Τιμητική θέση Βολιώτη σε Ευρωπαϊκή Ομάδα Εργασίας για επιτήρηση αντιβιοτικών

Τη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Ομάδας Εργασίας για την επιτήρηση της αντοχής στα αντιβιοτικά (ESGARS), κατέλαβε μετά από εκλογές ο κ. Σπύρος Πουρνάρας, καθηγητής Μικροβιολογίας του Ε.Κ.Π.Α. Η ESGARS είναι από τις σημαντικότερες ομάδες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμωξιολογίας (ESCMID) και αριθμεί πάνω από 260 μέλη.
«Καθώς η αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά αποτελεί οξύ πρόβλημα διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας, η θέση αυτή γεννά σημαντικές ευθύνες και αποτελεί μια πρόκληση για μένα» δήλωσε στη «Θ» ο κ. Πουρνάρας.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
ΒΙΟΛΕΤΤΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ

Τα αντιμικροβιακά φάρμακα θεωρούνται ως η μεγαλύτερη ανακάλυψη του 20ού αιώνα. Τα προηγούμενα χρόνια οι λοιμώξεις ευθύνονταν για σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα. Όλα άλλαξαν με τη χρήση των αντιβιοτικών, αλλά δυστυχώς αυτό το θαύμα της ιατρικής δεν είχε διάρκεια.
Η ακατάλληλη, αλόγιστη πολλές φορές, αλλά και λανθασμένη χρήση των αντιβιοτικών φαρμάκων είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη αντοχής σε ορισμένους μικροοργανισμούς και σε θανάτους που οφείλονταν σε νοσοκομειακές λοιμώξεις με συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη.
Τα πρώτα αντιβιοτικά ανακαλυφθήκαν περίπου στα μέσα του 20ού αιώνα. Είναι σημαντικά φάρμακα μόνο όμως όταν χρησιμοποιούνται ορθολογικά για τη θεραπεία, την πρόληψη και την ελάττωση επιπλοκών από τις σύγχρονες ασθένειες που μαστίζουν την εποχή μας.
Η συνταγογράφηση των αντιβιοτικών σε μεγάλα ποσοστά 75-80% σε πολλές συχνές λοιμώξεις δεν είναι απαραίτητη, ειδικά, όταν χρησιμοποιούνται αλόγιστα και χωρίς να ενδείκνυνται για τη θεραπεία και την αποκατάσταση της υγείας του οργανισμού.
Κρύβουν παγίδες με πολλές παρενέργειες, αλλά και αύξηση της αντοχής των μικροβίων.

Ο κ. Σπύρος Πουρνάρας μιλώντας στη «Θ» για τη σημαντική πρωτοβουλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο της Ομάδας Εργασίας για την επιτήρηση της αντοχής στα αντιβιοτικά, δηλώνει ότι η λέξη «επιτήρηση σημαίνει την ενδελεχή παρακολούθηση των ανθεκτικών ή μη μικροβίων, που είναι μια πολύπλοκη και σύνθετη εργασία και αφορά στην εξέταση των λόγων που κάνουν κάποια μικρόβια περισσότερο ανθεκτικά στα αντιβιοτικά. Μετρά δείκτες ποσοτικούς και ποιοτικούς και παρακολουθεί τους μοριακούς μηχανισμούς και την εξέλιξή τους. Η Ομάδα αυτή παρακολουθεί επίσης τη δραστικότητα των παλιών και νεότερων αντιβιοτικών και την αποτελεσματικότητα της χρήσης τους έναντι του κάθε παθογόνου μικροβίου για συγκεκριμένες λοιμώξεις. Διοργανώνει ενημερωτικές δράσεις, συνέδρια κ.λπ. προκειμένου να επικοινωνήσει τα δεδομένα των ερευνών σε πάνω από 20.000 συνέδρους που συμμετέχουν σε αυτά. Συμμετέχει επίσης ενεργά στο μεγάλο ετήσιο Συνέδριο της ESCMID που θα διεξαχθεί το 2025 και στο οποίο θα παρουσιαστούν τα δεδομένα των ερευνών της Ομάδας Επιτήρησης.
Στην ερώτηση ποιες είναι οι προτεραιότητες και ποιο θα είναι το έργο της ομάδας εργασίας (WORKING GROUP), δηλώνει πως η θέση που κατέλαβε μετά από εκλογική αναμέτρηση με άλλους 14 διακεκριμένους συνυποψηφίους είναι τιμητική, δίνει τη δυνατότητα να αναλάβει πρωτοβουλίες για συνεργασίες με άλλους εξέχοντες επιστήμονες με διαφορετικές εξειδικεύσεις για να εξετάσουν την αντοχή των μικροβίων στα ήδη υπάρχοντα αντιβιοτικά, αλλά και στην καταμέτρηση των προβλημάτων που δημιουργούνται από τη χρήση των αντιβιοτικών. Και στην Ελλάδα γίνονται τέτοιους είδους δράσεις που διοργανώνονται από επίσημους φορείς και θα μπορούσαν να γίνουν κοινές δράσεις, όπως webinars, ημερίδες κ.λπ. με ελληνικούς επιστημονικούς φορείς.

Στην ερώτηση εάν η εποχή της πανδημίας COVID 19 έφερε εμπόδια στην ανάπτυξη τρόπων αντιμετώπισης των μικροβίων και των ιών, ο ίδιος δηλώνει ότι κατά τα έτη 2020-2021-2022, την τριετία που υπήρχε η πανδημία παγκοσμίως, το πρόβλημα επιδεινώθηκε, το σύστημα στην Ελλάδα αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες και αυτό συνέβη και σε άλλες χώρες του πλανήτη.

