Στοιχεία που θεμελίωσαν την Αθηναϊκή Δημοκρατία, όπως η συμμετοχή των πολιτών, η απουσία διαφθοράς, η σφιχτή οικονομική διαχείριση, λείπουν από την Ελλάδα τού σήμερα, με συνέπεια να οδηγηθεί σταδιακά στην κρίση του πολιτικού συστήματος και συνακόλουθα στην οικονομική κατάρρευση, τονίστηκε μεταξύ άλλων στη χθεσινή εκδήλωση στο πρώην Γαλλικό Ινστιτούτο, όπου παρουσιάστηκαν δύο νέα βιβλία από καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Συγγραφείς είναι αφενός ο καθηγητής Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Δημήτρης Κυρτάτας με το βιβλίο ««Μαθήματα από την Αθηναϊκή Δημοκρατία» αφετέρου ο καθηγητής και πρόεδρος Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Νίκος Κυριαζής με το βιβλίο «Δημοκρατία και Πόλεμος».
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (Γ.Α.Κ.) – Αρχεία Ν. Μαγνησίας σε συνεργασία με το βιβλιοπωλείο «Παπασωτηρίου» και έδωσαν το «παρών» πολλοί συμπολίτες που με ενδιαφέρον άκουσαν τις εισηγήσεις τους.
Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν οι κ.κ. Μιχάλης Ζουμπουλάκης (καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Παν. Θεσσαλίας), Δημήτρης Κυρτάτας (καθηγητής Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Παν. Θεσσαλίας), Νίκος Κυριαζής (πρόεδρος Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Παν. Θεσσαλίας), Δημήτρης Πιτσιώρης (μηχανικός – πρώην δήμαρχος Βόλου), Θανάσης Σαμαράς (δημοσιογράφος, τ. διευθυντής εφημερίδας «Η Θεσσαλία»).
Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος κ. Σωτήρης Πολύζος, ενώ
χαιρετισμό απηύθυνε η προϊσταμένη των Γ.Α.Κ. Μαγνησίας κ. Αννίτα Πρασσά.
Το θέμα είναι ιδιαίτερα επίκαιρο, γιατί η Ελλάδα αντιμετωπίζει τα οικονομικά προβλήματα που δημιουργεί η ύφεση, τα οποία έχουν ως αποτέλεσμα την υποχώρηση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Όλοι οι διεθνείς οργανισμοί (π.χ. Παγκόσμια Τράπεζα) και τα Ινστιτούτα (π.χ. Frazer, Economic Freedom Indicatiors) κατατάσσουν την Ελλάδα ως τη λιγότερο δημοκρατική χώρα της ΟΝΕ.
Έλλειμμα
Ο κ. Δημήτρης Πιτσιώρης τόνισε πως «το έλλειμμα δημοκρατίας στη σημερινή Ελλάδα οδήγησε στο οικονομικό αδιέξοδο. Και λέγοντας έλλειμμα δημοκρατίας εννοούμε ότι δεν είχαμε κόμματα με δημοκρατικές διαδικασίες, ούτε λειτουργία μιας πολιτείας με δημιουργία ενός σύγχρονου ενημερωμένου, ευσυνείδητου πολίτη. Και αυτό πληρώνουμε πλέον. Γιατί στη διάρκεια του χρόνου δημιουργήθηκαν ελλείμματα, σύγχυση, πολιτικές με βραχυπρόθεσμες επιδιώξεις, ανισορροπίες και φτάσαμε στο αδιέξοδο του σήμερα».
Η συμμετοχή των πολιτών
Ο κ. Ζουμπουλάκης τόνισε πως «η Αθηναϊκή Δημοκρατία έχει αρκετά πράγματα για να μας διδάξει, όπως η συμμετοχή των πολιτών, η «εθελοντική» ή μη συμμετοχή των πλουσίων στα οικονομικά βάρη και η θεσμική θωράκιση, δηλαδή όλα αυτά λειτουργούσαν κάτω από αυστηρούς κανόνες που οι Αθηναίοι ακολουθούσαν. Στη σύγχρονη ελληνική δημοκρατία τα έχουμε και τα τρία αυτά στοιχεία, αλλά όχι στην ποσότητα που θα θέλαμε. Και γι’ αυτό το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι κυρίως πολιτικό. Για παράδειγμα η φοροδιαφυγή αποτελεί την αντίληψη των πολιτών για το Κράτος. Στην αρχαία Αθήνα δεν υπήρχε διαφθορά, ενώ λόγω του ότι βρισκόταν σε συνεχή πόλεμο, την ανάγκαζε να ακολουθεί μια σφιχτή οικονομική πολιτική. Επίσης υπήρχε μια έντονη αίσθηση ατομικής ευθύνης από πλευράς πολιτών. Το μήνυμα επομένως είναι πως υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της σημερινής μας δημοκρατίας υιοθετώντας ακόμη περισσότερο στοιχεία από την αρχαία αθηναϊκή Δημοκρατία».
