της Κατερίνας Παπανάτσιου*
Στην προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α ξεκίνησε για πρώτη φορά μια ανοιχτή διαδικασία διαβούλευσης με την Κοινωνία των Πολιτών για το Σύνταγμα. Τα πορίσματα αυτά χρησιμοποιήσαμε για τις προτάσεις αναθεώρησης που καταθέσαμε στη Βουλή. Οι προτάσεις μας αποσκοπούν όχι μόνο να διορθώσουν ατέλειες, αστοχίες και δυσλειτουργίες συγκεκριμένων διατάξεων, αλλά κυρίως να απαντήσουν σε κρίσιμα ερωτήματα, ως προς την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η εφαρμογή του συνταγματικού κειμένου στην πολιτική πράξη.
Αυτή η βαθιά δημοκρατική διαδικασία χρησιμοποιείται, δυστυχώς, από τη σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ, ως ευκαιρία για ικανοποίηση των στενών κομματικών της συμφερόντων και διαφαίνεται ο κίνδυνος να χαθεί μια μεγάλη ευκαιρία για εκσυγχρονισμό σημαντικών διατάξεων του Συντάγματος.
Το παλαιό άρθρο 86 περί ευθύνης υπουργών είχε θέσει ένα προστατευτικό πλαίσιο που εύλογα προκάλεσε γενικευμένη καχυποψία σε βάρος του πολιτικού κόσμου. Οδήγησε στο αρχείο πληθώρα υποθέσεων και ουσιαστικά αμνήστευσε το πολιτικό σύστημα από την ευθύνη για τη διασπάθιση δημόσιου χρήματος, που οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία.
Προτείναμε να προστεθεί ερμηνευτική δήλωση στο άρθρο, σύμφωνα με την οποία, θα υπάγονται στις διατάξεις του μόνο όσα αδικήματα τελούνται κατά την άσκηση υπουργικών καθηκόντων, και όχι όσα τελούνται απλώς επ’ ευκαιρία της άσκησης τέτοιων καθηκόντων. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι δεν θα οδηγηθούν στην ατιμωρησία τετελεσμένες ήδη πράξεις δωροδοκίας. Η άρνηση της Νέας Δημοκρατίας να ενσωματώσει στο Σύνταγμα τη στοιχειώδη αυτή ρήτρα αποτελεί βαρύ πλήγμα για την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος γιατί δημιουργεί στην κοινή γνώμη την υπόνοια διατήρησης αδικαιολόγητων προνομίων στους πολιτικούς.
Η Βουλή και το πολιτικό σύστημα, με την προσθήκη της ερμηνευτικής δήλωσης, έχουν την ευκαιρία να δώσουν ένα καθαρό σήμα: Ότι σε οποιαδήποτε υπόθεση δωροδοκίας υπάρχουν υπόνοιες για πολιτικά πρόσωπα, η Δικαιοσύνη θα αφεθεί απερίσπαστη να τις διερευνήσει, με τον ίδιο τρόπο όπως για κάθε πολίτη.
Οι πολίτες απαιτούν διαφάνεια και λογοδοσία από το πολιτικό προσωπικό της χώρας. Όμως η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και η πλειοψηφία που τη στηρίζει, κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Πρόσφατα εξασφάλισε ποινικές αμνηστεύσεις για τους τραπεζίτες και αποδέσμευση των λογαριασμών όσων ελέγχονται για υποθέσεις νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες.
Σε ό,τι αφορά στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, όλοι συναινούμε στην αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη διάλυση της Βουλής. Το Σύνταγμα απαιτεί κατ’ αρχήν αυξημένη πλειοψηφία, δηλαδή διακομματική συναίνεση για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβαίνει, η ισχύουσα διάταξη θέλει τη διάλυση της Βουλής και τη διενέργεια εκλογών. Με τη δική μας πρόταση, αν δεν μπορεί να υπάρχει συναίνεση στη Βουλή, τότε η απόφαση για την εκλογή του Προέδρου μεταφέρεται κατευθείαν στο εκλογικό σώμα χωρίς όμως να διαλύεται η Βουλή. Αντίθετα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας θέλει να εκλέγεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ακόμα και από μια μειοψηφία βουλευτών από την ίδια Βουλή. Αυτό σημαίνει ότι στην πράξη το κόμμα που κυβερνά θα μπορεί να διορίζει τον Πρόεδρο που επιθυμεί με καθαρά κομματικά κριτήρια χωρίς να έχει κανένα κίνητρο να αναζητήσει ένα πρόσωπο στο οποίο συμφωνεί και ένα μέρος της αντιπολίτευσης.
Στο ζήτημα της ψήφου των αποδήμων, η πρόταση που έχει καταθέσει μέχρι στιγμής η Νέα Δημοκρατία για προσμέτρηση της ψήφου των Ελλήνων του εξωτερικού στο συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα, φαίνεται να αποσκοπεί σε μικροκομματικά οφέλη με βραχύ ορίζοντα. Η κυβέρνηση της ΝΔ πιστεύει ότι το αποτέλεσμα θα είναι σήμερα εις όφελός της. Αδιαφορεί για τον κίνδυνο ουσιαστικής αλλοίωσης του εκλογικού αποτελέσματος, ή ίσως και να αποσκοπεί ακριβώς αυτό. Δεν μπορούν όμως να προβλεφθούν οι συνέπειες που μπορεί να έχει αυτή η ρύθμιση, σε συνθήκες διαφορετικές από τις σημερινές. Όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μας προειδοποιούν ότι κανένα σενάριο δεν μπορεί να αποκλειστεί ως απίθανο.
Η δική μας πρόταση, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, δε διακρίνει και δε διασπά τους Έλληνες εκλογείς του εξωτερικού. Στηρίζεται στη βασική αρχή ότι όλοι οι Έλληνες που έχουν την ελληνική ιθαγένεια εγγράφονται αυτομάτως στους εκλογικούς καταλόγους. Παράλληλα, δεν παρεμβαίνει στα όρια του εκλογικού σώματος, αφού όλοι οι Έλληνες εκλογείς θα μπορούν να ασκούν το δικαίωμα της εξ’ αποστάσεως ψήφου και να εκλέγουν στο ελληνικό κοινοβούλιο μέχρι και 12 βουλευτές από τους 300.
Για μας, η αναθεώρηση του Συντάγματος, είναι μία διαδικασία μακράς πνοής, μια διαδικασία που αφορά έναν προς έναν τους Έλληνες πολίτες. Τα στοιχειώδη και αυτονόητα για την ελληνική κοινωνία είναι θεσμικά στοιχήματα που δεν πρέπει να τα αφήσουμε να χαθούν.
*βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Μαγνησίας