To αποτύπωμα των ευρωεκλογών

Της Φανής Μ. Κουντούρη
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Τμ. Πολιτικής Επιστήμης και
Ιστορίας, Πάντειο Παν/μιο

Ποιο είναι το αποτύπωμα των ευρωεκλογών της προηγούμενης Κυριακής; Θα θέλαμε να αναδείξουμε τέσσερα σημεία.
Οι ευρωεκλογές φέρουν ένα σημαντικό αρνητικό αποτύπωμα στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Η αποχή στο 60% συνιστά το υψηλότερο στην Ελλάδα ποσοστό αποχής σε εκλογές, αλλά και ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη (αντίστοιχα ποσοστά έχουν οι Λετονία, Κροατία, Σλοβακία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Λιθουανία). Πρόκειται για το σύμπτωμα μιας κρίσης αντιπροσώπευσης η οποία μοιάζει να έχει βαθύνει αρκετά τα τελευταία χρόνια. Ακόμα και στην περίπτωση των εκλογών δεύτερης τάξης όπως είναι οι Ευρωεκλογές η ανασφάλεια, η δυσαρέσκεια, η απογοήτευση, η αδιαφορία και το έλλειμα εμπιστοσύνης απέναντι στην πολιτική ανιχνεύονται τα τελευταία χρόνια στις κοινωνικές έρευνες και λειτουργούν ως ένα εκρηκτικό μείγμα που σχηματοποιούν αρνητικές πολιτικές αντιλήψεις και οδηγούν στην αποχή και την αντισυστημική ψήφο.
Οι ευρωεκλογές είχαν ακόμα μία αρνητική εξέλιξη. Πρόκειται για σημαντικές μετατοπίσεις στην Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα στον πολιτικό χώρο της ακροδεξιάς. Ειδικά στην Ευρώπη η άνοδος της ακροδεξιάς στην Γαλλία, Βέλγιο, Αυστρία, Πολωνία, Γερμανία διαμορφώνει επικίνδυνους συσχετισμούς. Παρόλο που τα ποσοστά των εδρών στη ευρωπαϊκό κοινοβούλιο δεν έχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις από τις προηγούμενες ευρωεκλογές η άνοδος της ακροδεξιάς στην καρδιά της Ευρώπης δυναμιτίζει το μέλλον των πολιτικών αποφάσεων. Αλλά και στην Ελλάδα τα κόμματα στα δεξιά της ΝΔ συγκέντρωσαν ένα σημαντικό 17% με τα ποσοστά να είναι πάρα πολύ υψηλά στην Βόρεια Ελλάδα δείχνοντας μία γεωγραφική διαφοροποίηση που πρέπει να μας προβληματίζει ως προς τους εσωτερικούς συσχετισμούς που θα δημιουργηθούν και τη «σκλήρυνση» της ατζέντας από τη ΝΔ.
Οι ευρωεκλογές φέρουν ένα ακόμα αρνητικό αποτύπωμα στη δημόσια συζήτηση. Η Ευρώπη έλειπε από τη δημόσια αντιπαράθεση τόσο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, όσο και κατά τη διάρκεια της μετεκλογικής περιόδου. Είχαμε ευρωεκλογές χωρίς την Ευρώπη στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης ενώ μετεκλογικά η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τον απολογισμό της κάλπης, τον ανασχηματισμό και τις εξελίξεις στο χώρο της Κεντροαριστεράς. Πρόκειται για ένα αρνητικό αποτύπωμα με την έννοια ότι η συζήτηση δεν επικεντρώνεται στο επίδικο: η ΕΕ έχει άμεση επίδραση στην εγχώρια νομοθετική ατζέντα, και όχι μόνο μέσω της εναρμόνισης των δημόσιων πολιτικών, αλλά μέσω της συνδιαμόρφωσης της πολιτικής στα θέματα, μεταξύ άλλων, της οικονομίας, της μεταναστευτικής πολιτικής, της κοινής αγροτικής πολιτικής, του περιβάλλοντος και του εμπορίου. Από τη συζήτηση έλειπαν και οι ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες, η δυναμική της ακροδεξιάς και ο συσχετισμός δυνάμεων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Ένα ακόμα σημαντικό αποτύπωμα είναι η αντιπροσώπευση στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Από το 2014 που το εκλογικό σύστημα των ευρωεκλογών πέρασε από τη λίστα στο σταυρό προτίμησης, προωθούνται υποψήφιοι/ες που είτε έχουν μια πλούσια πολιτική προϋπηρεσία, είτε είναι ευρύτερα αναγνωρίσιμοι. Επιδιώκεται, δηλαδή, από τα κόμματα να στελεχώνουν τα ευρωψηφοδέλτια άνθρωποι από «επαγγέλματα ορατότητας» ή αλλιώς «επαγγέλματα μαζικού ακροατηρίου». Η αναγνωρισιμότητα, η φήμη, η δημόσια επιρροή μέσω ορατότητας γίνονται όλο και περισσότερο στοιχεία καθοριστικά της πολιτικής καριέρας. Δημιουργούνται, πλέον, σταθερές που ήρθαν για να μείνουν στα ψηφοδέλτια παγιώνοντας μία νέα εκδοχή πολιτικού κεφαλαίου, ενώ ο πολιτικός ανταγωνισμός μετατοπίζεται, ακόμα περισσότερο, σε πεδία που διαμορφώνονται εκτός κομματικών μηχανισμών.