Ο πολιτικός φιλελευθερισμός
Ο κ. Θανάσης Σαμαράς ερωτηθείς για το θέμα της δημοκρατίας στο Βόλο, απάντησε πως «τα προβλήματα δημοκρατίας στο Βόλο μπορεί να έχουν οξυνθεί είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι ούτε μικρότερα, ούτε μεγαλύτερα απ’ ό,τι σε όλη την Ελλάδα. Το μείζον είναι η ελληνική δημοκρατία. Αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να δούμε αν υπάρχουν προοπτικές ώστε η δημοκρατία να γίνει λειτουργικότερη και κάτω από ποιες προϋποθέσεις μπορεί να συμβεί αυτό. Η δική μου γνώμη είναι ότι ένα προπατορικό αμάρτημα της ελληνικής πολιτικής ζωής είναι ότι απουσιάζει ένα πραγματικό ισχυρό φιλελεύθερο κόμμα. Όλη η σύγχρονη αστική δημοκρατία στον κόσμο στηρίχθηκε πάνω στον πολιτικό φιλελευθερισμό. Η Ελλάδα διέθετε κατά το παρελθόν ισχυρές προσωπικότητες, με φιλελεύθερο προσανατολισμό, αλλά δεν δέχθηκε ποτέ τα τελευταία 50 χρόνια ένα τέτοιο κόμμα ισχυρό που να εδράζεται η πολιτική του στον πολιτικό φιλελευθερισμό. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας σήμερα, σε συνάρτηση με τα οξυμένα προβλήματα. Αν οι πιο υγιείς δυνάμεις που έχουν σταθερό φιλευρωπαϊκό προσανατολισμό ενώνονταν με αφορμή την κρίση, αλλά με αιτία την απουσία του φιλελευθερισμού στην Ελλάδα, είναι το επιθυμητό, αλλά δεν νομίζω ότι είναι και το εφικτό».
Ο κ. Νίκος Κυριαζής δήλωσε πως αποτελεί δυσάρεστη διαπίστωση ότι η Ελλάδα κατατάσσεται από όλους τους Οργανισμούς ως η λιγότερο δημοκρατική χώρα της Ε.Ε. και της ΟΝΕ. Κριτήρια πάρα πολλά (απόδοση δικαιοσύνης, προστασία δικαιωμάτων). Αν και όταν γίνει η αναθεώρηση του Συντάγματος υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να αλλάξουν. Για παράδειγμα: Μιλάμε για δημοψήφισμα που προβλέπεται από το Σύνταγμα, αλλά μόνο με διαδικασία από πάνω προς τα κάτω έχει γίνει μόνο ένα το ’75. Η Ιταλία κάνει περίπου 3 δημοψηφίσματα το χρόνο. Άλλες χώρες έχουν δημοψήφισμα από κάτω προς τα πάνω. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει, ενώ ήταν ο τρόπος που λειτουργούσε η αρχαία ελληνική δημοκρατία. Ζήτημα που πάντα τονίζουμε είναι ότι η δημοκρατία λειτουργεί καλά εκεί που λειτουργεί καλά η οικονομία, αλλά και αντίστροφα, η οικονομία βοηθά τη δημοκρατία. Όταν οι χώρες περνούν κρίση (Γερμανία μεσοπολέμου) ανεβαίνουν ακραία δεξιά ή αριστερά κόμματα. Και στην Ε.Ε. δεν είναι η διάρθρωσή της πολύ δημοκρατική. Μόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι εκλεγμένο από τους πολίτες. Και εκεί έχουμε σοβαρό δημοκρατικό έλλειμμα».