Από τη μια θα ευδοκήσουν η Δίρφη, η Όθρυς, το Τισαίο όρος, ο κορμός του Πηλίου, πιο πίσω ο Όλυμπος και στο βάθος το Βελούχι, η Γκιώνα και ο Παρνασσός κι από την άλλη θα απολάμψουν η Σκιάθος, η Σκόπελος και η Σκύρος μαζί με το κωνικό επιστέγασμα του Άθωνα στο βάθος του βόρειου Αιγαίου.
«ως δε χιών κατατήκετ’ εν ακροπόλοισιν όρεσσιν
ην τ’ Εύρος κατέτηξεν, επήν Ζέφυρος καταχεύη»
Οδύσσεια τ 205,6
Mα πόσο όμορφα περιγράφει ο μέγιστος ραψωδός την «ακρόπολη των βουνών», την ώρα που ο Εύρος (Νοτιάς) λιώνει τα χιόνια ύστερα από τις αλλεπάλληλες νιφάδες που επισώρευσε («καταχεύη») ο βοριάς (Ζέφυρος)…
Tην ώρα λοιπόν που έλιωναν τα χιόνια (κατατήκετο χιών), τρεις φίλοι από το Βόλο βρισκόμασταν κιόλας μέσα στο πανέμορφο ελατόδασος της βόρειας Εύβοιας ζώντας μια μαγική χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα.
*
Ήταν μια λιόκαλη μέρα του φετινού Δεκέμβρη, όταν πήραμε τη γρήγορη απόφαση να φύγουμε για Εύβοια και να σκαρφαλώσουμε στο Ξηρόν όρος.
Αλλά το χιόνι που πατούσαμε ήταν το ένα από τα θαύματα που εκείνη τη μέρα μας επιδαψίλευσε η ευβοϊκή φύση.
Το πιο εντυπωσιακό ήταν οι εικόνες των ευθύκορμων ελατιών του πανέμορφου αυτού βουνού που υπερακόντιζαν την αισθητική τους υπεραξία, καθώς ήταν καταστόλιστα με χιονόπεπλα που τα επαλήθευαν ως παραμύθια.
Πού; Στο Ξηρόν όρος, ένα άγνωστο χαμηλοβούνι, που δεν ξεπερνάει σε υψόμετρο τα 1.000 μέτρα…
*
Η βόρεια Εύβοια όπως έχουμε ξαναπεί από αυτήν εδώ τη στήλη είναι μια πολυδιάστατη, ποικιλμένη και πλουσιοπάροχη περιοχή που δεν μπορεί να καταταχθεί ή να περιορισθεί σε ένα συγκεκριμένο εδαφικό μονότιτλο, αφού από μόνη της ξεχωρίζει και διακρίνεται από τον υπόλοιπο κορμό της στεριάς και της νησίδας στην οποία ανήκει, αλλά και από ολόκληρη την άλλη χώρα.
Τα βουνά της δεν είναι μεγάλα κι ούτε έχουν σημαντικό υψόμετρο, σε αντίθεση με τα βουνά της στεριανής Ελλάδας αλλά και σε σύγκριση με πολλά βουνά της νησιώτικής μας περικοκλάδας.
Το Καντήλι, το Ξηρόν όρος, το Τελέθριο, ο Πιξαριάς και ο Ευβοϊκός Όλυμπος συνθέτουν την πεντάδα που διακοσμεί με το ανάγλυφό της την ορεινή σύσταση της βόρειας Εύβοιας.
Στην περιοχή αυτή κυριαρχεί η πευκόφυτη ζώνη, αλλά τα πράγματα αλλάζουν σχεδόν δραματικά γύρω από την ορεινή πλάκα του Ξηρού όρους, με την έννοια ότι εξασθενεί η δεσποτεία της δρυός και του σφένταμου, αφού ο λόγος του ορεινού τοπίου εναρμονίζεται και προσαρμόζεται με το μαυρόπευκο και το κεφαλλονίτικο έλατο.
