Αν και οι έφηβοι σήμερα έχουν κατανοήσει τις δυσκολίες που επιβάλλει η οικονομική κρίση δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα παραπονεθούν στους γονείς τους ότι το χαρτζιλίκι τους «δεν τους φτάνει». Το γεγονός αυτό μπορεί να εξηγηθεί εύκολα, καθώς κατά τη διάρκεια της εφηβείας οι ανάγκες μεγαλώνουν αναλογικά με αυτές της παιδικής ηλικίας.
Το χαρτζιλίκι είναι από τα ζητήματα που απασχόλησαν τους μαθητές του Ομίλου Δημοσιογραφίας του 2ου Προτύπου Γυμνασίου Βόλου με την καθοδήγηση της καθηγήτριας κ. Σοφίας Κανταράκη. Μας εξηγούν σε ποια αγαθά οι έφηβοι ξοδεύουν τα χρήματά τους, ενώ παράλληλα είναι το μέσο με το οποίο μαθαίνουν και να αποταμιεύουν.
Βλάσης Παχιός: «Το χαρτζιλίκι για όλα τα παιδιά είναι κάτι σημαντικό και τα βοηθάει πολύ στο να μάθουν με ποιον τρόπο να διαχειρίζονται αργότερα, ως ενήλικες, τα οικονομικά τους. Όταν ήμουν σε μικρή ηλικία, δεν έδινα και μεγάλη σημασία στο χαρτζιλίκι, διότι όλες οι παιδικές μου επιθυμίες ικανοποιούνταν από τους γονείς μου ή τους υπόλοιπους συγγενείς μου. Βέβαια πάντα υπήρχε ένας κουμπαράς που συγκέντρωνα τα «φιλέματα» όπως τα λέμε. Μεγαλώνοντας επέλεξα να ψωνίζω μόνος μου όσα θεωρούσα απαραίτητα για εμένα. Έτσι έκανα μια συμφωνία με τον εαυτό μου για το πώς θέλω να αξιοποιώ το χαρτζιλίκι μου. Αποφάσισα λοιπόν ότι δεν χρειάζεται να ξοδεύω σε καθημερινή βάση ό,τι μου δίνεται. Προτιμώ να συγκεντρώνω τα μικρά αυτά ποσά και όταν μαζευτεί ένα σημαντικό ποσό να το χρησιμοποιώ για να αγοράζω μόνος μου αυτό που από καιρό έχω επιθυμήσει. Συνήθως είναι πράγματα που σχετίζονται με τον ρουχισμό μου ή την τεχνολογία και αφορούν το κινητό μου ή τον υπολογιστή μου ή αφορούν αγορές σε σχέση με το σπορ που ασχολούμαι. Τις περισσότερες φορές χρειάζεται να περιμένω αρκετό καιρό για να καταφέρω να συγκεντρώσω το ποσό, άλλες φορές πάλι κάποιο συγγενικό πρόσωπο με βοηθάει. Πάντως είναι ωραίο το συναίσθημα που νιώθεις, όταν καταφέρνεις να συγκεντρώσεις ολόκληρο το ποσό που χρειάζεσαι χωρίς να ζητήσεις βοήθεια».
Ελένη Καραγιάννη: «Οι περισσότεροι γονείς στις μέρες μας είναι κατά του όρου «χαρτζιλίκι», αφού τα παιδιά χρειάζονται συνέχεια λεφτά για μικροέξοδα που έχουν όπως π.χ. για το φαγητό από το κυλικείο του σχολείου. Προσωπικά πιστεύω ότι το χαρτζιλίκι είναι ένας τρόπος να μάθουν τα παιδιά από μικρή ηλικία την σημασία των χρημάτων και να αρχίσουν να μαθαίνουν την αποταμίευση, όμως, η πλειοψηφία απλά ξοδεύει αυτά τα χρήματα σε άχρηστα μικροπράγματα. Κατά τη γνώμη μου είναι καλύτερο όταν θέλουν κάτι τα παιδιά να ζητάνε λεφτά από τους γονείς τους παρά να δίνουν οι γονείς στο παιδί από μόνοι τους. Εγώ προτιμώ να ζητάω λεφτά, όταν βγαίνω και άμα θελήσω να πάρω κάτι θα κοιτάξω να αποταμιεύσω λεφτά από διάφορους συγγενείς ή από γενέθλια και γιορτές».
