Η Βάσια Τζανακάρη γεννήθηκε στις Σέρρες το 1980. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο ΑΠΘ και μετάφραση-μεταφρασεολογία στο ΕΚΠΑ. Με το πρώτο της βιβλίο 11 Μικροί φόνοι, ιστορίες εμπνευσμένες από τραγούδια του Nick Cave (2008) ήταν υποψήφια για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού Διαβάζω. Ακολούθησε το μυθιστόρημα Τζόνι και Λούλου (2011), ένα βιβλίο για παιδιά (Ένα δώρο για τον Τζελόζο, 2013) και η συλλογή διηγημάτων Η καρέκλα του κυρίου Έκτορα (2014), όλα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους, λογοτεχνικά περιοδικά και στο διαδίκτυο. Ζει στην Αθήνα και εργάζεται ως μεταφράστρια, έχοντας μεταφράσει Βιρτζίνια Γουλφ (βραβείο Εταιρείας Ελλήνων Μεταφραστών Λογοτεχνίας για το Ένα δικό της δωμάτιο), Ίαν Ράνκιν, Στιούαρτ Νέβιλ, Σίρλεϊ Τζάκσον, Έμιλι Σεντ Τζον Μαντέλ κ.ά.
Το μυθιστόρημα με τίτλο Αδελφικό, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, είναι η αφορμή για τη συνομιλία μας.
Συνέντευξη
Χαριτίνη Μαλισσόβα
Αδελφικό, ο τίτλος του μυθιστορήματός σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
Το Αδελφικό είναι ένα χωριό στις Σέρρες. Εκεί καταφεύγουν οι δύο ήρωες του βιβλίου, ο Μελισσινός και η Μάρω. Ο Μελισσινός είναι χειρουργός, που ζούσε στη Θεσσαλονίκη και προσπαθεί να ξεπεράσει τις τύψεις του για τον χαμό ενός ασθενή, και καταλήγει στο Αδελφικό καθώς κάποτε είχε ακούσει πως έχει την ιδιότητα να σε κάνει να ξεχνάς ό,τι σε βασανίζει. Η Μάρω είναι μια μόνη μητέρα που ζούσε στο κέντρο της Αθήνας κι όταν την ημέρα του θανάτου του Ντέιβιντ Μπόουι βάζει κατά λάθος φωτιά στο σπίτι της, καταφεύγει στο χωριό της καταγωγής της που δεν είναι άλλο από το Αδελφικό. Όλα αυτά είναι διανθισμένα με αναφορές στη δεκαετία του ‘90, μουσικές και ταινίες και περιοδικά και συνήθειες που διαμόρφωσαν τους ήρωες.
Η Μάρω και ο Μελισσινός, οι κεντρικοί σας ήρωες, ξανασυναντιούνται με καρμικό τρόπο μετά από πολλά χρόνια. Έχασαν ή μήπως, τελικά, κέρδισαν χρόνο;
Θα έλεγα πως κέρδισαν γιατί συναντήθηκαν τη σωστή στιγμή, τη στιγμή που ο ένας ήταν δεκτικός για τον άλλον. Η Μάρω στη νεανική της ηλικία δεν υπήρχε περίπτωση να ενδιαφερθεί για κάποιον σαν τον Μελισσινό, ήταν παγιδευμένη σε κάποια ροκ στερεότυπα. Ο Μελισσινός από την άλλη ενδεχομένως να μην ήταν σε θέση να αγκαλιάσει πλήρως τη Μάρω: Ίσως λόγω της εικόνας που είχε χτίσει στο μυαλό του, να απογοητευόταν από την πραγματικότητα. Στα σαράντα ξέρουμε ότι μπορεί αυτό να είναι το πιο σπάνιο, το πιο πολύτιμο: Να μας αγαπήσει κάποιος για την πραγματικότητά μας.
Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονά. Η φράση αυτή του Σεφέρη μου ήρθε αυθόρμητα ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίο σας. Θέλετε να σχολιάσετε;
Υπάρχει κι ο στίχος του Μόρισεϊ, The passing of time and all of its sickening crimes is making me sad again, στο ίδιο πνεύμα. Πονά, βέβαια. Και πονάνε ακόμα και οι καλές αναμνήσεις γιατί παρότι έχουμε για πάντα δικαίωμα πάνω τους, έχουν παρέλθει διά παντός.