Επιπλέον εμφανίζεται πολλαπλασιασμένη η κενταύρια βοτανική χλωρίδα με φυτά και θάμνους τεράστιας ποικιλίας.
Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά τα πράγματα, πώς εξελίσσονται κατά την ανάβασή μας από τη ζώνη των 500 μέτρων έως την κορυφή του βουνού που βρίσκεται σε υψόμετρο χίλια, παρά δέκα, μέτρα.
*
Ο πολύς κόσμος γνωρίζει τους καταρράχτες του Δρυμώνα, λίγοι όμως, για να μην πω ελάχιστοι, είναι αυτοί που μπαίνουν στον κόπο και τη θυσία, κυνηγώντας την υπεραξία του τοπίου, ν’ ανηφορίσουν, ακριβώς απέναντι από την είσοδο των καταρραχτών, στο πέτρινο σκαλέτο που οδηγεί μέσα στο δάσος και από κει στην κορυφή του βουνού.
Πήραμε τον δρόμο για τη Μονή του Οσίου Δαβίδ, από τη διασταύρωση των Ροβιών και κάναμε μια πρώτη κι ύστερα μια δεύτερη δεξιά παράκαμψη, όταν βρεθήκαμε έξω από το πολύ γνωστό μοναστήρι της βόρειας Εύβοιας. Παρακάμπτοντας το μοναστήρι ανηφορίσαμε στη δυτική πλαγιά του Ξηρού όρους διασχίζοντας την πλατιά κοίτη του ρέματος του Δρυμώνα. Ύστερα από λίγες εκατοντάδες μέτρα βρεθήκαμε σε ένα από τα πολλά πλατώματα που φτιάχτηκαν για χάρη των καταρραχτών του Δρυμώνα και θα σταθμεύσαμε εκεί οριστικά.
Αφού επισκεφτούμε το κύκλωμα του δασικού μονοπατιού που έχει καλαίσθητα επιστρωθεί και οδηγεί στους καταρράχτες, θα ξεκινήσουμε την πορεία μας για το βουνό.
Στο σημείο αυτό επιβάλλεται μια παρατήρηση: Το Δασαρχείο της Λίμνης, στο οποίο υπάγεται ολόκληρη η περιοχή, έχει επιφορτισθεί την εκτέλεση, φροντίδα και συντήρηση της οικοτοπικής ωφέλειας όλων των θεμάτων που σχετίζονται με το κύκλωμα των καταρραχτών και του Ξηρού όρους. Ένας δραστικότατος οργασμός δασικής λειτουργικότητας έχει εργαλειοποιήσει τη διαχείριση των μονοπατιών εκπονώντας έργο σοβαρής υποδομής, έτσι ώστε όλα να φαντάζουν εξωελληνικά.
Επιπλέον το δασαρχείο διαθέτει στην υπηρεσία του κοινού έναν τουλάχιστον υπάλληλο που φροντίζει για την ενημέρωση και τους ενδεχόμενους κινδύνους που περικλείουν οι διαδρομές και οι περιπλανήσεις στο βουνό και στο ποτάμι.
Τα χρήματα που έχουν εκταμιευθεί και δαπανηθεί για το έργο αυτό ισοδυναμούν με το απόλυτο της επενδυτικής αυτής αξιοποίησης. Εύγε τους!
Οι συγκρίσεις με δικές μας ανάλογες διαχειρίσεις και εκτελέσεις παρόμοιων έργων είναι μονάχα για λύπηση ή και θυμό…
*
Είχα ανηφορίσει στο βουνό άλλες δυο φορές στο παρελθόν, τη μια με ομίχλη και την άλλη με χιονόπτωση. Δεν ήταν και στα καλύτερά τους οι συνθήκες ανάβασης ώς την κορφή, ειδικότερα στα ψηλότερα κλιμάκια του βουνού.
Μετά την ενδελεχή περιπλάνησή μας στους καταρράχτες μπήκαμε στο δάσος που το υποδέχεται και το καταξιώνει ένα από τα καλύτερα μονοπάτια στη χώρα.
