Το πρόβλημα και τα αίτια της λειψυδρίας και οι τρόποι σωστής διαχείρισης του ποτιστικού νερού

του ΘΑΝΑΣΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑ

συν/χου Γεωπόνου

πρ. Προέδρου Γεωπονικού

Συλλόγου Μαγνησίας

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ του προηγούμενου άρθρου μου)

3) Λειψυδρία, λόγω καθυστέρησης κατασκευής «φυσικών» φραγματοδεξαμενών.

Είναι γεγονός  και μάλιστα μη αμφισβητήσιμο. Τα τρεχούμενα φυσικά – “γλυκά” νερά, των ποταμών, χειμάρρων, ρεμάτων κ.α., καθώς και τα ατμοσφαιρικά κατακρηνίσματα (οι βροχές, τα νερά από το λιώσιμο του χιονιού κ.α.) που “οδεύουν” κι αυτά προς τα ποτάμια, χειμάρρους, ρέματα κ.α “συνηγορούν” υπέρ των εξής “δεδομένων”. Δηλαδή: ή όλα τα νερά τους χύνονται στη θάλασσα ή ορισμένα νερά τους χύνονται σε λίμνη (εφόσον υπάρχει λίμνη) ή απορροφώνται στο έδαφος (σε “κάποιο ποσοστό”) δημιουργώντας έτσι, ή τις πηγές ή τις υπόγειες “δεξαμενές” φυσικών – “γλυκών νερών”.

Έτσι, τα φυσικά / «γλυκά» νερά ΚΑΙ των πηγών (αν και αυτά δεν μας «ξεφεύγουν» προς τη θάλασσα) αλλά ΚΑΙ των υπόγειων πεδινών «δεξαμενών», μπορούμε (με τους κατάλληλους «χειρισμούς» να τα χρησιμοποιήσουμε θετικά και για ύδρευση και για άρδευση / πότισμα φυτικών καλλιεργειών, όλες τις εποχές του χρόνου.  Αντίθετα, τα τρεχούμενα «φυσικά» / «γλυκά» νερά των ποταμών και των χειμάρρων, για να ΜΗΝ «οδηγηθούν (βασικά και κύρια) στη θάλασσα και «πάνε χαμένα», ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ και ΠΡΕΠΕΙ να τα «συγκρατήσουμε» εκτός… θαλάσσης (στο μεγαλύτερο, τουλάχιστον ποσοστό τους), κατασκευάζοντας φυσικά – τεχνητά υδατοφράγματα / υδατοδεξαμενές, με σκοπό και στόχο τη συγκέντρωση – αποθήκευση των νερών. Τα νερά αυτά μπορούμε (με τον Α ή Β «τρόπο») να τα χρησιμοποιήσουμε (ειδικά σε περιόδους ξηρασίας και λειψυδρίας) για την άρδευση / για το πότισμα φυτικών παραγωγικών καλλιεργειών, για την ύδρευση διπλανών κατοικημένων περιοχών (μετά από κατάλληλη «επεξεργασία τους, καθαριότητάς τους και απολύμανσής τους) ή (ακόμη-ακόμη) για παραγωγή «τοπικής ηλεκτρικής ενέργειας»!!!

Αυτή η συγκράτηση-συγκέντρωση-αποθήκευση / αποθεματοποίηση των πλεοναζόντων νερών των ποταμών και των χειμάρρων, με υδατοφράγματα (μικρής ως μεσαίας υδατοχωρητικότητας) και υδατοφράκτες, σε κατάλληλα στενά φυσικά σημεία της διαδρομής φυσικών τρεχούμενων νερών, μας οδηγεί στην περαιτέρω κατασκευή αρδευτικών / ποτιστικών «καναλιών». Τεχνιτών «καναλιών» που θα διοχετεύουν το νερό στις διάφορες κοντινές ή και απομακρυσμένες φυτικές παραγωγικές καλλιέργειες.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Η κατασκευή μικρού ή σχετικά μεγαλύτερου μεγέθους υδατοχωρητικότητας υδατοδεξαμενών / «λιμνοδεξαμενών» – υδατοφραγμάτων, ΕΙΝΑΙ μια πολύ διαδεδομένη μέθοδος εξοικονόμησης (επιπλέον του κανονικού) ποσοτήτων φυσικών – «γλυκών» νερών, σε πολλές περιοχές κρατών της Κεντρικής Ευρώπης, της Ανατολικής Ευρώπης, της Ισπανίας, της Κύπρου και αλλού, για το πότισμα / την άρδευση καλλιεργειών, για ύδρευση οικιστικών περιοχών, για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, για αθλοπαιδιές, αλλά ΚΑΙ για αντιπλημμυρική προστασία των περιοχών τους).

