλαγιά της Ρόνας. Από τα υψίπεδα του Ανηλίου που βρίσκει αυτόχθονες ανάβρες, πηγούδια και ρεματιές και τροφοδοτεί με κλιμακωτές ροές το κύριο σώμα του Αχελώου.
Έστω κι αν είναι έτσι σημασία έχει πως το νερό του Αχελώου κάνει αρχηγική εμφάνιση μετά τη γέφυρα του Χαλικιού, αφού δεχτεί τους δυο όγκους που συναντιούνται «κάτω απ’ το παραθύρι μου» και κοσκινίσουν από κει και πέρα τη δυναμική του ποταμού που θα κυλήσει ακράτητο προς τις Ιόνιες εκβολές, ως ο θεός που κουβαλάει το καλύτερο νερό. Αυτό σημαίνει Αχελώος…
Ο Αχελώος ήταν ο πρώτος ποταμός που βγήκε από τα έγκατα της γης. Το ποτάμι αυτό, που κυλάει ανάμεσα στις πιο εντυπωσιακές κοιλάδες της ελληνικής περιφέρειας διαμελίζοντας την ορεινότερη και πιο παρθένα ζώνη της πινδώας λεκάνης, αποτελεί τον σπουδαιότερο υδροκρίτη που διαθέτει η χώρα μας.
Πόσα δεν έχουν γραφτεί για το υπέροχο αυτό ποτάμι που το διεκδικούν ταυτόχρονα η Ήπειρος, η Θεσσαλία κι η Στερεά;
To ποτάμι ωστόσο «βλέπει το πρώτο φως στην Ήπειρο, διανύει την παιδική του ηλικία στη Θεσσαλία και μόλις αντρωθεί, ορμάει κατά τη Στερεά…».
Αλλά εδώ δε θα κάνουμε μάθημα γεωπονίας του Αχελώου. Αντίθετα θα μελετήσουμε μια συστηματική καταγραφή των πηγών που συνδέονται με την αξεπέραστη Βερλίγκα. Την ωραιότερη υδάτινη λεκάνη πηγαίων νερών σε μια χορευτική στροφοδίνη, όμοια με κείνη που κάνουν οι δερβίσηδες μοναχοί.
*
Είναι αλήθεια πως το ένα από τα δυο σκέλη (άξονες – κλάδοι) του Αχελώου διατηρεί την προέλευσή του στα δάση της ανατολικής Ρόνας. Η Ρόνα είναι ένα από τα κορυφαία δασικά συστήματα της χώρας, με σπάνια καθαρότητα δασικής χλωρίδας, γνήσιων φλεβών υδρογόνου και οξυγόνου και γεωφυσικής ποικιλίας που ευτυχώς οι πολιτισμένοι ταγοί μας δεν το έχουν πάρει χαμπάρι και γι’ αυτό δεν «εκπολιτίστηκε»…
Το δάσος της Ρόνας βρίσκεται βόρεια του Χαλικιού και κλείνεται από τα βουνά Θεοδόσι, Οξυά Δεσπότη και Ζυγουροτόπια, ενώ το διασχίζει το περίφημο ποτάμι της Ρόνας που έχει τις πηγές του στον Δεσπότη, σε μια κοιλάδα που επιεικώς θα μπορούσα να χαρακτηρίσω Γη Χαναάν…
Το θέμα όμως που μας ενδιαφέρει είναι η άλλη φλέβα της Ρόνας που αρχίζει το ταξίδι της από την τοποθεσία Τραμπά, βαφτίζεται Άσπρο και δέχεται τα νερά της Βάλιας Σάκα από τη Μεγάλη Σπανούρα για να συνθέσει τον έναν από τους δυο ισχυρούς κλάδους του Αχελώου, ακριβώς κάτω από το παραθύρι της διαμονής μου, στο Χαλίκι.
Εξηγούμαι! Στο Χαλίκι έχουμε γίνει αποδέκτες μιας πρόσκλησης της Κατερίνας που διαθέτει ένα ωραίο δίπατο σπίτι πάνω από το σημείο τομής των δυο κλάδων του Αχελώου. Το πιο ενδιαφέρον στην ιστορία του ενώματος των ποταμιών είναι πως λίγο πριν ενωθούν οι δυο ροές θα γίνουν αντικείμενο ζεύξης με δυο πανέμορφα τοξωτά γεφυράκια που διακοσμούν την έσχατη αυτή γωνιά της τρικαλινής εξωχώρας.
