Της
Μαρίας Κ. Σπανού
Με την προσδοκία που φέρνει ένας καινούργιος χρόνος και με αφετηρία ο καθένας τη δική του ελπίδα για κάθε επανεκκίνηση, καλωσορίζουμε το νέο εικαστικό ημερολόγιο του Δημήτρη Μοράρου που έχει γίνει πλέον θεσμός για το Μουσείο Ελιάς και Λαδιού Πηλίου (Άνω Γατζέα).
Το συλλεκτικό αυτό ημερολόγιο του 2023 περιλαμβάνει ζωγραφικές συνθέσεις του δημιουργού, στις οποίες πρωταγωνιστούν ιδεατές και φανταστικές μορφές, οι οποίες κυρίως αναδύονται από έναν δικό του κόσμο, έναν κόσμο συμβόλων, αφιερωμένων εξαιρετικά στα 100 χρόνια Μικρασιατικής Μνήμης που το έτος που δύει τίμησε και θα τιμήσει και το φετινό.
Αφόρμηση και αφετηρία της αισθητικής του έκφρασης ήταν μαρτυρίες αυτών που έζησαν τα τραγικά γεγονότα, αλλά και τρίτων που τα μετέφεραν, σε αναρίθμητες σειρές λογοτεχνημάτων, συλλογών και αφιερωμάτων για τη Μικρασία και ιδιαίτερα τη Σμύρνη.
Στα παρουσιαζόμενα έργα που κοσμούν το ημερολόγιο-έργα που είχαν νωρίτερα παρουσιαστεί σε ατομική έκθεση του δημιουργού στη βολιώτικη γκαλερί «δ.» του Θανάση Δουλκέρογλου, ο ονειρικά καλλιγραφικός εικαστικός λόγος συμπλέει αρμονικά με τη στοχαστική αποφθεγματικότητα των ρήσεων, που αναφαίνονται και αναδεικνύουν την εσωτερική, πνευματική αισθητική πλευρά και έρευνα του φίλου συμπολίτη μας, Δημήτρη Μοράρου.
Πρόκειται για μια αναζήτηση του καλλιτέχνη που χρονολογείται από το 1985, όταν πάτησε για πρώτη φορά το κρηπίδωμα του πολύπαθου λιμανιού της Σμύρνης για να δει με τα μάτια της ψυχής του την «τρισυπόθητη» πολιτεία, όπως την ήξερε από μικρός μέσα από διαβάσματα και διηγήσεις. Σχεδίασε τότε επί τόπου έργα, όπως αντίκρισε την κατεστραμμένη Σμύρνη, «όχι από τη φωτιά, όπως την άφησαν οι διωκόμενοι κάτοικοί της», όπως επισημαίνει ο ίδιος στο μικρό προλογικό του σημείωμα, «αλλά από τον σύγχρονο πολιτισμό». Από εκεί και ύστερα, φιλοτέχνησε και άλλα έργα-αφιερωμένα στη Μικρασία, ακουμπισμένα στη φαντασία του και εστιασμένα στις εικόνες που είδε στις επόμενες επισκέψεις του, έργα που παρουσιάστηκαν στο «Πανόραμα» της Μαριάννας Κορομηλά (1991 και 1995).
Τώρα «ξαναγγίζει» τη Μικρασία μέσα και από μια άλλη ματιά. Αντικρίζει τη Σμύρνη, το Αϊβαλί, τα ιωνικά ακρογιάλια μέσα από ιστορίες, ποιήματα, κεντήματα και άλλα «αλάλητα και ομιλούντα». Ο Μοράρος, όμως, κοιτάζει τη Μικρασία και μέσα από ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο: Τη βλέπει μέσα από τα τραγούδια της και τους Μικρασιάτες συνθέτες που τον συγκινούν ιδιαίτερα, αντιλαμβανόμενος πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της μουσικής στην ατομική και τη συλλογική ταυτότητα των προσφύγων, ποια είναι η σημασία της ως κινητήριας δύναμης του προσφυγικού ελληνισμού, πώς καταγράφονται οι μνήμες της Καταστροφής στα τραγούδια των προσφύγων, όπως και με ποιον τρόπο φτάνουν οι μνήμες έως τις μέρες μας, δένοντάς μας μαζί τους με έναν «μυστικό ομφάλιο λώρο», όπως εύστοχα παρατηρεί ο φίλος Θοδωρής Κοντάρας.
Σίγουρο είναι ότι το ημερολόγιο αυτό, που υπόσχεται να μας συντροφέψει στη χρονιά που ανατέλλει, μας προσκαλεί και μας προκαλεί να επιβιβαστούμε σε ένα όχημα απρόσμενης σκέψης και ονείρου, άλλοτε να μας φωτίζει ο μήνας με την κείμενη καλλιτεχνική σύνθεση κι άλλοτε να μας την επιστρέφει ως καταστάλαγμα της μνήμης, με ελκυστική στο μάτι εικόνα, μελωδία της ψυχής, όπως η μελωδικότητα των έργων του ζωγράφου.