Πρώτα απ’ όλα μας υποδέχεται μια καλαίσθητη πινακίδα, η οποία μας ενημερώνει ότι η απόσταση μέχρι την κορυφή είναι τρία χιλιόμετρα. Από κοντά εμφανίζεται ένα πλατύ μονόστρατο που εμπλουτίζεται από χορεία ξύλινων παραπέτων και κουπαστών καθιστώντας το κατάστρωμα άνετο αλλά και αισθητικά απολαυστικό. Πρέπει να επισημάνουμε ότι το μονοπάτι έχει διαπλατυνθεί από ειδικό ερπυστριοφόρο που το έκανε προσβάσιμο για όλες τις κατηγορίες περιπατητών.
Η σήμανση συνεχίζει με πλήθος πινακιδάκια που ενημερώνουν τους πεζοπόρους για την επιτόπια χλωρίδα, το υψόμετρο και την υπολειπόμενη απόσταση μέχρι την κορυφή.
Οι πινακίδες εκτός από το ότι είναι ενημερωτικές καταγράφουν με κάθε λεπτομέρεια τα δέντρα, τους θάμνους και τα φυτά, αναλύοντας τη σύσταση, την καταγωγή το είδος, τα φυλλώματα, τους καρπούς και την ηλικία τους. Αναγράφοντας πάντα και τη λατινική τους ρίζα.
Σε εφτακόσια μέτρα θα βγούμε σε δασικό δρόμο και θα τον ακολουθήσουμε για τριακόσια περίπου μέτρα μέχρι να ξαναβρούμε το μονοπάτι από δεξιά και να ανηφορίσουμε πια βαθύτερα μέσα στην καρδιά του δασικού υμένα.
Βαδίζουμε σε ολόπυκνο δάσος, με πεύκα, σφεντάμια και δρυς. Γύρω μας ξεφυτρώνουν αρμαθιές φυτών τεράστιας βοτανικής ποικιλίας.
Διασχίζουμε το πανέμορφο δάσος με ανατολική κατεύθυνση φτάνοντας ύστερα από διακόσια μέτρα σε έναν άριστα διαμορφωμένο χώρο αναψυχής και στάσης. Όλα τα κιόσκια, τα παγκάκια και τα ξυλότυπα που έχουν χρησιμοποιηθεί προέρχονται από ειδικά ανοξείδωτα υλικά που είναι αδιάβροχα και αντιδιαβρωτικά
Το δάσος βρίθει από μια μεγάλη ποικιλία δέντρων και θαμνόφυτων. Οι δρυς και τα σφεντάμια παραχωρούν τη θέση τους στις όστριες, τους κράταιγους, τους άρκευθους, τα φυλίκια και τους πρίνους. Στη βάση του εδαφικού καταστρώματος διακρίνουμε – με την αντίστοιχη επισήμανση της δασικής υπηρεσίας – ύσσωπους, ελλέβορους και λαδανιές.
Αμέσως εγκαταλείπουμε την πλατεία της αναψυχής, όπου ως εδώ φτάνουν όλοι όσοι θέλουν να ψυχαγωγηθούν ως προς το βασικό σκέλος της πεζοπορίας. Από εδώ και πάνω αρχίζει η καθαρά ορειβατική πορεία εισδύοντας στο καθαυτό δάσος των ελατιών που αλλάζει άρδην τη σύσταση του δασικού πυλώνα και του εδαφικού κοιτάσματος.
Η πορεία μας παίρνει νότια κατεύθυνση, γίνεται ιδιαίτερα ανηφορική και στριμώχνεται σε έδαφος λασπώδες, στενό και πετρωμένο. Ωστόσο πληθαίνουν τα έλατα και αρχίζει σιγά – σιγά να εμφανίζεται το χιονάκι. Το τελευταίο παίρνει μια μορφή απαλού σεντονιού που σκεπάζει με τα διάστικτα πέπλα του τις κλαδωτές επιφάνειες των ελατιών και των μαυρόπευκων. Η βλάστηση πια χειραγωγείται από το πλούσιο υπέδαφος του βουνού.
