Η φήμη της προηγείται της ύπαρξής της, ενώ η γραφή της συναγωνίζεται τον προφορικό της λόγο, έμπλεος εικόνων που σχηματοποιούνται με λέξεις που αντιστοιχούν σε δράσεις, σε πρόσωπα, σε γεγονότα. Δεν είναι τυχαίο που η Βασιλική Λάζου γεμίζει τα αμφιθέατρα όπου διδάσκει Ιστορία και τους χώρους όπου καλείται να μιλήσει. Ιστορικός με το χάρισμα της γνώσης που μεταδίδεται και διαχέεται, συγγραφέας βιβλίων και επιμελήτρια συγγραφικών πονημάτων, δέχθηκε με ιδιαίτερη χαρά να έρθει στον Βόλο για την παρουσίαση του νέου της βιβλίου, ένα βιβλίο που αφορά στις Γυναίκες και την Επανάσταση του 1821, ένα βιβλίο που γράφτηκε την εποχή της καραντίνας και ένα βιβλίο που σηματοδοτεί τη σχετική επιστροφή στην κανονικότητα, με την παρουσίαση την Τρίτη 25 Μαΐου, στις 8.30 το βράδυ, στον εξωτερικό πεζοδρομημένο χώρο του κτιρίου Σπίρερ. Η παρουσίαση θα γίνει από την ίδια τη συγγραφέα, που στη συνέχεια θα συνομιλήσει με το κοινό αναφορικά με το θέμα του βιβλίου της, που εκτείνεται χρονικά από τον οθωμανικό κόσμο έως το ελεύθερο ελληνικό κράτος. Η χαρά της είναι μεγάλη που επιστρέφει στον Βόλο και η διάθεσή της θετική – όπως πάντα – για συζήτηση για όσα έκανε και όσα ονειρεύεται να κάνει…
Η δύναμη της μνήμης
Τα βιβλία ήταν η μεγάλη της αγάπη. Η Ιστορία τη μάγευε, χωρίς κι η ίδια να καταλάβει ποτέ την πραγματική αιτία. Δεν ήταν τα γεγονότα και οι δράσεις, ήταν κάτι περισσότερο: Οι άνθρωποι. Σκεφτόταν, φανταζόταν, οραματιζόταν σκηνές και συνομιλίες, δημιουργούσε το πλαίσιο νοερά κι έβλεπε τις συμφωνίες και τις μάχες, τις συζητήσεις και τις περιηγήσεις. Ένας ολόκληρος κόσμος που έβγαινε από τις σελίδες, όπου οι προτάσεις, οι λέξεις αποκτούσαν κίνηση και ήχο. «…Έπαιρνα με λατρεία την εικονογραφημένη Ιστορία, διάβαζα με μανία τους τόμους της παγκόσμιας ιστορίας, έψαχνα σε βιβλία την αλήθεια, τα ιστορικά στοιχεία…» θυμάται η Βασιλική Λάζου, ανασύροντας μνήμες παιδικές και εφηβικές χωρίς να παραλείπει ωστόσο να τονίσει ότι εκτός από το διάβασμα ήταν οι αφηγήσεις που τη μάγευαν: «Η προφορική Ιστορία, όπως τη λέμε τώρα, με γοήτευε τότε. Οι ιστορίες των ανθρώπων, δηλαδή τα βιώματα, οι αναμνήσεις τους, οι εντυπώσεις και τα αισθήματα που αναδεικνύονταν ήταν που με εντυπωσίαζαν…». Η μνήμη λοιπόν ή αλλιώς η καταγραφή στον νου, στην ψυχή και στην καρδιά και στη συνέχεια στο χαρτί ως αφήγημα ή ιστόρημα την καθόρισαν. Κι έτσι, ως άριστη μαθήτρια με πολλές δυνατότητες και περισσότερες επιλογές, ο δρόμος ήταν ένας: Το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτόν διάλεξε, ακολούθησε και δεν σταμάτησε να τον διαβαίνει μαζεύοντας συνεχώς στοιχεία ως ψηφίδες ενός εξαιρετικά ενδιαφέροντος μωσαϊκού: Της Ιστορίας.
