Η Βανέσσα Λαμπροπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής στο Κολλέγιο Αθηνών, Πολιτικές Επιστήμες-Δημόσια Διοίκηση και Στρατηγική Μέλλοντος στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. «Το Μεγάλο Παιχνίδι» είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.
Συνέντευξη Χαριτίνη Μαλισσόβα
Το Μεγάλο Παιχνίδι, το μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;
«Το Μεγάλο Παιχνίδι», είναι μια ανδρική θεώρηση της σύγχρονης πραγματικότητας με γυναικεία ματιά, πρισματικό βλέμμα και καλειδοσκοπική προβολή στο μέλλον. Σ’ ένα πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, αναδεικνύεται η ανθρώπινη υποταγή στο διαδίκτυο με ένα φουτουριστικό σενάριο για την κατάργηση της ιδιωτικότητας. Αφηγούμαι την ιστορία του Ιωάννη, ο οποίος ανακαλύπτει μυστηριωδώς, πως είναι Παίκτης σ’ ένα παγκόσμιο παιχνίδι. Είχε δηλώσει συμμετοχή χωρίς να το γνωρίζει, πατώντας αλόγιστα αποδοχή προσωπικών δεδομένων σε μια εφαρμογή του διαδικτύου. Όταν το κανονιστικό του σύμπαν – όπως το έχει δομήσει – καταρρέει, με αφορμή τη συμμετοχή του στο Μεγάλο Παιχνίδι, διανύει ένα προσωπικό ταξίδι αναζήτησης και εξέλιξης εαυτού. Μετά από σεισμικές δονήσεις και ατραπούς που καλείται να περάσει, καταφέρνει να υπάρξει ξανά – εν όλω. Διασαλεύοντας παγιωμένες αντιλήψεις και θέσφατα, προτρέπει τον αναγνώστη να αναστοχαστεί με μια εναλλακτική θεώρηση, να ανοίξει περάσματα και να πάει βαθύτερα, να έρθει αντιμέτωπος με το δικό του φανερό ή κρυφό παιχνίδι Ζωής. Σ’ ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης, μέσα από υφέρποντα δίπολα, καλό-κακό, φως-σκοτάδι, δυστοπία-ευτοπία, δίνεται υπόσταση στο άλεκτο και αόρατο και «επιβάλλεται» κατά κάποιο τρόπο, ένας κώδικας επικοινωνίας με τον αναγνώστη, όπου καλείται να κάνει τη δική του σύνδεση προσώπων και καταστάσεων και να ερμηνεύσει το σημαινόμενο, σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία και τρόπο σκέψης του. Έτσι δημιουργείται μια σύμπραξη μεταξύ μας.
Θέλετε να μας αναφέρετε ενδεικτικά, κάποια από αυτά τα άλεκτα και αόρατα στοιχεία;
Αν ο αναγνώστης θελήσει να εξορύξει τα επιφαινόμενα, ίσως διαπιστώσει, πως, στην εξέλιξή μας, δεν έχουμε κάτι να προσθέσουμε, αλλά να διαγράψουμε και να εν-θυμηθούμε, πως τα πάντα στο Σύμπαν συνδέονται, συνυπάρχουν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, πως το κακό και το τυχαίο είναι εργαλεία δουλειάς και πως το ξαφνικό έχει μακρά και βαθιά προετοιμασία.