Το Αδελφικό είναι το τέταρτο βιβλίο σας. Γράφετε από αρκετά νεαρή ηλικία. Τι ή ποιος σας κινητοποίησε να γράψετε;
Πράγματι, το πρώτο μου βιβλίο, Έντεκα μικροί φόνοι: ιστορίες εμπνευσμένες από τραγούδια του Nick Cave, κυκλοφόρησε όταν ήμουν 28, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Νομίζω πως η «ζημιά» έγινε επειδή διάβαζα πολύ. Ήταν η αγαπημένη μου ασχολία όταν ήμουν παιδί. Λάτρευα τα μυθιστορήματα, μου άρεσε να κρατάω ημερολόγιο, να αφηγούμαι προφορικά ιστορίες. Κι αγάπησα το σινεμά, θεωρώ ότι το σινεμά βοηθάει πάρα πολύ στην αφήγηση. Το διάβασμα και το γράψιμο ήταν κάτι που γινόταν στο σπίτι μας και έτσι μου φαινόταν φυσικό. Στο λύκειο έγραφα ποιήματα, όπως κάνουν πολλοί, στο πανεπιστήμιο άρχισα να γράφω διηγήματα. Κάποια στιγμή γύρω στα είκοσι πέντε έγραψα το πρώτο διήγημα από τα έντεκα του πρώτου μου βιβλίου. Ο αδελφός μου με παρακίνησε να συνεχίσω. Ένα βιβλίο που θεωρώ πως έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο να γράψω, είναι Το μπαρ κάτω απ’ τη θάλασσα, του Στέφανο Μπένι.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς;
Κατά καιρούς έχω δώσει διάφορες απαντήσεις σε ανάλογες ερωτήσεις, τελικά όμως καταλήγω ότι περισσότερο με ευχαριστεί να διαβάζω Έλληνες συγγραφείς σύγχρονούς μου. Επίσης αγαπώ Άγγλους, Αμερικανούς, Λατινοαμερικάνους όλων των εποχών και την ποίηση, κυρίως την ελληνική.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Τα αγόρια του Νίκελ, του Κόλσον Γουάιτχεντ, από τις εκδόσεις Ίκαρος, σε μετάφραση Μυρσίνης Γκανά.
Σας συναντάμε στον χώρο των εκδόσεων και ως μεταφράστρια. Συγγραφή ή μετάφραση; Τι καλύπτουν οι δυο σας ιδιότητες;
Ακούγεται λίγο βαρύγδουπο, πλην όμως είναι η αλήθεια: Η μετάφραση είναι αυτό που κάνω, η συγγραφή είναι αυτό που είμαι. Είναι δύο ιδιότητες που αλληλοσυμπληρώνονται και ταυτόχρονα μάχεται η μια την άλλη. Άλλες φορές η μετάφραση λειτουργεί ως καύσιμο για τη συγγραφή κι άλλες φορές την μπλοκάρει τελείως. Η συγγραφή πάντως μόνο χρήσιμη είναι για τη μετάφραση. Αρκεί να μην καπελώνει το ύφος σου το ύφος του συγγραφέα που μεταφράζεις.
Ποιον συγγραφέα από όσους έχετε μεταφράσει ξεχωρίζετε;
Τη Βιρτζίνια Γουλφ, τον Στιούαρτ Νέβιλ (εκδ. Μεταίχμιο), την Έμιλι Σεντ Τζον Μαντέλ (εκδ. Ίκαρος). Και ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου έχει Το μουσείο της σύγχρονης αγάπης της Χέδερ Ρόουζ (εκδ. Ψυχογιός), για προσωπικούς λόγους.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Τη δικαιοσύνη.
Γράφετε ή μεταφράζετε κάποιο νέο βιβλίο;
Σ’ αυτή τη φάση επεξεργάζομαι ένα βιβλίο, σκέφτομαι, κρατάω σημειώσεις, δεν πρόκειται όμως για λογοτεχνία. Και φυσικά μεταφράζω. Σχεδόν πάντα μεταφράζω. Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνω ένα μυθιστόρημα ροκ θεματική, έπειτα σειρά παίρνει σειρά ένα ιδιαίτερο, φεμινιστικό βιβλίο και τέλος ένα κλασικό αγγλικό μυθιστόρημα.