Σε ποιες χώρες υπάρχει πρόβλημα με τα εκατοντάδες μικρόβια που δεν αντιμετωπίζονται;
Ο κ. Πουρνάρας τονίζει ότι το πρόβλημα είναι παγκόσμιο. Για την Ευρώπη, κυρίως στη Νότια και Ανατολική Ευρώπη υπάρχει τεράστιο θέμα με την αντοχή των μικροβίων, αλλά και στη Νότια Αμερική, Ασία και την Αφρική και φυσικά την Ελλάδα.
Υπάρχει χρήση η κατάχρηση αντιβιοτικών στην Ελλάδα; Ποιες προτάσεις υπάρχουν για τη βελτίωση της κατάστασης;

Η χρήση των αντιβιοτικών έχει πολλές παρενέργειες και επηρεάζει την απάντηση του οργανισμού σε επόμενες λοιμώξεις. Σε κάποιες περιπτώσεις επιβάλλεται. Όμως δεν θα πρέπει να γίνεται κατάχρηση.
Τα τελευταία χρόνια, κυρίως μετά τη θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής συνταγογράφησης των αντιβιοτικών, έχει παρατηρηθεί και στην Ελλάδα μια βελτίωση της χρήσης τους, όμως, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο Βολιώτης καθηγητής, πρέπει να υπάρχουν αυστηρά πρωτόκολλα, τα οποία θα πρέπει να ακολουθούν οι γιατροί κάθε ειδικότητας πριν δώσουν μια αντιβίωση για την αντιμετώπιση μιας λοίμωξης. Όπως υπογραμμίζει θα πρέπει να υπάρχει αναλυτική ενημέρωση του κοινού και σε κάποιες περιπτώσεις και καταστολή. Εξηγεί λέγοντας πως «στην ιατρική τίποτα δεν γίνεται απλά για να είμαστε σίγουροι οι γιατροί, δηλαδή για να αντιμετωπίσουμε την ανασφάλεια των γιατρών για την εξέλιξη της νόσου. Πρέπει να ακολουθούμε τα πρωτόκολλα αυστηρά και να δίνουμε σταδιακά δυνατότερο και καταλληλότερο φάρμακο όταν η νόσος επιμένει και όχι στα αρχικά στάδια αυτής. Κυρίως στις ιογενείς λοιμώξεις που αποτελούν την πλειονότητα των καθημερινών λοιμώξεων η αντιβίωση είναι τελείως άχρηστη και δημιουργεί σοβαρές παρενέργειες. Στην Ευρώπη τηρούνται ευλαβικά τα θεραπευτικά πρωτόκολλα. Πρέπει να συμβεί το ίδιο και στην Ελλάδα, όπου επίσης υπάρχουν αναλυτικά θεραπευτικά πρωτόκολλα από τις Επιστημονικές Εταιρείες».

Σε ποιες παθήσεις υπάρχει ένδειξη για χρήση αντιβιοτικών;
Ο κ Πουρνάρας επισημαίνει ότι «οι περισσότερες λοιμώξεις, κυρίως του αναπνευστικού, είναι ιογενείς και αντιμετωπίζονται χωρίς τη χρήση αντιβιοτικών. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία και πρέπει να εξετάζονται πριν χορηγηθεί αντιβιοτικό και αυτά κυρίως αφορούν άτομα με συγκεκριμένα συμπτώματα με πυρετό που δεν υποχωρεί μετά τις πρώτες 3 μέρες, μικρά παιδιά και ηλικιωμένους, αλλά και άτομα με άλλες παθήσεις και υποκείμενα νοσήματα».
Δηλώνει κατηγορηματικά ότι «θα πρέπει να υπάρχει αυστηρό πρωτόκολλο για την έκδοση συνταγής από το ηλεκτρονικό σύστημα συνταγογράφησης, έτσι ώστε ο γιατρός να το χορηγεί μόνο μετά από επαρκή αιτιολόγηση για να μπορεί να δώσει αντιμικροβιακο φάρμακο και μάλιστα ευρέος φάσματος.
Δυστυχώς δεν υπάρχει στην κοινωνία μας η νοοτροπία της μη λήψης αντιβιοτικού οι ίδιοι οι ασθενείς προτρέπουν το γιατρό να τους γράψει ισχυρή πολλές φορές αντιβίωση για να νιώσουν γρήγορα καλά. Χρειάζεται συνεργασία του γιατρού με τον ασθενή, επαρκής ενημέρωση από το γιατρό προς τον ασθενή ότι δεν είναι αναγκαίο να πάρει αντιβίωση και από την άλλη χρειάζεται διαρκής ενημέρωση και εκπαίδευση των ιατρών κάθε ειδικότητας προκειμένου να αποφεύγεται η αναίτια και περιττή συνταγογραφηση».

Ο κ Πουρνάρας είναι επιστημονικός υπεύθυνος σε σημαντικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα εκπαίδευσης των ιατρών της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας για τη χρήση των αντιβιοτικών και την πρόληψη της αντοχής. Το πρόγραμμα αυτό αφορά στα πρωτόκολλα αντιμετώπισης των 10 πιο κοινών λοιμώξεων που μας ταλαιπωρούν. Είναι σημαντική προσπάθεια αυτή, η οποία και θα ολοκληρωθεί τα επόμενα 2 χρόνια και θα περιλαμβάνει πολλές δράσεις και στην Ελλάδα.
«Με πείσμονα επιμονή θα καταφέρουμε να βελτιώσουμε την τήρηση των πλέον αποτελεσματικών πρωτοκόλλων και να είμαστε πιο ασφαλείς» τονίζει ο κ Πουρνάρας.
Το μήνυμα προς όλους μας είναι λιγότερη και λελογισμένη χρήση των αντιβιοτικών. Η υγεία είναι πολύτιμο αγαθό και αξίζει την προσοχή μας.