Πρόδρομος Νατσικόπουλος: «Είναι γεγονός ότι μερικοί νέοι ζητούν ένα χαρτζιλίκι από τους γονείς εβδομαδιαίως. Ζούνε από αυτό και μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται τα χρήματά τους, πράγμα σημαντικό για την φοιτητική και μετέπειτα ζωή. Προσωπικά, το χαρτζιλίκι μου θα πάει σε μια βόλτα ένα Σαββατόβραδο όπου με τους φίλους μου θα κάτσουμε να πιούμε έναν καφέ ή να φάμε κάτι, ή σε ρούχα όσο αλλάζουν οι εποχές ή, τέλος, και σε βιβλία, γιατί η ανάγνωση είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου».
Βασιλική Ζαλώνη: «Όπως όλοι γνωρίζουμε, εμείς οι νέοι στην ηλικία που βρισκόμαστε δεν είμαστε ακόμα οικονομικά ανεξάρτητοι, αφού δεν μπορούμε να δουλέψουμε λόγω σχολείου, φροντιστηρίων και άλλων εξωσχολικών δραστηριοτήτων. Για αυτόν τον λόγο έχουμε μάθει να ζητάμε λεφτά από τους γονείς μας, το γνωστό σε όλους μας χαρτζιλίκι. Προσωπικά πιστεύω πως ανάλογα με το ποσό που επιθυμούν οι γονείς να δώσουν στα παιδιά τους ή εκείνα ζητούν, θα πρέπει να γίνει και η κατάλληλη σπατάλη. Τα παιδιά από μικρά μαθαίνουν την έννοια των χρημάτων και την αποταμίευση, καθώς πολλοί γονείς, ενώ πιθανότατα έχουν την οικονομική δυνατότητα να παρέχουν στα παιδιά τους περισσότερα από όσα μπορεί να χρειάζονται, προτιμούν να δίνουν στα παιδιά τους χρήματα, όταν τα αξίζουν, δηλαδή όταν κάνουν διάφορες δουλειές στο σπίτι. Πιστεύω πως έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να σέβονται τα λεφτά των γονιών τους και τα σπαταλάνε μόνο σε απαραίτητα πράγματα».
Μάρθα Παυλίδη: «Όλοι οι έφηβοι παίρνουν κάποια χρήματα από τους γονείς τους είτε κάθε ημέρα είτε μια μέρα για όλη την εβδομάδα. Οι περισσότεροι μαθητές ξοδεύουν ένα τεράστιο μέρος από το χαρτζιλίκι τους για να αγοράσουν φαγητό από το κυλικείο του σχολείου ή τα Σαββατοκύριακα όταν βγαίνουν με την παρέα τους. Τα σαββατοκύριακα ειδικά είναι μια περίοδος που το παιδί έχει περισσότερο ελεύθερο χρόνο και μπορεί να ξοδέψει περισσότερα χρήματα ακόμα και για την αγορά ρούχων, παπουτσιών και βιντεοπαιχνιδιών. Ας μην ξεχνάμε τέλος πως μεγαλώνουμε σε μια εποχή η οποία προωθεί τον καταναλωτισμό».