Συμπέρασμα: Με βάση αυτά που ανάφερα προηγούμενα και όχι μόνον, αλλά και με την προϋπόθεση (σύμφωνα με τις απόψεις και «θέσεις» Ειδικών Επιστημόνων) η μικρή ως μεγάλη ξηρασία, σε συνδυασμό με τη μικρή ως μεγάλη λειψυδρία, που «αύριο» θα ενταθούν, οι προσπάθειες κατασκευής (όπου είναι δυνατόν) τουλάχιστον μικρού μεγέθους υδατοφραγμάτων – υδατοδεξαμενών – λιμνοδεξαμενών, ΠΡΕΠΕΙ να γίνουν άμεσα πραγματικότητα. 

Γιατί, θα είναι (κατά τη γνώμη μου) πολύ μεγάλο όφελος / «κέρδος» για την Ελληνική Πρωτογενή Παραγωγή, αλλά ΚΑΙ για την, εν γένει, εθνική / ελληνική οικονομία.

Μετά τους προαναφερθέντες τρεις (3) επιπλέον «βασικούς τρόπους», αντιμετώπισης της λειψυδρίας και της υπάρχουσας, αλλά και της αναμενόμενης σε μεγαλύτερο «βαθμό», ξηρασίας, ΑΣ δούμε, τώρα, πρακτικά και ουσιαστικά, ορισμένους «τρόπους» σωστής διαχείρισης, του καλής ποιότητας ποτιστικού φυσικού – «γλυκού νερού μάλιστα με συνθήκες λειψυδρίας.

Τρόποι σωστής «διαχείρισης» του καλής ποιότητας ποτιστικού / αρδευτικού «φυσικού» / «γλυκού νερού», με συνθήκες λειψυδρίας και ξηρασίας.

Για τη σωστή «διαχείριση», του καλής ποιότητας ποτιστικού «γλυκού» / «φυσικού» νερού, στις διάφορες φυτικές καλλιέργειες, (σύμφωνα με την άποψη και επιστημονική «θέση» Ειδικών Επιστημόνων, αλλά ΚΑΙ της δικής μου – προσωπικής – θέσης) μπορούν να εφαρμοσθούν, οι παρακάτω βασικές «αρχές», οι παρακάτω βασικές προϋποθέσεις, τα παρακάτω «μέτρα»:

