Tου
Γιώργου Νάνου,
καθηγητή Δενδροκομίας
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Το 2022 στον ανατολικό Κίσσαβο και, σε μικρότερο βαθμό, στο ανατολικό Πήλιο τα κάστανα στη συγκομιδή βρέθηκαν προσβεβλημένα από μια ασθένεια, τη φαιά σήψη, όπως τη μάθαμε. Αυτή εμφανίστηκε πριν λίγα χρόνια πιο βόρεια από τον Κίσσαβο και «προχωράει» προς τον νότο όπου καλλιεργούνται καστανιές. Επομένως, αν είναι κλασική επιδημία, με τις κατάλληλες συνθήκες (που δεν γνωρίζουμε), το 2023 αναμένεται να έχουμε ακόμα μεγαλύτερες προσβολές.
Μέχρι το 2021 τα κάστανα ήταν χρυσός. Με πολύ κόπο η καλλιέργειά τους, αλλά απέφεραν στους ορεινούς πληθυσμούς ένα ικανοποιητικό εισόδημα, εκεί που δεν έχει και άλλες δυνατότητες να καλλιεργηθούν άλλα είδη. Το 2022 πολλά κάστανα εσωτερικά ήταν προσβεβλημένα. Σταμάτησαν οι εξαγωγές, οι τυποποιητές χρησιμοποίησαν κάποιους πρόχειρους τρόπους μείωσης των προσβεβλημένων κάστανων που έφταναν στους καταναλωτές, αλλά λιανεμπόριο και καταναλωτές αγόρασαν προσβεβλημένα κάστανα, τα πέταξαν και, όπως ήταν φυσικό, δεν ξανααγόρασαν κάστανα.
Άρα έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα. Η ασθένεια βέβαια ήταν παρούσα και προηγούμενα και μερικές φορές προκαλούσε απώλειες ποιότητας μαζί με άλλους μύκητες στα κάστανα κατά τη συντήρησή τους. Σε όλο τον κόσμο είναι μια νέα ασθένεια που προσβάλει τα κάστανα και τη βλάστηση της καστανιάς στο χωράφι. Εκτός από μια εργασία που είχε δημοσιευθεί από το 2017 και περιέγραφε τις ζημιές στην Ιταλία, πολλές εργασίες ανά τον κόσμο δημοσιεύθηκαν το 2021 και 2022 για εμφάνιση της ασθένειας και ζημιές σε πολλές περιοχές του κόσμου. Ικανοποιητική προστασία των κάστανων από την ασθένεια δεν έχει δημοσιευθεί πουθενά στον κόσμο. Επομένως, έχουμε δύο λύσεις: α) δεν κάνουμε τίποτα, όπως σε όλα τα θέματα, και περιμένουμε να «βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά» (να τη μελετήσουν και να μας πουν τι να κάνουμε) οι άλλοι, ή β) κάνουμε λιτανείες και ό,τι άλλο σχετικό για να μην ξαναεμφανιστεί η ασθένεια το 2023.
Το 2022 επισκέφτηκα και μίλησα σε διαφορετικές καστανοπαραγωγές περιοχές της Θεσσαλίας. Δυστυχώς, δεν είμαι και πολιτικός να λέω γλυκόλογα, ανέφερα ότι: Αν εμφανιστεί και την επόμενη χρονιά (μπορεί οι καιρικές συνθήκες να μην την ευνοήσουν), καλύτερα παρατήστε τα και πάτε στην πόλη να γίνεται τεχνίτες, εργάτες, κ.λπ. Επιδοτήσεις ικανές για να ζήσετε μετά από μια ακόμα καταστροφική χρονιά δεν θα δοθούν.
Αυτό που ήθελα να μοιραστώ με αυτό το κείμενο είναι ότι πρέπει να το παλέψουμε για μια πιθανή λύση που θα έπρεπε οργανωμένα με κάποια χρηματοδότηση να μελετηθεί άμεσα (τους επόμενους μήνες) από όλους όσοι θεωρούν ότι μπορούν να συνεισφέρουν μήπως και βρούμε έναν τρόπο αποφυγής της ανάπτυξης της ασθένειας. Ποιος, όμως, το άκουσε όταν το έλεγα τον περασμένο Οκτώβριο; Κανείς. Μόνο γκρινιάζουν για τα λιγοστά χρήματα που δόθηκαν στα κάστανα ίσως για πρώτη φορά σε αυτή τη δυναμική καλλιέργεια.
Το μεγάλο πρόβλημα βέβαια είναι ότι πρέπει να έχεις σχεδόν ή απόλυτα 100% προστασία των κάστανων από αυτή την ασθένεια. Και αυτό μπορεί να είναι αδύνατο. Δεν είμαι ειδικός, αλλά πάντα η κλασική φυτοπροστασία μειώνει και δεν εξαλείφει μια προσβολή αυτού του τύπου (ο μύκητας εισέρχεται από το άνθος ή καρπίδιο την άνοιξη και αναπτύσσεται κοντά στην ωρίμανση μήνες μετά). Γιατί, επίσης, δεν μπορείς να «διαλέξεις» τα άρρωστα κάστανα από τα υγιή με αποτελεσματικό τρόπο σήμερα (η τεχνολογία ίσως να μπορεί να το παλέψει). Άρα πάντα θα στέλνεις και προσβεβλημένα κάστανα στο λιανεμπόριο και στο πιάτο του καταναλωτή. Και αυτό δεν έμαθε ο διακινητής και ο καταναλωτής να το δέχονται.