Πόσο δύσκολη είναι η αναζήτηση του εαυτού στην εποχή της άκρατης τεχνολογίας όπου όλα κατευθύνονται, αλλά και ελέγχονται;
Εμείς μπορεί να είμαστε σε αναζήτηση του Εαυτού, αλλά ο Εαυτός, μας γνωρίζει καλύτερα από όλους. Όταν είμαστε έτοιμοι να τον αναζητήσουμε, θα μας δείχνει πάντα τρόπους να τον ανακαλύψουμε. Τίποτα δεν είναι εύκολο, αλλά όλα είναι εφικτά. Ίσως με την εξέλιξη της τεχνολογίας απομονωθεί τόσο πολύ ο άνθρωπος από τον εαυτό του και τους άλλους και αισθανθεί, περισσότερο από ποτέ, την ανάγκη να στραφεί μέσα του και να επαναπροσδιορίσει τη ζωή του. Αν δεν χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία ως βοηθό μας και επιτρέψουμε να είμαστε ακούσια υποχείρια και να κατευθυνόμαστε από την αγελαία σκέψη, είναι επιλογή και όχι μονόδρομος. Η τεχνολογία βέβαια, δεν είναι το θέμα καθαυτό. Είναι το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην υψηλή τεχνολογία και τη χαμηλή ηθική συνείδηση. Αν καταφέρουμε να φέρουμε στο ίδιο ύψος τις τεχνολογικές με τις πνευματικές μας κατακτήσεις, τότε πραγματικά θα κάνουμε ένα μεγάλο εξελικτικό άλμα ως ανθρωπότητα. Αυτή η δυνατότητα υπάρχει και στην πραγματικότητα, είναι η μόνη δυνατότητα. Και μας τη δίνει το Μεγάλο Παιχνίδι, αποδεικνύοντας αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, πως, μέσα από τα ομαδικά παιχνίδια, ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στην τελειοποίησή του. Και το Μεγάλο Παιχνίδι είναι ένα ομαδικό παιχνίδι, δεν είναι pack man… μας δείχνει αλληγορικά, πως μπορούμε να παίζουμε στο παιχνίδι της ζωής και να κερδίζουμε, χωρίς να χρειάζεται να «τρώει» κανείς κανέναν.
Ένα από τα θεμελιώδη ζητήματα που θέτετε είναι της Ελληνικότητας. Σε ένα φουτουριστικό μυθιστόρημα γιατί θέλατε να βάλετε στοιχεία εθνικής ταυτότητας;
Ίσως θα ήταν αδόκιμο να κατατάξω το μυθιστόρημα μόνο στην κατηγορία του φουτουριστικού. Η κατάργηση της ιδιωτικότητας με την εξέλιξη της τεχνολογίας αποτυπώνεται μεν, με ένα φουτουριστικό σενάριο, αλλά τα άυλα αποτυπώματά της στην ανθρωπότητα, είναι ρεαλιστικά και κοινωνικής φύσεως. Και αυτά τα αποτυπώματα, όπως και όλων των μεγάλων γεγονότων σε μια κοινωνία, είναι που παράγουν ιστορία. Και η ιστορία διαπλάθεται από την εθνική μνήμη. Εν τω βάθει της σημαίνει πως η ιστορία δεν είναι γραμμική, κάνει κύκλους και ερμηνεύεται με τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της ελληνικής μας κουλτούρας, που «απαιτεί» μια κατάδυση στα βάθη της συλλογικής εθνικής μας μνήμης. Αν δεν ξέρεις ποιος είσαι, πώς μπορείς να ονειρευτείς αυτό που πραγματικά μπορείς να γίνεις; Η επανασύνδεση με το πρωτόλειο και αρχέγονο υπόστρωμα του Έλληνα και η διαχρονική αξία του ελληνισμού ως φωτός μέσα στο σκοτάδι, συμβάλλει στην πνευματική μας εξέλιξη. Ο αφηγηματικός φακός εστιάζει σε θέματα που, πιθανόν να δίνουν αρχικά την εντύπωση ότι δεν έχουν ιδιαίτερη σύνδεση, αλλά όταν η καθολική σύνθεση συντελεστεί, γίνεται αντιληπτή η αλληλοσυμπλήρωσή τους. Ένας αδιόρατος ιστός συνδέει τις βιωματικές εμπειρίες όλων των ηρώων, συρράπτοντας έννοιες, στοιχεία και θεματικά μικροσύνολα.