Όμως όλοι ο φίλοι μου είναι αποφασισμένοι να κατασκηνώσουν στη Βερλίγκα. Τριήμερο του Αγίου Πνεύματος. Εγώ θα μείνω στο Χαλίκι; Δεν πάει να αλωνίσουν τους μαίανδρους και τις ευλογημένες πηγές κι ύστερα να σαλπίσουν τα μηνύματα της ορεσίβιας κλαγγής στις παρτιτούρες της Τσουκαρέλας, του Μέγα Τράπου και του Λάκου Γιαννάκη…
Θα πάω μαζί τους αφού πρώτα δοκιμάσω την τύχη μου μα και την ευτολμία μιας διείσδυσης στους δρόμους της Ρόνας, σε ένα εκτεταμένο, αναγνωριστικό και βαθύ οδοιπορικό στο παρθένο σώμα της δασικής αλυσίδας.
Ύστερα από μια γενναία τσιπουροποσία στο Χαλίκι με τους σκηνίτες της Βερλίγκας – όλοι Θεσσαλονικιοί μύστες της ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΗΣ κλίκας του ΠΑΝΟΡΑΜΑΤΟΣ – θα πάρω τον δρόμο με τον φίλο και συνορειβάτη Δημήτρη για το Ανήλιο, προκειμένου να καταγράψουμε τα τελευταία ίχνη από τα πέλματα της Πινδώας αρκούδας που έχει ξεσαλώσει τριγυρνώντας στα σαλόνια της Ρόνας…
Και θ’ ανηφορίσουμε παράλληλα με το ρέμα του Άσπρου ώς την τοποθεσία Βάρος, όπου θ’ αφήσουμε το αμάξι και θα χωθούμε βαθιά μέσα στα λημέρια της άγριας μοναχικής ζωής, με μια ακαταπόνητη λαχτάρα ν’ ανταμώσουμε τις πηγές αυτής της ζωής είτε αυτές λέγονται τρεχούμενα νερά, ασημόλευκες οξιές, καβάκια, σφένδαμοι είτε κούκοι, λύκοι και καφετιές αρκούδες που σέρνουν τα μωρά τους αφήνοντας πάνω στη λάσπη τα πέλματά τους ψάχνοντας τροφή και γαλήνη.
Η πορεία μας θα κρατήσει ώς τις πηγές της Ρόνας περνώντας από διαδοχικές λεκάνες του δασικού πλούτου, μικροκλίμακες του φυτικού διάκοσμου και ατόφιες πηγές ζωικής ακτινοβολίας.
*
Όταν την άλλη μέρα ξυπνήσουμε τα χαράματα κι αφουγκραστούμε τον έρρινο απόηχο των Αχελώων βημάτων που κυλά κάτω από τα πέλματα των δοκαριών της οικοδομής στην οποία κοιμηθήκαμε, θα νιώσουμε τη διαδραστική λειτουργία του ποταμού …
Τι έχει δηλαδή η ζωή μέσα στην πόλη; Έχει σιγουριά, συμμετρία, ασφάλεια, αρμονία; Όλα αυτά, εδώ μέσα στην καρδιά του ρέοντος ποταμού (του «Αχ-λώου»), αποδείχνουν πως η άλλη ζωή είναι μια τεράστια μεταφυσική απάτη, ένας συρφετός άοσμης ύλης κι ένα σύμφυρμα χαμένων υλικών του παραδείσου…
Με βαριά καρδιά θ’ αφήσουμε τούτο δω το ασφαλές κριτήριο της ομορφιάς για να κινήσουμε προς τις κορυφές του τελικού κριτήριου Λόγου. Έτσι μας φαίνεται και κάπως έτσι πρέπει να είναι οι κορυφές της Βερλίγκας, της Τσουκαρέλας και του Μέγα Τράπου. Ως ο κριτήριος Λόγος…
Η ανάβαση των έντεκα χιλιάδων, τετρακοσίων μέτρων, από το Χαλίκι ώς τη Βερλίγκα θα γίνει ένα ταξίδι διαρκών αποχρώσεων, μια επίτομη μελέτη της Φυσικής αρμονίας, μια εκ βάθρων υψωτική δοκιμασία, μια απόπειρα ενατένισης του ευδαίμονος Λόγου.