Από την αρχή της χωμάτινης στράτας η απόσταση που απομένει ώς την κορυφή είναι 1.800 μέτρα. Έχουμε πια να κάνουμε με έναν «οικισμό» της πρωτόγονης ψυχής.
Η επόμενη κλιμακωτή ζώνη παραχωρείται αποκλειστικά στο κεφαλλονίτικο έλατο, ένα εξαιρετικά ζωντανό κύτταρο της υψηλής ζώνης, υπέροχο στολίδι του βουνού που αναγορεύεται σε βασιλιά της περιοχής. Είναι δέντρο που συναντιέται στη μέση και νότια ζώνη της Ελλάδας και ειδικά εδώ στις ανατολικές πλαγιές του Ξηρού όρους, ευδοκιμεί κατ’ εξαίρεση. Είναι πανύψηλο κι ευθύκορμο δέντρο που φτάνει τα 30 μέτρα, έχει σπειροειδή φύλλα, βελονόσχημα και οξύληκτα, του οποίου η ξυλεία χρησιμοποιείται για ιστία, πατώματα και χαρτοπολτό.
Πάνω σε αυτά τα έλατα έχει σχεδιάσει ο χιονιάς κατάλοιπα απίθανων γραφημάτων αφήνοντας στάμπες χριστουγεννιάτικης στόφας που όμοιές τους δε συναντούμε εύκολα σε ελληνικά δάση.
Βρισκόμαστε λοιπόν βαθιά μέσα την καρδιά του πιο όμορφου χριστουγεννιάτικου πλαισίου στολισμένων δέντρων. Πού; Στην καρδιά της βόρειας Εύβοιας, σε έναν τόπο που δε σου λέει ότι θα συναντηθείς εύκολα με τέτοιες αυθεντικές χιονοπτασίες.
Τραβερσάροντας το πυκνό δάσος μέσα από μισοφώτεινους φεγγίτες ελατόκορμων και βαδίζοντας πια πάνω σε υδρόψυκτο πάτωμα, νιώθουμε το φως και τον αέρα να φιλτράρονται από τις ατμοσφαιρικές κρυσταλλώσεις σα βγαίνουμε στο αίθριο της κορυφής.
Από εκεί βαδίζουμε για λίγο πάνω σε ένα καταπράσινο λιβάδι διάστικτο από λιθοσωρούς και αιχμηρά κοτρώνια μέχρι ν’ αγγίξουμε το κολωνάκι της κορφής, στα 990 μέτρα, ύστερα από μια ώρα και είκοσι λεπτά.
Κι όταν μετά την απόγευση της κορύφωσης περισκοπήσουμε τον ορίζοντα με τον μηχανισμό του μαγεμένου βλέμματος, θα υπερχειλίσει το αίσθημα από έναν ευαγγελισμό του παρθένας ελληνικής χωρογραφίας.
Ατενίζοντας τον χυμώδη ορίζοντα και σκορπώντας το βλέμμα εναγύρω από την κορυφή θα επιστρατεύσουμε τη γόνιμη φαντασία μας για να εξαργυρώσουμε τις διαδοχικές ταλαντώσεις των κορφών της κεντρικής Ελλάδας, αλλά και των νησίδων του Αιγαίου. Από τη μια θα ευδοκήσουν η Δίρφη, η Όθρυς, το Τισαίο όρος, ο κορμός του Πηλίου, πιο πίσω ο Ολυμπος και στο βάθος το Βελούχι, η Γκιώνα και ο Παρνασσός κι από την άλλη θα απολάμψουν η Σκιάθος, η Σκόπελος και η Σκύρος μαζί με το κωνικό επιστέγασμα του Άθωνα στο βάθος του βόρειου Αιγαίου.
Ποιος και πού θα μπορέσει να μας αντικαταστήσει τις εικόνες αυτής της φωτοχυσίας με άλλες πιο διάχυτες, πιο βαθυκύανες και πιο ψυχοδυναμικές;