Έρευνα – ανάζητηση – ανάδειξη
Σπουδές που στην πραγματικότητα δεν σταμάτησαν ποτέ με την έννοια της συνεχούς αναζήτησης και ανάδειξης και με εμμονή στην έρευνα. Η Βασιλική Λάζου στάθηκε με σεβασμό στον Εμφύλιο πόλεμο, στο χρονικό διάστημα που ορίστηκε από πάθη και μίση και καθόρισε τη μετέπειτα εξέλιξη της χώρας. «Αφορμή ήταν συγγενικό μου άτομο, θείος μου, μέλος της ΕΠΟΝ στην κατοχή, που συνέχισε να αγωνίζεται…», αναφέρει, χωρίς να δώσει χρώμα ή απόχρωση τάσης, καθώς ως Ιστορικός έχει μάθει να κρατά αποστάσεις και να τηρεί τους όρους που επιβάλλει η έρευνα. Η Βασιλική Λάζου στις μεταπτυχιακές της σπουδές κατανόησε τη δυσκολία, τη σημασία, αλλά και την αξία παράμετρων καταστάσεων και ειδικών συνθηκών. Η δικαιοσύνη και ο ρόλος της για παράδειγμα ή ακόμη η δράση και η αντίδραση στις πόλεις, είναι θεματικές ενότητες με τις οποίες ενεργά και ουσιαστικά ασχολήθηκε αναδεικνύοντας αλήθειες και πραγματικότητες. Με το θέμα αυτό δεν σταμάτησε να ασχολείται με τη συνεργασία ειδικών θεματικών εντύπων, περιοδικών, αλλά και στον ημερήσιο Τύπο, ενώ η επιμέλεια και συνεργασία στη συγγραφή βιβλίων τής έχει προσδώσει τον τίτλο της «ειδικού» στο θέμα αυτό και στη χρονική περίοδο.
Τα οφέλη της πανδημίας
Η πανδημία και η αναγκαστική καθήλωση δεν της προσέδωσε απραξία. Αντίθετα της έδωσε την ευκαιρία να περάσει σε έναν άλλο θεματικό κύκλο της Ιστορίας ανεξάρτητα από την επέτειο των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η Βασιλική Λάζου, ως ενεργή και δραστήρια σύγχρονη γυναίκα, είχε πάντα τη διάθεση ανάδειξης των γυναικών μέσα από τις δράσεις τους… Το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο «Οι Γυναίκες στην Επανάσταση του 1821» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα», είναι η απόδειξη των όσων πρεσβεύει και υπηρετεί, όπως λέει και η ίδια: «Την ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας, τη θέση και στάση των γυναικών σε μια περίοδο που υπήρχαν περιθώρια για τη μόρφωση και ενεργή αξιοποίησή τους». Η αξιοποίηση έγινε στην κυριολεξία από την ίδια που ανέτρεξε σε πηγές και ανέσυρε στοιχεία, που διάβασε και μελέτησε σε βάθος τα πονήματα των ιστορικών και των περιηγητών. «Οφείλω ευχαριστίες στην Ανέμη, τη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης, που έχει ψηφιοποιήσει όλα όσα χρειαζόμουν και δεν φανταζόμουν ότι θα έβρισκα με τόση ευκολία και άνεση», εξηγεί. Ώρες ατελείωτες μελέτης και έρευνας πιστοποιούνται από την πλούσια βιβλιογραφία που παρατίθεται στο βιβλίο, το οποίο δίνει τη δυνατότητα και κυρίως την ευχαρίστηση της μάθησης, ενώ είναι ένα ιστορικά επιστημονικό βιβλίο. Ο λόγος άμεσος και κατανοητός, περιγραφικός και ανεπιτήδευτος κατορθώνει το πόνημα να γίνεται ανάγνωσμα.
«Το βιβλίο το οφείλω στην καραντίνα, αλλά και στις γυναίκες της ζωής μου: Τη μητέρα μου και την κόρη μου, στις οποίες και το αφιερώνω, καθώς μου παρείχαν και οι δύο τις κατάλληλες συνθήκες για να το δημιουργήσω» αναφέρει, χωρίς να κρύβει τη χαρά για τις καλές σχέσεις που έχει με την οικογένεια και τους φίλους της, τους συγγενείς και τους συνεργάτες, δηλώνοντας τυχερή που περιβάλλεται από άξιους και αξιόλογους ανθρώπους.