1. Ουσιαστική και με όλα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας / Μ.Μ.Ε. ενημέρωση-πληροφόρηση των γεωργών – καλλιεργητών – παραγωγών, για την ακόμη μεγαλύτερη (κατά πάσα πιθανότητα) λειψυδρία και τις αρνητικές συνέπειές της, στην παραγωγική διαδικασία των καλλιεργειών τους.
2. Περιορισμός (όσο το δυνατόν περισσότερο) των «παλαιών» πολύ υδροβόρων φυτικών καλλιεργειών και αντικατάστασή τους με καλλιέργειες (ή ειδικά υβρίδια εφόσον πρόκειται για εκτατικές «βιομηχανικές καλλιέργειες) που θα έχουν λιγότερες απαιτήσεις καλής ποιότητας ποτιστικού φυσικού – «γλυκού» νερού, κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
3. Έγκαιρη συντήρηση και ενδεχόμενη επισκευή, στα συστήματα ποτίσματος (π.χ. του αντλητικού συγκροτήματος, των τσιμενταυλάκων ή των σωλήνων ή και των χωμάτινων αυλακιών μεταφοράς ποτιστικού νερού, των λάστιχων ποτίσματος κ.ά.) με σκοπό και στόχο την ελαχιστοποίηση των απωλειών νερού.
4. Πολύ καλή γνώση (από τους γεωργούς – καλλιεργητές – παραγωγούς ή και με τη βοήθεια των γεωπόνων συμβούλων τους) των αρδευτικών αναγκών της φυτικής καλλιέργειάς τους, σε κάθε στάδιο της αναπτυξιακής και παραγωγικής πορείας της.
5. Καθορισμός της σειράς προτεραιότητας για το πότισμα, εφόσον ο γεωργός – καλλιεργητής – παραγωγός έχει περισσότερες της μιας καλλιέργειες. Η σειρά προτεραιότητας καθορίζεται ανάλογα με τις ανάγκες ποτίσματος κάθε καλλιέργειας, καθώς και με βάση τα διαθέσιμα αποθέματα ποτιστικού νερού. Έτσι, π.χ. πρώτα ποτίζονται οι μόνιμες ποτιστικές δενδρώδεις φρουτοκαλλιέργειες, κατόπιν (ποτίζονται) οι λαχανοκομικές καλλιέργειες κ.τ.λ..
6. Το πότισμα των φυτών  (ατομικά) και των φυτικών καλλιεργειών, να γίνεται στις ώρες χαμηλής εξατμισοδιαπνοής των φυτών και εξάτμισης της εδαφικής υγρασίας, διότι έτσι θα έχουμε τις μικρότερες (κατά το δυνατόν) απώλειες νερού και από τα φυτά και από το έδαφος.
7. Το πότισμα των φυτικών καλλιεργειών (ΕΦΟΣΟΝ υπάρχει η οικονομική δυνατότητα από τους γεωργούς – παραγωγούς) να γίνεται με τη μέθοδο «ποτίσματος ακριβείας» ή αλλιώς με τη μέθοδο «ποτίσματος με σταγόνες» ή «καταιωνισμού».

Σημείωση: Οι γεωπόνοι – σύμβουλοι θα σας βοηθήσουν και θα σας υποδείξουν την καλύτερη και οικονομικότερη «μέθοδο» ανάλογα με το είδος της φυτικής καλλιέργειας, δηλαδή αν είναι δενδρώδης, λαχανοκομική, εκτατική / εντατική, ανθοκομική κ.ά.

Παρατήρηση: Επειδή, σήμερα (και μάλλον σίγουρα «αύριο») η «μέθοδος ποτίσματος ακριβείας» των διαφόρων φυτικών καλλιεργειών, είναι αρκετά ακριβότερο, θα πρέπει το ήδη υπάρχον επιδοτούμενο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής / Κ.Α.Π.) «άρδευση ακριβείας», να προβλεφθούν (αν είναι δυνατόν) μεγαλύτερες ποσοστιαίες επιδοτήσεις.

