Του Πασχάλη Σ. Δήμου,
εκπαιδευτικού
Ο Δημήτρης Κωνσταντάρας – Σταθαράς αποτελεί μια εμβληματική προσωπικότητα τόσο στον χώρο των ερευνητών του Μικρασιατικού Ελληνισμού και της εποποιίας της εγκατάστασης των προσφύγων στη Νέα Ιωνία, όσο και στον εκπαιδευτικό κόσμο με την πολύχρονη και λαμπρή σταδιοδρομία του σε διάφορες θέσεις.
Προσωπικά νιώθω τυχερός γιατί είχα και την τιμή να συνυπάρξω μαζί του, ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Πολιτιστικής Εστίας Μικρασιατών πριν δεκαπέντε χρόνια, εμπειρία ζωής και γνώσης από τον χαρισματικό δάσκαλο και τον βραβευμένο συγγραφέα και ερευνητή.
Άνθρωπος με πολύπλευρη δράση, ακάματος εργάτης του πνεύματος, λάτρης της φύσης, πάντα κοντά στο μέρος που μεγάλωσε αποτελεί για όλους εμάς ένα ξεχωριστό παράδειγμα.
Η χαρά μας λοιπόν μεγάλη με την είδηση ότι η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας «Ίωνες» παρουσιάζει μια νέα έκδοσή της. Το νέο βιβλίο του πρώην γ.γ. της Εστίας μας κ. Δημήτρη Κωνσταντάρα-Σταθαρά με τίτλο «Η Νέα Ιωνία Μαγνησίας του 1947. Η αφετηρία της σύγχρονης πόλης» (Έκδοση «Ίωνες», Μάρτιος 2021, σελ. 334). Μεγαλύτερη η χαρά μου από τη θερμή προσωπική αφιέρωση στο αντίτυπο που μου δόθηκε από τον συγγραφέα.
Η πρόεδρος της Εστίας «Ίωνες» κ. Άννα Πετσιάβα-Παπανικολάου χαιρετίζοντας την έκδοση η σημειώνει: «Δεν πρόλαβε να στεγνώσει η τυπογραφική μελάνη από το προηγούμενο πόνημά του («Δήμος Νέας Ιωνίας Μαγνησίας (1947-2010). Από τον προσφυγικό συνοικισμό στη σύγχρονη πόλη», Έκδοση Ιούνιος 2020) και, να ο ακαταπόνητος συγγραφέας, μας παρουσιάζει το νέο του βιβλίο, το οποίο, κατά κάποιο τρόπο, είναι συνέχεια του προηγούμενου, αφού περιγράφει πώς ήταν η Νέα Ιωνία το 1947 σε διάφορες δράσεις της».
Συγχαίροντας τον συγγραφέα θα ήθελα να σημειώσω ότι με το βιβλίο του «παγώνει» την εικόνα και μας μεταφέρει κινηματογραφικά στα γεγονότα του 1947 στον προσφυγικό τότε συνοικισμό της Νέας Ιωνίας και φωτίζει εικόνες και δράσεις, που δείχνουν την καθημερινότητα των κατοίκων της. Το έτος 1947 είναι ένα έτος ορόσημο για την ιστορία της Νέας Ιωνίας με πολλαπλή σημειολογία. Το 1947 είναι η αφετηρία της σύγχρονης πόλης. Από τότε άρχισε να κυλά η «ρόδα» της προόδου στη Νέα Ιωνία, με την ίδρυση του Δήμου Νέας Ιωνίας, η οποία «ήταν ένα κατοικημένο χωράφι» με χωματόδρομους και αλάνες τις πλατείες της.
Το βιβλίο χωρίζεται σε επτά κεφάλαια, που καλύπτουν την επικαιρότητα του 1947 σε διαφορετικά επίπεδα, που, όμως, συνδέονται μεταξύ τους.
Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται το ιστορικό γεγονός της ίδρυσης λειτουργίας του Δήμου Νέας Ιωνίας με πρώτο δήμαρχο τον Ευάγγελο Καραμπατζάκη και τα πρώτα έργα για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων της.
Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται μία δημοσιογραφική έρευνα της εφημερίδας «Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ» σε επτά δημοσιεύματα (Οκτώβριος 1947), που περιγράφει τη Νέα Ιωνία της εποχής εκείνης ζωντανά και άμεσα.
Στο τρίτο κεφάλαιο η συγκίνηση είναι μεγάλη, αφού μέσα από την ενότητα με τίτλο «Εικόνες από τον προσφυγικό συνοικισμό της Νέας Ιωνίας» καταχωρούνται αναμνήσεις επώνυμων κατοίκων της Νέας Ιωνίας, κυρίως από την παιδική τους ηλικία και τη γειτονιά τους. Είναι κείμενα των: Παναγιώτη Κατσιρέλου, Βασιλείας Γιασιράνη-Κυρίτση, Δέσποινας Στ. Δήμου, Γεωργίας Καρακατσοπούλου-Χαϊδούλη, Γιάννη Στ. Κονταξή, Βασίλη Μητσάκη, Αρχοντή (Τάκη) Παντελόπουλου, Μανώλη Παρασκευά, Λευτέρη Τσίλογλου και, τέλος, του συγγραφέα. Ανθρώπων που στα μάτια μας ως παιδιά φάνταζαν ως μυθιστορηματικοί ήρωες.
Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στον Εμφύλιο πόλεμο, που ήδη από το 1947 βρισκόταν σε εξέλιξη και τα επισιτιστικά προβλήματα (τρόφιμα με δελτίο), επώδυνες καταστάσεις, που ζούσαν οι γονείς μας και όλοι μας εκείνη την εποχή. Μια περίοδο ιδιαίτερα τραυματική με μνήμες που μένουν αναλλοίωτες.
Στο πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η εικόνα της Εκπαίδευσης στη Νέα Ιωνία του 1947 με τα τρία Δημοτικά Σχολεία (7ο, 8ο, 20ό Δημ. Σχολεία Βόλου και Νηπιαγωγείο) που στεγάζονταν στο μεγάλο κτίριο. Επίσης γίνεται αναφορά και στους μαθητές και μαθήτριες που φοιτούσαν κάτω στον Βόλο στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, αφού στη Νέα Ιωνία δεν υπήρχε τέτοιο σχολείο (Γυμνάσια Αρρένων, Θηλέων, Εμπορική Σχολή, Τεχνικές Σχολές).
Στο έκτο κεφάλαιο περιγράφεται η μικρή Ευαγγελίστρια. Τότε, το 1947, αρχίζει να δρομολογείται η ανέγερση ενός μεγάλου ιερού ναού της Ευαγγελίστριας στο μέσον της πλατείας με την ιστορική απόφαση του Δήμου Νέας Ιωνίας για την τροποποίηση του σχεδίου πόλης. Αναφέρονται οι ιερείς που διακονούσαν τότε. Γίνεται επίσης περιγραφή των μικρασιάτικων εικόνων που υπήρχαν στη μικρή Ευαγγελίστρια. Επίσης από τα αρχεία του ιερού ναού πληροφορούμαστε για τους γάμους, τις βαπτίσεις και τους θανάτους του έτους 1947 με ενδιαφέρουσες πληροφορίες.
Στο έβδομο και τελευταίο κεφάλαιο, παρουσιάζεται η ποδοσφαιρική ομάδα της Νίκης, το καμάρι των κατοίκων της, που το 1947 πραγματοποίησε έναν άθλο, καταφέρνοντας να φτάσει στα ημιτελικά του Κυπέλλου Ελλάδος (τέσσερις ομάδες). Ο αναγνώστης θα βρει εδώ συναρπαστικές περιγραφές των αθλητικογράφων των εφημερίδων «Θεσσαλία» και «Ταχυδρόμος» από όλες τις ποδοσφαιρικές συναντήσεις στα γήπεδα Νίκης και Ολυμπιακού.
Το εξώφυλλο (εμπροσθόφυλλο και οπισθόφυλλο) είναι καλλιτεχνική σύνθεση του Γιάννη Κονταξή, πρώην ταμία των «Ιώνων» και μόνιμου καλλιτεχνικού δημιουργού αφισών και εξώφυλλων εκδόσεων της Εστίας. Στο εμπροσθόφυλλο του νέου βιβλίου έχει απεικονίσει με την ιδιότυπη τεχνική του την κεντρική πλατεία της Ευαγγελίστριας, όπως ήταν το 1947 μια ξέφραγη αλάνα, να τέμνεται από την οδό Χαλκηδόνος (το Φαρδύ) και η μικρή Ευαγγελίστρια να βρίσκεται στο δυτικό της τμήμα. Στο οπισθόφυλλο απεικονίζεται το μόνο, τότε, επιβλητικό δημόσιο κτίριο της Νέας Ιωνίας, τα μεγάλα σχολεία (Δημοτικά), όπως ήταν και παραμένουν μέχρι σήμερα στην ίδια μορφή.
Για όλους τους αναγνώστες και ιδιαίτερα τους «Ίωνες» και φιλίωνες το βιβλίο αυτό είναι μια βιωματική-ζωντανή καταγραφή της ζωής των κατοίκων της Νέας Ιωνίας του 1947 και αξίζει να διαβαστεί και να πάρει μία θέση στην Ιστορία της Νέας Ιωνίας και στην τοπική ιστορία.
Πέρα από τα συγχαρητήρια προς τον συγγραφέα για το νέο του πόνημα και την Εστία των «Ιώνων» για τη στήριξη αυτών των δημιουργιών, εύχομαι στον Δημήτρη Κωνσταντάρα-Σταθαρά πολύ γρήγορα να μας εκπλήξει με ό,τι καινούργιο σίγουρα ετοιμάζει.