Toυ Γεώργιου Καπουρνιώτη
Τους τελευταίους μήνες η ζωή μας έχει αλλάξει. Μάθαμε οι νέοι, αλλά και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι να εκτελούμε ηλεκτρονικές συναλλαγές, να ψωνίζουμε μέσω διαδικτύου από το σπίτι μας. Τα παιδιά μας, ζούνε και αυτά πρωτόγνωρες καταστάσεις, καθώς έπρεπε να μάθουν από μικρή ηλικία να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή και το μάθημά τους να γίνεται με τη βοήθεια αυτού. Σκοπός του άρθρου είναι η περιγραφή της τηλεκπαίδευσης των μικρών μαθητών, εστιάζοντας στο τι έλαβε χώρα από το κλείσιμο των σχολείων και μετά.
Εκπαιδευτικοί, γονείς, μαθητές, ζούνε σε μία τρέλα προσπαθώντας να προσαρμοστούνε στις απαιτήσεις της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης είναι χαμηλή. Το webex υπερφορτώνεται και το σύστημα πέφτει. Στους εκπαιδευτικούς έχουν δοθεί συγκεκριμένες οδηγίες να έχουν κλειστές τις κάμερες των παιδιών και πολλές φορές και τα μικρόφωνά τους, γιατί αλλιώς το σύστημα «κολλάει». Με λίγα λόγια λένε, εμμέσως, να κάνει ο δάσκαλος διάλεξη σε μαθητές «φαντάσματα» που πλανιούνται κάπου στο διαδίκτυο. Κάπως έτσι το μάθημα γίνεται απρόσωπο και η διδασκαλία καθόλου συνεργατική, εφόσον οι μαθητές δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στο μάθημα. Υπάρχει, άραγε, διδασκαλία χωρίς ανατροφοδότηση; Ως εκπαιδευτικός, θα έλεγα πως όχι, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει. Επίσης, δεν γίνεται να μην μπορεί ο δάσκαλος να δει τον μαθητή. Του γεννάται το ερώτημα… Να παρακολουθεί το μάθημα ή μήπως κοιμάται; Μάλλον πιο πολύ με ραδιοδιάσκεψη μοιάζει η διδασκαλία μέσω webex παρά με τηλεδιάσκεψη!
Με την έναρξη της σχολικής χρονιάς παραπονιόμασταν για τη χρήση της μάσκας, ως εκπαιδευτικούς μάς ενοχλούσε, γιατί δεν μπορούσαμε να ελέγξουμε τον τόνο της φωνής μας και γιατί δεν μπορούσαμε πια να είμαστε εκφραστικοί. Πού να φανταζόμασταν ότι θα μιλούσαμε στην οθόνη του υπολογιστή και δεν θα είμασταν σίγουροι αν τα παιδιά μάς ακούν; Τώρα μένει μόνο η φωνή σου μέσα στην απόλυτη σιωπή. Και η σιωπή αυτή δεν μοιάζει με τη σιωπή της τάξης που είναι ζωντανή και που όταν συμβαίνει σημαίνει συμφωνία για επικοινωνία. Είναι σιωπή επιβεβλημένη και επιβαλλόμενη. Και το χειρότερο… πρέπει να συνηθίσουμε τη νέα πραγματικότητα…
Πώς γίνεται να μιλάμε για μία ψηφιακή τάξη; Γνωρίζουμε όλοι πως τάξη σημαίνει αλληλεπίδραση μεταξύ δασκάλου και μαθητή, αλλά και μεταξύ των μαθητών. Κάτι το οποίο στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει. Ευτυχώς που προλάβαμε να γνωρίσουμε τους μαθητές μας και να τους διδάξουμε δια ζώσης προτού τα σχολεία κλείσουν. Μπορέσαμε να δούμε τα πρόσωπά τους, έστω και με τις μάσκες.
