Του Γιάννη Δ.Πατρίκου
Κυκλοφορήθηκε αυτές τις ημέρες ο 1ος τόμος (Α-Ζ) της Μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας με λήμματα Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικής και Κοσμολογίας τιτλοφορούμενης: «Το Αλφαβητάρι του Σύμπαντος» που συνέγραψε ο ανύστακτος κι ακαταπόνητος μελετητής, θεμάτων Αστρονομίας, πολυγράφος συγγραφέας Κων. Δ. Μαυρομμάτης (ΚΔΜ), διακεκριμένος Μαθηματικός, πρώην Λυκειάρχης με πολύπτυχη προσφορά στην τοπική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ο ογκώδης τόμος σχ. 21Χ30 εκ. αριθμεί 855 σελ. και είναι έκδοση της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος (ΕΑΔ) της πόλεώς μας, της οποίας Πρόεδρος είναι ο συγγραφέας.
Ο σχεδιασμός και η εκτύπωση έγιναν στις Βολιώτικες Γραφικές Τέχνες «Παλμός». Στο εξώφυλλο εικονίζεται το κοσμικό υπόβαθρο μικροκυμάτων, όπως αποτυπώθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Πλανκ», ενώ το οπισθόφυλλο καλύπτεται με την εικόνα του Γαλαξία μας, όπως την αποτύπωσε το διαστημικό τηλεσκόπιο «Γαία». Οι 2ος (Η-Ξ) και 3ος (Ο-Ω) τόμοι είναι υπό έκδοση. Το άκρως περισπούδαστο σύγγραμμα ο ΚΔΜ αφιερώνει με συγκίνηση στα 12 εγγόνια του και μάλιστα στην πιο μικρή εγγονή του, την Αγορίτσα-Κωνσταντίνα, που φέρει το όνομα αείμνηστης συζύγου του.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΑΔ στο «Εισαγωγικό Σημείωμά» του αναφέρει σχετικά: «Ο Πρόεδρος της Εταιρείας μας ΚΔΜ μάς έχει συνηθίσει με τις εκπλήξεις των πολύ χρήσιμων και θεμελιωδών βιβλίων Αστρονομίας που εκπονεί συνεχώς. Αλλά η τωρινή έκπληξη με τη συγγραφή της Μεγάλης Εγκυκλοπαίδειας Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικής και Κοσμολογίας «Το Αλφαβητάρι του Σύμπαντος», ξεπερνά κάθε προηγούμενο… Μπορούμε να πούμε, χωρίς καμία επιφύλαξη, ότι αποτελεί πραγματικό αλφαβητάρι για καθετί που έχει σχέση με το σύμπαν, όπου μπορεί ο οποιοσδήποτε να βρει το καθετί που τον ενδιαφέρει να μάθει από το αέναο και ατέρμονο Σύμπαν. Ευελπιστούμε, λοιπόν, ότι το νέο αυτό πόνημα του συγγραφέα θα αποτελέσει ένα μόνιμο και πολύ καλό οδηγό για όλους μας, αλλά κυρίως για εμάς τους Ερασιτέχνες Αστρονόμους».
Στον Πρόλογο ο συγγραφέας μάς πληροφορεί, αρχικά, πως τον τίτλο αυτής της Εγκυκλοπαίδειας «Το Αλφαβητάρι του Σύμπαντος» έδωσε ο περιώνυμος Αστρονόμος, Επίτιμος Διευθυντής του Πλανηταρίου Αθηνών, Διονύσιος Σιμόπουλος – πρόσφατα παρουσίασε στην πόλη μας το βιβλίο του «Η Άνοιξη του Σύμπαντος» – όταν το 2009, εόρτιο έτος Αστρονομίας, παρουσίασε τα δύο Λεξικά του: «Αστρονομίας» και «Διαστημικής» αντίστοιχα, των οποίων το περιεχόμενο μαζί με τα αστρονομικά κείμενα που δημοσίευσε αργότερα στο περιοδικό «Ουρανός», όργανο της ΕΑΔ, αναφερόμενα στους αστερισμούς, γαλαξίες, σμήνη αστέρων και γαλαξιών, στην ιστορία, μυθολογία, ονοματολογία τους κ.ά. αξιοπερίεργά τους, καθώς και ο πλούτος γνώσεων που αποκόμισε με την ενδελεχή μελέτη πλήθους βιβλίων, συναποτελούν τη δαψίλεια των λημμάτων αυτής της αξιοθαύμαστης εγκυκλοπαίδειας.
Συνεχίζοντας κατανέμει ευμέθοδα τα διαλαμβανόμενα στον «Πρόλογο» σε επί μέρους ενότητες όπως: «Η Αστρονομία του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος», εστιάζοντας το διαφέρον του αναγνώστη στα συγγράμματα:
Α’ «Συμπαντικές ενοράσεις» του Καθηγητή Στράτου Θεοδοσίου, ο οποίος αναφέρει γοητευτικά και εντυπωσιακά: «…Η Αστρονομία είναι μία από τις πιο γρήγορα εξελισσόμενες επιστήμες. Συνεπώς πολλά θέματά της δεν έχουν διερευνηθεί πλήρως ακόμη. Έτσι μερικές φορές παρουσιάζονται αναπόδεικτες απόψεις ή και εικασίες… Το χόμπι της Αστρονομίας μάς θέτει ενώπιον θεάσεων μοναδικών και σπανίων, μας ταπεινώνει και ταυτόχρονα μας εξυμνεί, μας συνεπαίρνει και ταυτόχρονα μας προσγειώνει. Στην Αστρονομία η αίσθηση του χώρου και του χρόνου χάνουν τις συνυφασμένες με τη λογική διαστάσεις τους και αποκτούν εξωπραγματικές, που οριακά ο ανθρώπινος νους μπορεί να τις συλλάβει. Η Αστρονομία διδάσκει πώς να σέβεσαι τη Φύση και τους νόμους της, πώς να αποκτάς την αναγκαία αυτογνωσία που σε καθηλώνει από τη ματαιόδοξη γεμάτη ψευδαίσθηση θέση ότι είσαι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της Ιστορίας, πώς να κατανοείς και να σέβεσαι το οριακό αλλά αντιληπτό, το παράλογο αλλά δυνατό, το σπάνιο αλλά πιθανό, το απειλητικό αλλά γοητευτικό. Σαρκάζει την ανθρώπινη προσήλωση στην ασημαντότητα και εκμηδενίζει τις ανθρώπινες κλίμακες…».