Θα μας δυσκολέψει ο δρόμος. Αλλά ποιος ωραίος στόχος δεν έχει δύσκολο δρόμο; Πώς θα βγεις στις κορυφές της ευδαιμονίας, αν δεν υποστείς τη μεγάλη δοκιμασία, αν δεν υπερασπιστείς τις κακουχίες των άθλων, την προσόρμιση των δύσβατων κάβων;
Έτσι κι εδώ, σε τούτη την ανάβαση, από το Χαλίκι ώς τη Βερλίγκα, οφείλεις να χρεωθείς την «αμαρτία» του δρόμου, των δύσβατων στροφών, της κακοτράχαλης λεπίδας που σε σφάζει πρώτα για να σε γιάνει ύστερα, ίσαμε να βρεθείς στο γαλήνιο και θεραπευτικό κλινάρι της βελουδένιας Βερλίγκας.
Όπου βέβαια θα «δεις» και θα «νιώσεις». Τόσο με τα μάτια των αμφίβληστρων φακών, όσο και με τα μάτια της διεγερμένης ψυχής. Θα ζήσεις (και κάτι παραπάνω, θα «βιώσεις») τον ατέρμονο λόγο της πέτρινης μάζας, της αερόσφαιρας τη δίκλωνη Πύλη, εκείνη που θα σου αποκαλύψει, σε λίγο την ταυτότητα του Ωραίου, του Μαγικού και του Αληθινού…
Ναι, εδώ πάνω κυριαρχεί και δεσπόζει η έννοια του Αληθινού, του Αυθεντικού και του πρωτόπλαστου Υλικού που διαμόρφωσε κάποτε τον παράδεισο, με απλά, ταπεινά και τιποτένια υλικά, που προδώσαμε στη συνέχεια για να βρεθούμε ανεπανόρθωτα εκτεθειμένοι στο ανεκδιήγητο Σήμερα.
Θ’ αφήσουμε τη Βερλίγκα στον αιώνιο ρόγχο της, με τις εννιά φανερές και μυστικές πηγές να γουργουρίζουν πίσω ή κάτω από τις τούφες τα ολάνθιστα μαξιλαράκια. Θα τα δούμε να κυλάν στριφογυρίζοντας έξω από την κοιλιά της μάνας τους, στροβιλισμένα από τα πλήθος κιτρινωπά ανθύλλια της διψασμένης γης, ψάχνοντας απεγνωσμένα για να βρουν καταπιόνα, που θα τα αρμέξει και θα τα περάσει τέλος στην καταβόθρα της πλαγιάς για να τα βγάλει ύστερα στην πρώτη κοιλάδα απορροής που θα τη βαφτίσουν Κοπράου (βλάχικη λέξη).
Κι από κει δυναμωμένα κι από άλλα ρέματα θα στοιχηθούν για ν’ αποτελέσουν τον βασικό βραχίονα του Αχελώου που θα τσουλήσει άσπρος – άσπρος ώς τα Τρία Ποτάμια κι από κει ώς την Αθανασία…
*
Θα πάρουμε το πλάι της βελουδένιας ράχης, δίπλα από την Πηγή Καρβέλου και θ’ ανηφορίσουμε. Θα βγούμε στο σύρραχο που θα σημάνει τη δίπυλη κατεύθυνση προς Τσουκαρέλα και Μέγα Τράπο (2.294 η μια, 2.240 ο άλλος). Απέναντι ο ένας από την άλλη κορυφή. Πιο κραταιός ο Μέγας Τράπος. Πιο θηλυκιά η Τσουκαρέλα. Με ένα πλήθος κορυφώματα γύρω τους που χτενίζουν τη γης με πύργους, λιβάδια, τράφους και ξέρες, χτίζοντας βίγλες, επάλξεις και μεϊντάνια, όλα με την υπογραφή των αερικών, του ανοχύρωτου βίου και της ανεξιθρησκίας.
Όπως είναι η Φύση (ανεξίθρησκη), κι όπως πρέπει να είναι κι ο Άνθρωπος…
Ιούνιος του 2020