Η πολλαπλότητα της γυναικείας παρουσίας
Από την αρχή του βιβλίου, από τον πλήρη και πλούσιο πρόλογο, αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης ότι στόχος δεν είναι απλά η παράθεση γεγονότων και άλλων σχετικών στοιχείων, αλλά η διαμόρφωση άποψης ως αποτέλεσμα διείσδυσης στον χώρο και τον χρόνο: Στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα έως το ελεύθερο ελληνικό κράτος. Με την απαραίτητη παράθεση των παραπομπών που πιστοποιούν τη γνώση και τη διαπίστευση, το βιβλίο χωρίζεται σε μέρη και σε κεφάλαια που αφορούν χρονικές περιόδους και κοινωνικές τάξεις, ιστορικό πλαίσιο, καθώς και δράσεις ανώνυμων, αλλά και επώνυμων γυναικών. Με τη ματιά και τη γνώση της Ιστορικού η Βασιλική Λάζου δείχνει να απολαμβάνει την περιγραφή που γίνεται αφήγηση, την παράθεση που ισοδυναμεί στην εξιστόρηση, την ιστορική προσέγγιση χωρίς υπαινιγμούς και προσωπικές σκέψεις. Η πείρα και η γνώση και κυρίως η διάθεση παρουσίασης ενός θέματος που λίγοι γνωρίζουν, καθώς ακόμη λιγότεροι έχουν κρατήσει στοιχεία, αναδεικνύονται περίτεχνα μέσα στις 250 περίπου σελίδες του βιβλίου. Καλοτυπωμένο και ευκολοδιάβαστο, με σωστό και άμεσο λόγο, οι γυναίκες φαίνεται να έχουν κερδίσει, έστω και επετειακά, τη δική τους θέση στην Ιστορία.
Γυναίκες ηρωίδες τότε και τώρα
Οι γυναίκες τότε και τώρα, στη σκλαβιά και την επανάσταση, στις κοινωνικές και επαγγελματικές αναμετρήσεις, σε συνεχή αγώνα πάντα. Η συμπλήρωση 200 χρόνων και οι επετειακές εκδηλώσεις δίνουν παρά τις δυσκολίες της πανδημίας την ευκαιρία ανάσυρσης και ανάδειξης γεγονότων και της αλήθειας. «Είναι μια πραγματική ευκαιρία να δούμε, να βρούμε, να μάθουμε. Οι επέτειοι άλλωστε αυτόν τον στόχο επιτελούν: Την επικαιροποίηση» τονίζει η Βασιλική Λάζου, δηλώνοντας με ζέση ότι παρά τις συγκεκριμένες δυσκολίες υπάρχει βιβλιοπαραγωγή, συνέδρια που πραγματοποιούνται, ερευνητικά προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη. Κι εκείνο που δεν παραλείπει η ίδια να επισημαίνει, είναι η μορφή και ο τρόπος που παρουσιάζουμε στα παιδιά μας, στους μαθητές και φοιτητές, τα όσα έχουν γίνει. Ο προφορικός εξάλλου λόγος είναι για την ίδια ένα απόλυτο ζωντανό και ουσιαστικό κομμάτι που λειτουργεί παράλληλα με την επιστημονική έρευνα προσφέροντας απλόχερα πηγές και στοιχεία. Ο προφορικός λόγος και η συλλογή εμπειριών και ιστοριών την είχει φέρει στον Βόλο στο πλαίσιο προγράμματος με το τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ η συνεργασία της με το Μουσείο της Πόλης του Δήμου Βόλου έχει αποτυπωθεί στα ηχητικά ντοκουμέντα που εμπεριέχονται στο πλούσιο περιεχόμενό του. «Ο Βόλος είναι μια υπέροχη πόλη, στην οποία με ευχαρίστηση θα έμενα. Άλλωστε έχω μείνει, έχω δουλέψει και με χαρά έρχομαι σε κάθε ευκαιρία. Τώρα περιμένω με χαρά να σας συναντήσω», επισημαίνει, καθώς με την εκδήλωση αυτή σηματοδοτείται η επιστροφή στην πραγματοποίηση εκδηλώσεων σε ανοικτό χώρο και με την τήρηση των απαιτούμενων μέτρων ασφαλείας. Η ζωή συνεχίζεται ή αλλιώς δεν σταματά όπως δηλώνει η ίδια, τονίζοντας εμφατικά ότι «η Ιστορία όπως σας είπα παιδεύει…».