8. Αποτελεσματικός και όσο το δυνατόν καλύτερος, έλεγχος των ζιζανίων / των αγριόχορτων, στο έδαφος των καλλιεργειών, με τη χρήση ειδικών (κατά περίπτωση της εκάστοτε φυτικής καλλιέργειας) ζιζανιοκτόνων. Η καταστροφή των ζιζανίων μειώνει τις απώλειες ποτιστικού νερού, γιατί ΚΑΙ τα ζιζάνια / τα αγριόχορτα απορροφούν κι’ ΑΥΤΑ ποτιστικό ή βρόχινο νερό, σε «βάρος» πάντοτε των καλλιεργούμενων παραγωγικών φυτών.
9. Αύξηση της οργανικής ουσίας, στο έδαφος των καλλιεργούμενων ή υπό καλλιέργεια νέων φυτών. Η οργανική ουσία (π.χ. οι κοπριές, τα προϊόντα «κομποστοποίησης, τα προϊόντα επεξεργασίας φυσικών ορυκτών / όπως ο Ζεόλιθος, ο Λεοναρδίτης κ.ά.) βελτιώνει το ποσοστό υγρασίας στο έδαφος και με αποτέλεσμα την καλύτερη αξιοποίηση (της υπάρχουσας υγρασίας) από το ριζικό σύστημα των φυτών.
10. Εφαρμογή προγράμματος (ανά 3ετία ως 4ετία) αμειψισποράς, στις εκτατικές / εντατικές βιομηχανικές καλλιέργειες (π.χ. βαμβακιού, βιομηχανικής τομάτας κ.ά.) ή ενδιάμεσης / μεταξύ των σειρών δενδρωδών καλλιεργειών, σπορά και καλλιέργεια ψυχανθών φυτών (π.χ. βίκου, κουκιών κ.ά.), και κατόπιν ενσωμάτωσής των στο έδαφος. Έτσι θα έχουμε εμπλουτισμό του εδάφους και με Αζωτούχες ουσίες, αλλά ΚΑΙ με οργανική φυτική ουσία.
11. Πολύ μεγάλη προσοχή και επίβλεψη, απ’ ΟΛΟΥΣ μας, στο να ΜΗΝ γίνονται «αποψιλώσεις» / αποξηλώσεις και πυρκαγιές δασικών και άλλων πολυετών δενδρωδών, θαμνωδών και ποωδών φυτών. Γιατί ή κάθε καταστροφή δενδρώδους και θαμνώδους σε ορεινές (κυρίως και ημιορεινές περιοχές, ελαχιστοποιεί την αποθήκευση των νερών (βροχής και χιονιού) στον περιβάλλοντα χώρο του ριζικού συστήματος των φυτών. Έτσι τα νερά αυτά «οδηγούνται» στην πλειονότητά τους (λόγω μη συγκράτησής τους) προς τη θάλασσα (δηλαδή… «αχρηστεύεται) ή σε ενδεχόμενη λίμνη (αν υπάρχει) δηλαδή ως χρήσιμο και χρησιμοποιούμενο, με πολλούς τρόπους. Παράλληλα, η συγκράτηση των νερών στο έδαφος και υπέδαφος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία πηγών νερού (στις ορεινές περιοχές) και υπόγειων εδαφικών υδροφόρων οριζόντων (στις πεδινές περιοχές).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Όλα τα αναφερθέντα, προηγουμένως, 11 «μέτρα», που μπορούμε να εφαρμόσουμε στην πράξη, για την ενδεχόμενη (ή μάλλον σίγουρη) «αυριανή» και μελλοντική λειψυδρία, στις διάφορες φυτικές καλλιέργειες, είτε με την άντληση νερού από υπόγεια υδροφόρα στρώματα, είτε από πηγές νερού, είτε (ακόμη-ακόμη) από τη ΜΗ «ορθολογική χρήση» των ποτιστικών φυσικών – «γλυκών» νερών, ΔΕΝ είναι και τα μοναδικά. Απλά (πιστεύω κατά τη γνώμη μου) είναι τα σπουδαιότερα.   

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όπως έχω αναφέρει σε όλα τα προηγούμενα άρθρα μου, τα «νερά» (γενικά και ειδικά) ΕΙΧΑΝ, ΕΧΟΥΝ και θα ΕΧΟΥΝ μια τεράστια, μια μοναδική άκρως θετική σημασία, στην ύπαρξη της ίδιας της ζωής (στον ανθρώπινο, στον ζωικό, στον φυτικό «κόσμο») στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού, στην υγεία και την παραγωγική διαδικασία των ζώων, στην αναπτυξιακή και παραγωγική εξέλιξη των φυτών, στις διάφορες ανθρωπογενείς δραστηριότητες κ.ά.

Εξαιτίας, λοιπόν, όλων αυτών και όχι μόνον, θετικών «προτερημάτων» του «νερού», αλλά ΚΑΙ της κοινωνικής ΚΑΙ της πολιτιστικής αξίας του (από αρχαιοτάτων χρόνων), η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.), όπως ανέφερα και στο πρώτο, πρώτο άρθρο μου, από το 1992 καθιέρωσε την 22α Μαρτίου (κάθε χρόνο), ως «Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό».