Βαγγελιώ Κοντού “Περήφανη για τον πατέρα μου και το έργο του”

Η έκθεση έργων του Δημήτρη Κοντού στον Βόλο, στον Χώρο Τέχνης δ., δίνει την ευκαιρία προσέγγισης στο έργο ενός κορυφαίου καλλιτέχνη με διεθνή αναγνώριση και διαχρονική αξία. Έργα αφαιρετικής εικαστικής γραφής που παραμένουν μοντέρνα, έργα που αποτυπώνουν στάση και έμπνευση που δημιούργησαν τάση και επηρέασαν τη ζωγραφική και τους εκφραστές της γίνονται αφορμή για περισσότερη γνώση για τον ίδιο και το έργο του από την κόρη του που ζει στον Βόλο, τη Βαγγελιώ Κοντού…

Συνέντευξη

ΛΟΪΖΟΣ ΑΣΒΕΣΤΑΣ

Στον τόπο που ζείτε, στον Βόλο, καλείστε να υποδεχτείτε τη δουλειά του πατέρα σας σε μια έκθεση χωρίς τον ίδιο, αλλά και τη δική του μοναδική εικαστική αποτύπωση. Πώς βιώνετε αυτή τη μοναδική εμπειρία;

Από το 1996, δηλαδή από τη στιγμή που ο πατέρας μου έφυγε από τη ζωή, δεν σας κρύβω, ότι όταν καλούμαι να οργανώσω μια ατομική έκθεσή του, τα συναισθήματα που βιώνω είναι ανάμεικτα. Καταρχήν αισθάνομαι φοβερή συγκίνηση και χαρά. Ταυτόχρονα όμως φοβάμαι, αγχώνομαι τρομερά. Αγωνιώ και επιθυμώ να μάθουν το έργο του οι νέοι. Αναρωτιέμαι αν μπορούν να δουν πόσο καινοτόμο ήταν τότε και πόσο σύγχρονο τώρα, γνωρίζοντας ότι στην εποχή που ζούμε αυτό δεν είναι εύκολο. Παράλληλα όμως είμαι και πολύ περήφανη. Περήφανη για τον πατέρα μου και το έργο του. Πάντα όμως, πάντα, υπάρχει μια μικρή, πολύ μικρή μελαγχολία γιατί η απουσία του είναι συνεχώς «παρούσα».

Στην πόλη του Βόλου είναι η δεύτερη φορά που παρουσιάζω δουλειά του. Η πρώτη ήταν το 2013 στο καφέ-βιβλιοπωλείο «Χάρτα» και τώρα στην Γκαλερί δ. του Θανάση Δουλκέρογλου, ο οποίος δέχτηκε με μεγάλη προθυμία να συνεργαστούμε πάνω σε αυτό το συνοπτικό-αναδρομικό αφιέρωμα της δουλειάς του Δημήτρη Κοντού. Στην αμέριστη υποστήριξή του και στη θετική του αντιμετώπιση οφείλεται η πραγματοποίηση αυτής της έκθεσης γιατί θεωρώ ότι το έργο του πατέρα μου είναι συγχρόνως ιδιαίτερο και πρωτοποριακό.

Θεωρείτε ότι είναι δυνατή η επιρροή και η επίδραση σε ένα παιδί από γονιό που ζει μέσα από την Τέχνη; Αξίζει να αναφερθεί ότι και η μητέρα σας είναι επίσης ζωγράφος, η διακεκριμένη Βούλα Πριοβόλου. Τι σας κληροδοτήθηκε και τι αποκομίσατε από τη σχέση αυτή;

Έχοντας δυο γονείς ζωγράφους, όπως και εσείς αναφέρατε, το να μεγαλώσω μέσα σε εργαστήρια με έργα, χρώματα, πινέλα, βιβλιοθήκες με άπειρα βιβλία, με μολύβια, με καβαλέτα γύρω μου και τελάρα κ.τ.λ. ήταν κάτι τελείως φυσιολογικό για μένα. Το εργαστήριο ήταν το σπίτι μας. Αργότερα, όταν οι γονείς μου χώρισαν και πήγα και έζησα με τη μητέρα μου, το εργαστήριό της ήταν απέναντι από το δωμάτιό μου. Πάλι το εργαστήριο ήταν αναπόσπαστο κομμάτι του σπιτιού μας.