Αναστασία Σκολαρίκη: «Χαρτζιλίκι. Ένα στοιχείο, το οποίο χαρακτηρίζει τα παιδικά μας, κυρίως, χρόνια. Είναι βέβαιο πως όλοι μας ως παιδιά αδημονούσαμε να πάρουμε το εβδομαδιαίο ή και μηνιαίο χαρτζιλίκι μας. Το χαρτζιλίκι προσφέρεται στα παιδιά είτε από τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους είτε από θείους και θείες τους είτε από τους νονούς ή νονές τους και σπανιότερα από τους γονείς τους. Είναι, ουσιαστικά, ένας τρόπος ανταμοιβής για τις επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο, ενώ πολλές φορές δίνεται και ως δώρο για κάποια γιορτή ή για τα γενέθλιά τους. Πώς, όμως, ξοδεύει ένας μαθητής, στην εφηβική κυρίως ηλικία, το χαρτζιλίκι που του προσφέρεται; Είναι ευρέως αποδεκτό το γεγονός ότι η πλειονότητα των εφήβων περιμένει πώς και πώς την ημέρα της εβδομάδας ή του μήνα, που θα πάρει το καθιερωμένο χαρτζιλίκι της. Εισχωρώντας στις σκέψεις που περικλείουν τους εφηβικούς εγκεφάλους, συμπεραίνουμε πως οι έφηβοι, στις μέρες μας κυρίως, ανυπομονούν να ξοδέψουν τα συγκεκριμένα χρήματα σε αγορές μοδάτων ρούχων και υποδημάτων, μοντέρνων διακοσμητικών για τα δωμάτιά τους, θηκών για τα κινητά τους, βιβλίων και διάφορων άλλων υλικών, κυρίως, αγαθών που τους ενθουσιάζουν σε αυτή την ηλικία. Υπάρχει, όμως, και η κατηγορία των εφήβων, οι οποίοι έχουν στο μυαλό τους την έννοια της αποταμίευσης, οπότε συγκεντρώνουν τα χρήματα που λαμβάνουν, προκειμένου να τα αξιοποιήσουν σε κάτι σημαντικότερο και μεγαλύτερο, λόγου χάριν σε ένα ταξίδι, ενώ σκέφτονται και το γεγονός ότι κάποια στιγμή στο μέλλον ενδεχομένως να προκύψει κάποιο ζήτημα υγείας, πτώχευσης ή εκπαίδευσης, οπότε τα κρατάνε για ώρα ανάγκης. Επομένως, εννοείται πως όλοι οι έφηβοι έχουν το δικαίωμα να αξιοποιούν το χαρτζιλίκι τους, προκειμένου να αγοράσουν πράγματα που τους εντυπωσιάζουν, λόγω της ηλικίας τους, αλλά θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα χρήματα, ίσως να τους χρειαστούν στο μέλλον. Για αυτόν τον λόγο, το ξόδεμα των χρημάτων τους σε υλικά αγαθά θα πρέπει να γίνεται συνειδητά. Προσωπικά, συγκαταλέγομαι στην κατηγορία των εφήβων, οι οποίοι αν και ξοδεύουν ένα μέρος του χαρτζιλικιού τους σε αγαθά, όπως ένδυση, υπόδηση και βιβλία, εντούτοις το κάνουν με μέτρο, καθώς πάντοτε έχουν στο μυαλό τους πως μελλοντικά, τα συγκεκριμένα χρήματα θα τους χρησιμεύσουν, είτε για την πραγματοποίηση κάποιου μεγάλου ταξιδιού είτε για κάποιο θέμα υγείας που ενδεχομένως να προκύψει και για πολλούς άλλους σοβαρούς λόγους. Βέβαια, δεν είναι λίγες οι φορές που η αγάπη που τρέφω για τα βιβλία, με παρασέρνει στη συστηματική αγορά τους, με αποτέλεσμα να συνειδητοποιώ πως θυσίασα το χαρτζιλίκι μου στον βωμό των βιβλίων! Ωστόσο, θεωρώ την αξιοποίηση των χρημάτων για την αγορά βιβλίων ως κάτι απολύτως δικαιολογημένο, ιδιαίτερα για τους εφήβους, διότι, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, στη διάρκεια της εφηβείας αναπτύσσεται ένας ιδιαίτερος δεσμός ανάμεσα σε μεγάλο μέρος των εφήβων, με τα λογοτεχνικά βιβλία. Ακόμη και αυτή η αγορά, όμως, -όσο δύσκολο κι αν φαίνεται- θα πρέπει να γίνεται με μέτρο! Συνοψίζοντας, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως τα άυλα αγαθά πολλές φορές είναι πολυτιμότερα από τα υλικά. Για αυτόν τον λόγο, η αξιοποίηση του χαρτζιλικιού μας στα υλικά αγαθά θα πρέπει να γίνεται με μέτρο! Άλλωστε, όπως έλεγαν και οι πρόγονοί μας: «Μέτρον άριστον!»».
Φιλιώ Σακισλή: «Είναι γεγονός ότι η πλειονότητα των εφήβων λαμβάνει ένα χαρτζιλίκι μηναία ή εβδομαδιαία. Προσωπικά συμφωνώ απόλυτα με αυτό, αφού μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία για να αποκτήσει ο νέος μια τέτοια χρηματική ενίσχυση προετοιμάζεται για την ενήλικη ζωή, μαθαίνοντας τελικά να διαχειρίζεται συνετά τα χρήματά του. Παράλληλα, όμως, είναι σημαντικό να μη γίνονται υπερβολές από τους γονείς όσον αφορά το ποσό που εμπιστεύονται στα παιδιά τους. Σε αυτή την ηλικία κατά τη γνώμη μου είναι δύσκολο κάνεις να αντιληφθεί ποιες είναι οι πραγματικές του ανάγκες και αν μια αγορά αξίζει πραγματικά χωρίς να αποτελεί απάτη. Έτσι με αυτό το σκεπτικό εφαρμόζουμε αυτή τη λογική και στην οικογένειά μου, όπου με κριτήρια τη συμπεριφορά μου και τις επιδόσεις αμείβομαι ανάλογα».
Ανδρέας Καλλίας: «Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω συχνά αρκετά λεφτά στα χέρια μου. Συνήθως γύρω στα 20€ τον μήνα. Οπότε, αυτά τα λίγα τα κρατάω για όταν βγαίνω έξω τα Σαββατοκύριακα. Όμως, όταν έχω παραπάνω λεφτά, για παράδειγμα από γενέθλια, γιορτές, Χριστούγεννα και τα λοιπά τα ξοδεύω κυρίως σε ρούχα ή άλλα πράγματα που έχω ανάγκη εκείνη την περίοδο. Γενικά δεν ξοδεύω πολλά και αυτά που ξοδεύω είναι για πράγματα αναγκαία».
Χρυσαλένα Τόπα: «Σήμερα οι γονείς φροντίζουν να δίνουν στα παιδιά τους ένα χαρτζιλίκι σε περίπτωση που χρειαστούν χρήματα ή βγουν έξω. Προσωπικά όταν οι γονείς μου δίνουν το καθημερινό χαρτζιλίκι μου το χρησιμοποιώ για να βγω έξω με τους φίλους μου τα Σαββατοκύριακα, να πάω σε καφετέριες και μαγαζιά, τα χρήματα που περισσεύουν τα βάζω στο πορτοφόλι μου και τα ξοδεύω μέσα στην εβδομάδα για να πάρω φαγητό από το κυλικείο του σχολείου ή από κάπου αλλού. Βέβαια στις γιορτές οι παππούδες και οι συγγενείς μου δίνουν κάτι παραπάνω σαν χαρτζιλίκι, τα χρήματα αυτά τα αποθηκεύω στον κουμπαρά μου και οπότε εγώ θελήσω τα χρησιμοποιώ για να αγοράσω πράγματα που θέλω, όπως ρούχα».
Μελίνα Χαραλαμπίδη: «Χαρτζιλίκι μού δίνουν και οι γονείς μου, αλλά κυρίως οι συγγενείς μου στα γενέθλιά μου, σε γιορτές, σε ευχάριστα γεγονότα όπως οι καλοί μου βαθμοί. Καμιά φορά και για «το καλό» όπως λένε. Αυτό το ποσό το μαζεύω για όταν θα χρειαστώ κάτι. Αν θελήσω να αγοράσω τίποτε που μπορεί και να είναι πιο ακριβό. Με μεγαλύτερη ακρίβεια το ξοδεύω σε: ρούχα, βιβλία, κοσμήματα, προϊόντα περιποίησης, βόλτες με φίλους και αρκετά άλλα. Κυρίως, όμως, στα πράγματα που προαναφέρθηκαν. Τώρα για παράδειγμα μαζεύω το χαρτζιλίκι μου είτε για κανένα καινούργιο κινητό ή κάμερα είτε για κάποια βιβλία που θέλω».
Αποστολία Ρεπάκη: «Τα παιδιά τον τελευταίο καιρό ξοδεύουν το χαρτζιλίκι τους σε διαφορετικά πράγματα. Εγώ προσωπικά προτιμώ να το ξοδεύω για να πάρω ρούχα, παπούτσια αλλά και αρώματα, κρέμες και καλλυντικά».