Β’. «Το γνωστό άγνωστο Σύμπαν» του Καθηγητή Χρίστου Γούδη, ο οποίος με ρεαλισμό αναγράφει: «Ο άνθρωπος της σύγχρονης εποχής έχει πλέον κυριολεκτικά συρρικνωθεί στις ασήμαντες κοσμικές διαστάσεις του. Ακόμη και ο Ήλιος δεν είναι πια παρά ένα κοινό αστέρι μέσα στον ασύλληπτο αριθμό των αστεριών του Γαλαξία, ένα αστέρι μέσα στα πολλά δισεκατομμύρια. Και ο Γαλαξίας δεν είναι, παρά ένας μέσα σε πολλά δισεκατομμύρια γαλαξίες του γνωστού σε μας Σύμπαντος. Μέσα σ’ αυτόν τον αχανή σε έκταση χώρο, η σύλληψη της έννοιας άνθρωπος αρχίζει να γίνεται δύσκολη…».
Ακολούθως ο συγγραφέας ξετυλίγει με περισσή γλαφυρότητα την αστρονομική σταδιοδρομία του, που συγκινεί τον αναγνώστη, με αναφορές: α) στα παιδικά και φοιτητικά του χρόνια, στην καριέρα του στη Μέση Εκπαίδευση, στο τηλεσκόπιο του 1ου Λυκείου Βόλου, όπου επί 25 έτη υπηρέτησε άκρως ευδόκιμα ως Μαθηματικός και Λυκειάρχης, το οποίο τόσο αγάπησε και το χαρακτηρίζει «το τηλεσκόπιο της ζωής του» και μ’ αυτό προσέφερε τη δυνατότητα στους συναδέλφους, μαθητές του, γονείς και συμπολίτες να παρατηρήσουν στην αυλή ή στην ταράτσα του Σχολείου αστρονομικά φαινόμενα: Εκλείψεις ηλίου, σελήνης, κομήτες, συνόδους πλανητών και β) στα πολλά αστρονομικά βιβλία του όπως «Η Αστρονομία του Αριστοτέλη», «Αστρονομία του Γυμνασίου», «Λεξικό Αστρονομίας», «Η Αστρονομία του Θεόφιλου Καΐρη», «Η Αστρονομία του Βενιαμίν του Λέσβιου», «Λεξικό Διαστημικής», «Η Ουρανογραφία των Αγίων», «Διδακτικά Βιβλία της Σχολής Αστρονομίας» που ιδρύθηκε το 2011 από την ΕΑΔ και λειτουργεί στην πόλη μας για μαθητές Ε’, Στ’ Δημοτικού και Γυμνασίου κ.ά.
Συνεχίζοντας ο συγγραφέας μάς παρέχει βασικές οδηγίες για «καλύτερη χρήση της Εγκυκλοπαίδειας, ευχόμενος στους «φίλους αναγνώστες και ιδιαίτερα στους πολυάριθμους αγαπητούς ερασιτέχνες αστρονόμους το «Αλφαβητάρι του Σύμπαντος» να αποτελέσει πραγματικό αλφαβητάρι στις ποικίλες ερευνητικές εργασίες τους και μόνιμο οδηγό στη ζωή τους». Τα λήμματα της Εγκυκλοπαίδειας καταχωρίζονται με απόλυτο αλφαβητική σειρά, είναι ευσύνοπτα, σαφή και πολλά συνοδεύονται με σχετικές φωτογραφίες, σχεδιαγράμματα, απόψεις του Ουράνιου Χάρτη με εντοπισμό αστέρων και αστερισμών. Στο τέλος του τόμου έχουν προσαφθεί έγχρωμες φωτογραφίες αστέρων, γαλαξιών, πλανητών, τεχνητών δορυφόρων, αστροναυτών διαστημικών σκαφών, Αστεροσκοπείων.
Τι να πρωτογράψει ο αναγνώστης αυτού του συγγραφικού άθλου του φίλου, ακάματου μελετητή της Αστρονομίας και των συγγενών της Επιστημών Κωνσταντίνου Δ. Μαυρομμάτη! Μένει έκθαμβος αναλογιζόμενος τον πολυετή ερευνητικό του μόχθο, την υπομονή κι επιμονή, την υποδειγματική εργατικότητά του και μεθοδικότητα, την αθόρυβη έκφραση της επιστημονικής του καταρτίσεως, το ταπεινό ήθος του με τα οποία κοσμείται η όλη φωτεινή προσωπικότητά του και καταλήγει να του εκφράσει εκθύμως τα εγκάρδια συγχαρητήρια και την ολόψυχο ευχή νάναι υγιής και να έχει τον του Ουρανίου Πατρός φωτισμό προς απρόσκοπτο συνέχιση παραγωγής παρόμοιων συγγραφικών του πνεύματός του καρπών.