Περιγράφοντας όλα τα παραπάνω δεν υπάρχει περίπτωση να μην είναι δυνατή οποιαδήποτε επιρροή πάνω μου. Έμαθα να ζω μέσα στην τέχνη και να την αγαπώ από μικρή. Και οι δύο γονείς μου με μάθανε να σέβομαι το κάθε τι και τον οποιονδήποτε. Με μάθανε να είμαι απλή και όχι σνομπ. 

Μιλήστε μας για τον πατέρα σας, δώστε μας στοιχεία της προσωπικότητάς του, αλλά και της δικής σας σχέσης…

Ο πατέρας μου ήταν όμορφος. Όταν γέλαγε έλαμπε το πρόσωπό του, γέλαγαν και τα μάτια του. Ήταν γλεντζές, τραγουδούσε ωραία. Είχε απίστευτη οπτική μνήμη και ήξερε απέξω Καβάφη, Βάρναλη, Παλαμά, Σεφέρη… Αγαπούσε πολύ το διάβασμα και τη λογοτεχνία. Ήταν συνεχώς με ένα μολύβι στο χέρι και είτε σημείωνε σκέψεις του ή σχεδίαζε κάτι. Ήταν χρυσοχέρης και καλλιτέχνης σε όλα του. Η αγάπη του, η φροντίδα του και η υπομονή του σε οτιδήποτε έφτιαχνε με τα χέρια του ήταν μοναδική. Από το πώς μαγείρευε – με τι κέφι και μεράκι – μέχρι το πώς σχεδίαζε τις καρέκλες του γραφείου του ή διάφορα άλλα αντικείμενα. Τον χρόνο που έδινε, τον «γλένταγε»… Ήταν δεινός ψαράς… Είμαι σίγουρη ότι αν ζούσε και ήταν εδώ μαζί μας, θα άφηνε εμένα, τη μητέρα μου και τον Θανάση Δουλκέρογλου, να στήσουμε την έκθεση και θα είχε πάρει το καλάμι του, θα είχε πάει σε μια παραλία και θα ψάρευε… και όταν εμείς θα είχαμε τελειώσει το στήσιμο, αυτός θα επέστρεφε, θα καθόταν στον «Καβούρα» και θα άρχιζε το γλέντι του… Γιατί του άρεσε ο κόσμος, του άρεσε η παρέα… Ήταν εκδηλωτικός, φοβερά συναισθηματικός και πολύ γενναιόδωρος. Ήθελες ένα, σου έδινε δυο… Όσον αφορά τη μεταξύ μας σχέση μου φαίνεται ότι είχαμε αδυναμία ο ένας στον άλλο. Ήταν πολύ γλυκός μπαμπάς και με λάτρευε. Θυμάμαι έντονα τη ζεστή του αγκαλιά, το γέλιο του… αλλά έφυγε νωρίς.

Ας επιστρέψουμε στον Δημήτρη Κοντό και στο έργο του… Τι καθιστά το έργο του διαχρονικό και στην πραγματικότητα πρωτοπόρο; Είχατε αντιληφθεί παρά το νεαρό της ηλικίας σας τη δύναμη και την αξία του έργου του; Ποια ήταν η δική του άποψη και θέση σχετικά με τα εικαστικά, τις τέχνες και τα γράμματα;

Την αξία του έργου του και τη δύναμή του άρχισα να την αντιλαμβάνομαι μετά τον θάνατό του. Και αυτό γιατί όταν πέθανε ήμουν 23 χρόνων, ήμουν δηλαδή στην ηλικία ακριβώς που ήθελα να τον ρωτήσω πράγματα για τη δουλειά του, το έργο του και για αυτόν τον ίδιο. Ήθελα να μάθω από τον ίδιο τον τρόπο που δούλευε, τι του άρεσε, γιατί έκανε αυτά που έκανε… Δυστυχώς, ακόμα και τώρα αυτή η κουβέντα μαζί του μου λείπει αφάνταστα. Ό,τι έχω μάθει για τον πατέρα μου είναι ιστορίες που έχω ακούσει από πολύ δικά μου πρόσωπα.