Το Μεγάλο Παιχνίδι είναι ένα κράμα ελευθερίας, έμπνευσης, βελτίωσης και ατομικής δουλειάς. Είναι η ζωή ένα μεγάλο παιχνίδι με ανάλογους κανόνες;
Αναρωτήθηκα πολλές φορές αν το παιχνίδι της ζωής έχει κανόνες… και πώς παίζεται, και κατέληξα πως έχει μόνον έναν: Δεν υπάρχουν κανόνες.
Θίγετε έντονα στο βιβλίο σας την παιδική εκμετάλλευση σε κάθε μορφή της. Είναι τέτοια εγκλήματα εφικτό να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά;
Δεν γνωρίζω αν είναι εφικτό να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά, αλλά θεωρώ πως μπορούν να περιοριστούν σε μεγάλο βαθμό, με έναν συντονισμό ενεργειών σε ατομικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Τελικά είμαστε πιόνια ή παίκτες του παιχνιδιού της ζωής;
Ό,τι επιτρέψουμε και επιδιώξουμε είμαστε. Πάντα βέβαια θα υπάρχουν τα «στημένα παιχνίδια» ή παιχνίδια που παίζονται εν αγνοία μας, όμως, ακόμη και αυτά, είναι μέρος της διαδικασίας ώριμανσής μας. Σε κάθε περίπτωση, σημασία έχει να μην είμαστε απράγμονες θεατές.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Το ήθος, γιατί είναι ένα σύνολο ψυχικών ιδιοτήτων που καθορίζει τη στάση ενός ανθρώπου στη συμπεριφορά του, στις σχέσεις και την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους ανθρώπους, η οποία εδράζεται σε εσωτερική παρόρμηση, σε μία εσώτερη ανάγκη να φέρεται δίκαια, τίμια, αλληλέγγυα, με αλήθεια και σεβασμό. Δεν έχει εξωτερικά κίνητρα. Εννοώ πως η διαφορά ενός ανθρώπου που δεν κλέβει γιατί φοβάται να μη συλληφθεί, με έναν άλλο που δεν κλέβει ακόμη και όταν η πιθανότητα να συλληφθεί είναι μηδαμινή, είναι το ήθος, είναι η προαναφερόμενη εσωτερική ανάγκη του δεύτερου να είναι τίμιος.
Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς;
Κλαρίσε Λισπέκτορ, Κορτάσαρ, Κέρουακ, Τσίρκας, Καζατζάκης, Ροΐδης.
Είναι κοινή διαπίστωση ότι το ελληνικό μυθιστόρημα πάσχει από θεματολογία που επαναλαμβάνεται. Τι νέο φέρνει το δικό σας μυθιστόρημα στο λογοτεχνικό αυτό είδος;
Αν και δεν υπάρχει αντίστοιχη ιδέα με την ιδέα σύλληψης του «Μεγάλου Παιχνιδιού» στην ελληνική και παγκόσμια λογοτεχνία, θεωρώ, πως αυτό που τελικά είναι σημαντικό, δεν είναι μόνο η ιδέα. Είναι και η οπτική, η γραφή, το προσωπικό ύφος του συγγραφέα, ο τρόπος που θα παρατηρήσει τα απαρατήρητα, θα επισημαίνει τις αποχρώσεις της πραγματικότητας, τις σκιές, τα ανάγλυφα και θα τα εξερευνήσει σε βάθος. Λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη κριτικών και αναγνωστών μου μέχρι σήμερα, θα μπορούσα να πω, πως ο λόγος που ξεχώρισαν και αγάπησαν το βιβλίο μου, είναι ο συνδυασμός ευρηματικότητας, πολυεπίπεδης γραφής, αισθητικής απόλαυσης και φιλοσοφικής ματιάς.
Στο βιογραφικό σας δηλώνετε ότι το ανά χείρας βιβλίο σας είναι το πρώτο, αλλά όχι το τελευταίο. Γράφετε, λοιπόν, κάτι καινούργιο;
Ναι, ένα μυθιστόρημα. Είναι μια ηχηρή υπενθύμιση για ένα πολύ ευαίσθητο κοινωνικό θέμα, που θα έπρεπε να αφορά όλους μας.