Το ελιξίριο της ζωής και της νιότης

Της Χαράς Ζήκα,
χημικού, MSc,
δρ Φαρμακευτικής

Οι αλχημιστές είχαν ως στόχο την κατάκτηση της απόλυτης σοφίας και της αθανασίας. Αποσκοπούσαν στη μετατροπή των κοινών μετάλλων σε χρυσό και στην παρασκευή ενός ελιξίριου που θα εξασφάλιζε την αιώνια νεότητα και τη μακροζωία. Αυτό το ελιξίριο, το οποίο σε στερεή κατάσταση ήταν γνωστό ως «φιλοσοφική λίθος», πίστευαν πως μπορούσε να απαλλάξει τον άνθρωπο από όλες τις ασθένειες. Αναφορές λένε πως πρόκειται για μια κοκκινωπή σκόνη, της οποίας η παρασκευή αποτελούσε επτασφράγιστο μυστικό, που δεν επιτρεπόταν να το πληροφορηθούν οι αμύητοι.

Ο Παράκελσος (1493-1541) αναφερόταν σε ένα ελιξίριο ζωής με εξαιρετικές ιδιότητες γνωστό ως «Aurum Potabile» (πόσιμος χρυσός). Επειδή ο χρυσός δεν διαβρώνεται και επομένως είναι «αθάνατος», πίστευαν πως η πόση του προσφέρει μακροζωία και αποτελεί φάρμακο κατά της γήρανσης.
Όπως οι αλχημιστές στη Δύση έτσι και στην Ανατολή, ιδιαίτερα στην Κίνα, επεξεργάζονταν μέταλλα και χρησιμοποιούσαν βότανα, αρώματα και φυτικά σκευάσματα για ιατρικούς σκοπούς. Οι Κινέζοι αλχημιστές έγραψαν αρκετά έργα αλχημείας, με περιγραφές χημικών διεργασιών που αφορούσαν στην παρασκευή διάφορων υλικών, ελιξίριων ζωής, τον «μετασχηματισμό» μετάλλων και την περιγραφή βοτάνων με μαγικές θεραπευτικές ιδιότητες. Επίσης, οι Ινδοί αλχημιστές γνώριζαν πολύ καλά τη χημεία των μετάλλων και την κατεργασία τους και ήταν ευρέως γνωστοί για την ποικιλία χρωστικών υλών που χρησιμοποιούσαν, την υαλουργία, την παρασκευή ενός είδους τσιμέντου, τη χημική κατεργασία δέρματος και την παρασκευή σαπουνιού. Περιέγραφαν κι εκείνοι ένα ελιξίριο ζωής που το ονόμασαν amrita.

Αν και η αλχημεία συνδέθηκε με τη μαγεία και την αστρολογία, αν και κάποιοι επιστήμονες γελούν ειρωνικά ακούγοντας τη λέξη αλχημεία, ίσως οι αλχημιστές να γνώριζαν κάτι που εμείς ακόμη δεν ξέρουμε. Πριν τόσα χρόνια μιλούσαν για μεταστοιχείωση (μετατροπή ενός χημικού στοιχείου σε άλλο χημικό στοιχείο), κάτι που η σύγχρονη επιστήμη το πραγματοποίησε το 1919, όταν ο χημικός Ernest Rutherford, ο οποίος πήρε το βραβείο Νόμπελ Χημείας, μετέτρεψε το άζωτο (Ν) σε οξυγόνο (Ο), κάτι που η επιστήμη θεωρούσε αδύνατο νωρίτερα. Επίσης ο χρυσός χρησιμοποιήθηκε στην οδοντιατρική, αλλά και στην καταπολέμηση του καρκίνου με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας με εκπληκτικά αποτελέσματα.
Ας μην ξεχνάμε πως χάθηκε τεράστια ποσότητα γνώσης όταν το 1258 η βιβλιοθήκη της Βαγδάτης καταστράφηκε από τους Μογγόλους. Κάτι ανάλογο συνέβη και όταν καταστράφηκε η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο από τους χριστιανούς. Η αλχημεία ακόμη αποτελεί μυστήριο, αλλά είναι βέβαιο πως εμβαθύνει στην κατανόηση, την αποδόμηση και την ανασυγκρότηση της ύλης. Η βασική αρχή της είναι η ενότητα των πάντων και ότι ο κόσμος μας βρίσκεται σε μια συνεχή ροή κυκλικής εξέλιξης, γι’ αυτό χρησιμοποιούσαν το σύμβολο του ουροβόρου όφι.