Ξέρω όμως ότι αγαπούσε πολύ τα γράμματα, τη ζωγραφική και ότι θαύμαζε ιδιαίτερα τις βυζαντινές εικόνες. Λάτρευε τη φύση. Ξέρω ότι αγαπούσε τα νιάτα και πίστευε σε αυτά. Ήξερε ότι όφειλαν και μπορούσαν να είναι καλύτερα από τις προηγούμενες γενιές, και έτσι πρέπει. Δεν φοβόταν, ούτε τσιγκουνευόταν να δώσει τις γνώσεις του στους φοιτητές του. Δεν κυνήγησε ποτέ να βρεθεί υπό την αιγίδα μιας γκαλερί. Δεν μπορούσε να δουλέψει έτσι. Για αυτό δεν ήθελε να ζει από τη ζωγραφική του και προτίμησε την ακαδημαϊκή καριέρα και τη διδασκαλία.

Το έργο του είναι μετρημένο, δεν είναι μεγάλο.

Όλες όμως οι περίοδοι δημιουργικότητας του ήταν απόλυτα ουσιαστικές και συμβάδιζαν με τη φιλοσοφία του: «Μόνο αν έχω κάτι καινούργιο να δείξω θα το δείξω». Και αυτό ήταν πολύ σημαντικό για τον πατέρα μου. Από την αρχή της καλλιτεχνικής του πορείας, μπορεί κανείς να διακρίνει την πρώτη μορφή της σπειροειδούς γραφής του. Αυτή η γραφή είναι που τον ξεχωρίζει: Το γεγονός ότι βρήκε μια δική του «αλφαβήτα», την οποία συναντάμε στα περισσότερα έργα του.

Θεωρώ ότι είναι από τους λίγους καλλιτέχνες της γενιάς του που πίστεψαν ότι η τέχνη πρέπει να είναι προϊόν ευρείας κατανάλωσης, αλλά και γενναιοδωρίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι «Κύβοι» (1965), όπου καλεί τον επισκέπτη να παίξει και να αλλάξει το έργο όπως αυτός επιθυμεί, το Roman Pictural (1968) – ένα μικρό και φθηνό artbook, το «Ημερολόγιο» (1971, πρόκειται για ένα έργο 5500 φύλλων όπου πάνω τους είναι τυπωμένη η σπειροειδής γραφή του), όπου επίσης ο επισκέπτης καλείται να αφαιρέσει ένα φύλλο, όπως ακριβώς κάνουμε στα μικρά ημερολόγια, και να το πάρει μαζί του. Στην ίδια λογική ακολουθούν οι απραγματοποίητες ιδέες: Το «Super Market» και το «Περίπτερο». Σκοπός του εδώ είναι να φτιάξει, αντίστοιχα προϊόντα π.χ. κονσέρβες, απορρυπαντικά, σπρέι, περιοδικά, κόμικς, εφημερίδες κ.λπ., όπου ο καταναλωτής μπορεί να αγοράσει, και στις δύο περιπτώσεις, ένα αντικείμενο «τέχνης», σε εξαιρετικά προσιτή τιμή.

Αν του δινόταν περισσότερος χρόνος, αν ζούσε ακόμη, πιστεύετε ότι θα είχε προχωρήσει σε άλλα εκφραστικά μέσα, θα άλλαζε πορεία έκφρασης; Τι κρατάτε στη μνήμη σας από τον ίδιο, τι παραμένει ζωντανό μέσα σας πάντα για πάντα;

Αν ζούσε ο πατέρας μου τώρα, θα συνέχιζε να ζει όπως έζησε. Εγώ θα τον «έτρεχα» να ολοκληρώσει τις παραπάνω απραγματοποίητες ιδέες του, αυτός θα σχεδίαζε τα δικά του, θα ψάρευε, θα πέρναγε καλά…

Γιατί όπως έλεγε και ο ίδιος: «Αγάπησα τη ζωή περισσότερο από την τέχνη. Και δίχως ενοχές για αυτό».