Ο Βασίλης Κουτσιαρής γεννήθηκε στο Στεφανοβίκειο. Εργάζεται ως δάσκαλος στη δημόσια εκπαίδευση. Ήταν συντονιστής της «Παιδικής Λέσχης Ανάγνωσης Κω» (βραβείο σε πρόγραμμα για την προώθηση της φιλαναγνωσίας από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, 2012) από το 2011 ώς το 2018. Παρουσιάζει παιδικά βιβλία στη «Θεσσαλία», έχει την επιμέλεια της σελίδας «Ο Μαγικός Κόσμος του παιδικού βιβλίου» στην ηλεκτρονική εφημερίδα Kos Voice (βραβείο Κυριάκος Παπαδόπουλος για τη χρήση των νέων τεχνολογιών και κυρίως του διαδικτύου για τη Φιλαναγνωσία από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, 2013) και διατηρεί τη στήλη «Βιβλίο… στο μικροσκόπιο». Το 2012 και το 2013 τιμήθηκε με Έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Το 2013 το βιβλίο του «Ένα αστέρι για μένα» βρέθηκε στη βραχεία λίστα βραβείων Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 2014 με την εικονογράφο Κατερίνα Βερούτσου τιμήθηκαν για το βιβλίο τους «Είναι κάτι που μένει» με το Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου. Το 2015 το βιβλίο του «Μη φοβάσαι Κοκκινοσκουφίτσα», βρέθηκε στη βραχεία λίστα κρατικών βραβείων. Επίσης, το βιβλίο (το 2018) ήταν η επίσημη συμμετοχή του ελληνόγλωσσου τομέα στην έκθεση: «Και ζουν αυτοί καλά. Η Ευρώπη εικονογραφεί τους Γκριμ» που διοργάνωσε η Διεθνής Βιβλιοθήκη Νεότητας του Μονάχου. Το 2016 το βιβλίο του «Η αποθήκη» βρέθηκε στη βραχεία λίστα βραβείων Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, ενώ το βιβλίο του «Μάγισσες Γόμες» στη βραχεία λίστα βραβείων Public. Την ίδια χρονιά, το κείμενό του «Τα φανταστικά μου ταξίδια» τιμήθηκε με Έπαινο από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά. Το 2017 το βιβλίο του «Χιονισμένη πλατεία» βρέθηκε στη βραχεία λίστα βραβείων του περιοδικού ο Αναγνώστης.
8 χρόνια, 21 τίτλοι παιδικών βιβλίων στο ενεργητικό σας. Διαβάζατε πολύ ως παιδί;
Πέρασαν κιόλας οχτώ χρόνια… Σαν χτες μου φαίνεται που είδα να κυκλοφορεί το πρώτο μου βιβλίο, η «Κραυγή των λύκων» κι ας ήταν το μακρινό 2010.
Δεν διάβαζα πολλά λογοτεχνικά βιβλία όταν ήμουν μικρό παιδί. Στη βιβλιοθήκη του σπιτιού μου υπήρχαν κάποια παιδικά βιβλία, αλλά δεν τα θεωρούσα ελκυστικά για να τα διαβάσω. Εξαίρεση αποτελούσαν τα παραμύθια των Γκριμ, του Άντερσεν και του Περό που μου άρεσαν και εξακολουθούν βέβαια να μου αρέσουν και σήμερα.
Τι μπορεί να αποτελέσει αφόρμηση για τη συγγραφή ενός βιβλίου;
Τα πάντα. Μια εικόνα στον δρόμο, τα λόγια ενός παιδιού, μια είδηση στο διαδίκτυο, ή η δική μου ανάγκη για έκφραση.
Ποια στοιχεία είναι εκείνα που κάνουν ένα βιβλίο αγαπημένο στα παιδιά;
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας λατρεύουν τα αναδιπλούμενα μέρη, τις απλές φόρμες στην εικόνα και τους ήχους. Τα παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας αγαπούν την εικονογράφηση, το εξώφυλλο, τον τίτλο. Τα μεγαλύτερα παιδιά έλκονται κυρίως από το θέμα.
Πόσο σημαντική είναι η εικονογράφηση ενός παιδικού βιβλίου;
Ο/Η εικονογράφος είναι συνδημιουργός ενός εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου. Μπορεί να συμπληρώσει ένα κείμενο ή και να αφηγηθεί τη δική του ιστορία παράλληλα με το κείμενο.
Υπάρχουν μεταφρασμένα εικονογραφημένα βιβλία που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά χωρίς λόγια, μόνο με εικόνες, πράγμα που πιστοποιεί την αξία της εικόνας.