Από τεχνικής απόψεως, το σύστημα είναι απλά απαράδεκτο. Αντιμετωπίζουμε τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές δυσκολία στη σύνδεση, με το πρόγραμμα διαρκώς να «κολλάει» ή να αποσυνδέεται… Και ξανά πάλι προσπαθούμε να συνδεθούμε. Είμαστε αναγκασμένοι να προσπαθούμε να βρούμε τεχνικές λύσεις για τους μαθητές που έχουν προβλήματα στη σύνδεσή τους, προσπαθώντας να επικοινωνήσουμε με κάποιον από τους διαχειριστές. Κι αν καταφέρουν και λυθούν τυχόν προβλήματα, τότε οι μαθητές για πέντε συνεχόμενες διδακτικές ώρες, κοιτούν το κινητό τους, το τάμπλετ ή τον υπολογιστή. Αυτό θεωρείται εκπαίδευση; Με αυτόν τον τρόπο θα μορφωθούν τα παιδιά μας;
Ιδιωτικότητα υπάρχει ή μήπως παραβιάζονται τα προσωπικά μας δεδομένα; Για τα αόρατα μάτια και αυτιά που καταπατούν το ιερό άβατον της τάξης και βρίσκουν ευκαιρία να κρίνουν έναν εκπαιδευτικό στη χειρότερή του στιγμή και εκδοχή, για τους παράνομους εισβολείς που έχουν σκοπό να προκαλέσουν χάος την ώρα του μαθήματος, για τις φωτογραφίες και βίντεο με τα πρόσωπα αρκετών από εμάς να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Είναι στιγμές που νιώθω ότι η προσπάθεια των εκπαιδευτικών για την όσο το δυνατόν πιο επιτυχημένη τηλεκπαίδευση, δεν αναγνωρίζεται. Δεν αναγνωρίζεται ο χρόνος που απαιτείται για την προετοιμασία του μαθήματος, η δημιουργία διαφανειών με εικόνες, προκειμένου να γίνει πιο κατανοητό το μάθημα, η αποστολή αρχείων και ασκήσεων στα παιδιά. Αν αναλογιστούμε και σκεφτούμε θα δούμε πως… ένα πολύ μικρό ποσοστό από αυτά θα κάναμε στην τάξη. Και αυτό ισχύει για όλους τους εκπαιδευτικούς. Και για εκείνους που έχουν ευχέρεια τεχνολογικά, αλλά και για αυτούς που δεν έχουν ιδιαίτερη εξοικείωση.
Αν κάποιος ρωτούσε… Έστω πως όλα δούλευαν στην εντέλεια, θα μπορούσε η τηλεκπαίδευση να υποκαταστήσει τη διά ζώσης εκπαίδευση;
Η απάντηση, σαφώς θα ήταν αρνητική. Αξίζει να σημειώσουμε, πως η τηλεκπαίδευση έχει λόγους ύπαρξης μόνο σε περιπτώσεις όπου η εναλλακτική είναι το καθόλου μάθημα. Σε ακραίες συνθήκες όπως στην εποχή του κορωνοϊού. Σε καμία άλλη περίπτωση. Ας το έχουμε αυτό κατά νου μιας και οι καιροί είναι πονηροί και κάποιοι που αποφασίζουν για το μέλλον του σχολείου ακούστηκαν αυτή την περίοδο να μιλάνε για ψηφιακή μετάβαση. Μην αμφιβάλλουμε πως η τηλεκπαίδευση στο μυαλό κάποιων είναι απλά μια προσωρινή αναγκαστική λύση. Ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα πρέπει να κοιτάει τους μαθητές και να καταλαβαίνει από το βλέμμα τους αν έχουν κατανοήσει τα όσα τους δίδαξε. Επίσης, ευθύνη του δασκάλου δεν είναι μόνο η μόρφωση του μαθητή, αλλά και η Παιδεία του, το οποίο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να επιτευχθεί απόλυτα μέσα από μία οθόνη…