Είστε συνεργάτης της «Θ», όπου κατά καιρούς προτείνετε παιδικά βιβλία. Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία αυτά;
Με τη «Θεσσαλία» συνεργάζομαι τα τελευταία τέσσερα χρόνια, παρουσιάζοντας κυρίως βιβλία στο τέλος κάθε εποχής. Η επιλογή είναι πραγματικά δύσκολη, γιατί υπάρχουν αξιόλογες νέες κυκλοφορίες για όλες τις ηλικίες. Συνήθως επιλέγω εικονογραφημένα παιδικά βιβλία διαφορετικών εκδοτικών οίκων με πρωτότυπα και ευαίσθητα θέματα, χωρίς αυτό βέβαια να αποτελεί κανόνα.
Αν είναι δύσκολη η επιλογή από τα πολλά βιβλία ενηλίκων, αντιλαμβάνομαι ότι είναι ακόμα δυσκολότερη από την τεράστια εκδοτική παραγωγή στον χώρο του παιδικού βιβλίου… Θέλετε να σχολιάσετε;
Τα τελευταία χρόνια η βιβλιοπαραγωγή παιδικών βιβλίων είναι τεράστια. Δεν είναι μόνο τα νέα παιδικά βιβλία Ελλήνων ή ξένων συγγραφέων, αλλά οι επανεκδόσεις κλασικών βιβλίων, οι διασκευές, οι σειρές. Εκτός από τους εκδοτικούς οίκους που υπάρχουν χρόνια στον χώρο, εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια και αρκετοί μικροί εκδοτικοί οίκοι, κάποιοι εκ των οποίων με ομολογουμένως αξιόλογες προτάσεις βιβλίων. Ας μην ξεχνάμε βέβαια και τις αυτοεκδόσεις.
Θεωρείτε ότι το εφηβικό βιβλίο είναι λίγο αδικημένο από το αναγνωστικό κοινό της ηλικίας που απευθύνεται;
Εφηβεία! Μαθητές με φόρτο εργασίας στο σχολείο, ερωτικά σκιρτήματα, διαρκή ενασχόληση με μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά είναι μόνο μερικά που τους απασχολούν και τους κάνουν να τοποθετούν το βιβλίο σε δεύτερη μοίρα. Και είναι κρίμα, γιατί πραγματικά κυκλοφορούν εξαιρετικά βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων που απευθύνονται σε αυτές τις ηλικίες.
Το βιβλίο σας «Η γραμμή», είναι ένας ύμνος για τη φιλία και την αποδοχή… Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια;
Το βιβλίο αυτό, που κυκλοφόρησε αρχές του 2018 από τις εκδόσεις Μίνωα, το έγραψα με τον συγγραφέα Γιάννη Διακομανώλη και εικονογράφησε η Αιμιλία Κονταίου.
Στο σχολείο δεν είναι λίγες οι φορές που μαθητές με το μολύβι τους χαράσσουν μια γραμμή στο θρανίο, για να καθορίσουν τα όρια του καθενός. Αυτό αποτέλεσε αφόρμηση για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου.
Από την εμπειρία μου ως δάσκαλος γνωρίζω βέβαια ότι τέτοιου είδους γραμμές δεν μένουν στο θρανίο για πολύ καιρό. Σβήνονται κι όχι από πρωτοβουλία ή απαίτηση των δασκάλων.
Στο βιβλίο «Πορτοκαλάδα Σλουρπ», κύριο στοιχείο είναι η σκανταλιά. Πόσο δύσκολο είναι να μπείτε στη λογική των παιδιών και να καταδείξετε μέσα από το χιούμορ το λάθος τους;
Η καθημερινή επαφή με τους μαθητές τόσο στην τάξη, όσο και στα διαλείμματα στον προαύλειο χώρο του σχολείου, δίνει σε μας τους δασκάλους τη μοναδική ευκαιρία να ακούσουμε τις απίστευτες δικαιολογίες των παιδιών για τις σκανταλιές που σκαρφίστηκαν. Έτσι, εμείς προσπαθούμε να μπούμε στη δική τους λογική για την αιτία που προκλήθηκαν όλα αυτά. Το χιούμορ είναι ο καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουν τα λάθη τους.
Πείτε μας λίγα λόγια για το βιβλίο σας «Δεν θα σε πειράξει κανείς».
Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 2018 από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική σε εικονογράφηση Κατερίνας Βερούτσου. Θεωρώ πως είναι από τις πιο τρυφερές ιστορίες που έχω γράψει με θέμα την αγάπη. Άραγε, ως πού μπορούμε να φτάσουμε, όταν αγαπάμε αληθινά; Τι φορτίο που δεν μας αναλογεί μπορούμε να σηκώσουμε, για να ανακουφίσουμε αγαπημένα πρόσωπα που περνάνε δύσκολα; Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας Ματίας θα σας συστηθεί από τις πρώτες σελίδες κι εύχομαι να τον αγαπήσετε κι εσείς, όσο τον αγάπησα κι εγώ.
«Ας μιλήσουμε για κουκουνάρες», είναι το τέταρτό σας βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2018, που αναφέρεται στις σχέσεις μεταξύ νέων δασκάλων και μαθητών. Πόσο σημαντική είναι αυτή η σχέση και με ποια στοιχεία χτίζεται;
Είναι μια σχέση που κάθε φορά ξεκινά τον Σεπτέμβρη και τελειώνει τον Ιούνιο. Μια σχέση που χτίζεται μέρα με τη μέρα και χρειάζεται αγάπη πολλή, ειλικρίνεια και μπόλικο χιούμορ. Ειδικά το τελευταίο είναι το πιο σημαντικό, γιατί βοηθάει δασκάλους και μαθητές να έρθουν πιο κοντά και να αντιμετωπίσουν πιο ανώδυνα δύσκολες καταστάσεις που προκύπτουν.
Υπάρχουν νέα σας βιβλία υπό έκδοση;
Το πρώτο εξάμηνο του 2019 θα κυκλοφορήσουν δυο νέα εικονογραφημένα μου βιβλία. Το πρώτο από τις εκδόσεις Μίνωα, σε εικονογράφηση Λίλας Καλογερή με τίτλο «Τα φανταστικά μου ταξίδια». Το δεύτερο βιβλίο μου (από τη σειρά: Μικροί Ήρωες σε Μεγάλες Σκανταλιές) με τίτλο «Καλεσμένοι στο σπίτι» θα κυκλοφορήσει από την Ελληνοεκδοτική σε εικονογράφηση Ναταλίας Καπατσούλια.
Διακρίνετε ότι υπάρχει ικανοποιητική σε ποιότητα (σε σχέση με την ποσότητα) παραγωγή παιδικών βιβλίων;
Τα περισσότερα βιβλία που κυκλοφορούν τηρούν τις προδιαγραφές. Είναι καλογραμμένα, με όμορφες εικονογραφήσεις, σωστή επιμέλεια και φροντίδα από τους εκδοτικούς οίκους. Οπωσδήποτε υπάρχουν και βιβλία που θα χρειάζονταν περισσότερη δουλειά σε όλους τους τομείς πριν κυκλοφορήσουν – ίσως δεν θα ’πρεπε να κυκλοφορήσουν καθόλου – αλλά αυτό σίγουρα δεν εξαρτάται από μας.
Από την εμπειρία σας ως εκπαιδευτικός θεωρείτε ότι τα παιδιά διαβάζουν λογοτεχνία; Είναι το διαδίκτυο ανασχετικός παράγοντας;
Δυστυχώς, τα παιδιά δεν διαβάζουν λογοτεχνικά βιβλία. Προτιμούν τον χρόνο που τους περισσεύει από τη μελέτη στο σπίτι και τις εξωσχολικές δραστηριότητες να τον αξιοποιούν κυρίως παίζοντας αμφιβόλου ποιότητας παιχνίδια στο διαδίκτυο. Μάλιστα, είναι τόσο ενθουσιασμένα με τέτοιου είδους παιχνίδια, που η πρόταση από δασκάλους και γονείς για αξιοποίηση ενός μέρους του χρόνου τους για ένα λογοτεχνικό βιβλίο να τους φανεί αστεία.
Ωστόσο υπάρχουν και οι συνειδητοποιημένοι αναγνώστες – δυστυχώς όχι πάρα πολλοί – που επιμένουν να αγαπούν το λογοτεχνικό βιβλίο, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως τα διαδικτυακά παιχνίδια δεν συμπεριλαμβάνονται στο πρόγραμμά τους.
Θέλετε να κάνετε μια ευχή για τη νέα χρονιά;
Εύχομαι σε όλους υγεία! Κοινότυπο και πολυφορεμένο, αλλά είναι το πιο σημαντικό. Όλα τα άλλα είναι στο χέρι μας να τα κατακτήσουμε.
Σας ευχαριστώ πολύ!
Συνέντευξη
Χαριτίνη Μαλισσόβα