Έφυγε και η τελευταία καλοκαιρινή πανσέληνος, η πιο όμορφη του χρόνου κατά πολλούς και μαζί της μας αποχαιρετά και επισήμως, αργά και σταθερά, η πιο όμορφη εποχή.
Η κατεξοχήν περίοδος για διάβασμα, το καλοκαίρι, βρίσκει πολλούς αναγνώστες να αναζητούν βιβλία που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον τους και θα τους απορροφήσουν στις σελίδες τους, θα τους χαλαρώσουν, θα τους ταξιδέψουν…
Αυτό, όμως, το οποίο επιλέγει να διαβάσει ο καθένας τις μέρες της ξεγνοιασιάς και των διακοπών του αποτέλεσε αντικείμενο έρευνας για τη γράφουσα.
Στη θάλασσα…
Μέσα από συζητήσεις, αναρτήσεις και αυτοψίες σε θάλασσες και αμμουδιές, το πρώτο που εξέλαβα είναι ότι κάθε αναγνώστης κινείται με άξονα την ξεκούραση και την αναγνωστική απόλαυση.
Κατακλυσμός βιβλίων «ευπώλητων» γνωστών Ελληνίδων συγγραφέων παρατηρήθηκε στις ξαπλώστρες για τις αναγνώστριες κάθε ηλικίας.
Οι κύριοι, που σπάνια κυκλοφορούν με βιβλίο στη θάλασσα, προτιμούν μεταφρασμένη αστυνομική λογοτεχνία και ιστορικά μυθιστορήματα.
Οι ηλικίες των 30-40, γονείς οι περισσότεροι, ανάμεσα σε κουβαδάκια και δεκάδες παιχνιδάκια, σπανιότατα διαβάζουν στη θάλασσα, αφού φροντίζουν για την ασφάλεια των παιδιών τους.
Ωραία έκπληξη ήταν για μένα όταν είδα ένα ζευγάρι να διαβάζει Jose Saramagu και δύο έφηβες να συζητούν για τα βιβλία που είχαν πάρει μαζί τους στις διακοπές.
Στο βιβλιοπωλείο…
Οι περισσότεροι έρχονται αναζητώντας τα νέα βιβλία των γνωστών και αγαπημένων τους από προηγούμενα βιβλία συγγραφέων.
Βιβλία αυτοβοήθειας είδα να αναζητούν πολλοί, ενώ άλλοι προτιμούσαν ένα βιβλίο χωρίς μεγάλο όγκο ή βάρος…
Συλλογές διηγημάτων ή νουβέλες προτιμούν δύο κοπέλες, ενώ δυο κυρίες ρωτούσαν τον βιβλιοπώλη να τους προτείνει κάτι καλό…
Στο σπίτι…
«Θέλουμε βιβλία που να κεντρίζουν το ενδιαφέρον και να μαθαίνουμε κάτι καινούργιο κάθε φορά», λέει παρέα εκπαιδευτικών.
«Η γυναικεία λογοτεχνία δεν μας αφορά και βαριόμαστε τα πολυσέλιδα μυθιστορήματα που με πρόσχημα κάποια ιστορική περίοδο αναλώνονται σε τετριμμένες ερωτικές ιστορίες», λένε σχεδόν ταυτόχρονα αναγνώστριες της στήλης…
«Θέλω να μου προτείνετε ένα βιβλίο ούτε πολύ εύκολο, ούτε πολύ δυσνόητο» μου ζήτησε 25χρονη κοπέλα, φίλη της κόρης μου, η οποία ήθελε να ξεφύγει από τα «τετριμμένα» αναγνώσματα και να γνωρίσει και άλλους συγγραφείς. «Όλα όσα διαβάζω μου φαίνονται ίδια», συμπληρώνει.
«Διαβάζω με γνώμονα την ευκολία και τη ευχαρίστησή μου», με εξέπληξε φίλη, κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων, δείχνοντάς μου ένα βιβλίο τύπου Άρλεκιν. «Φυσικά, έξω διαβάζω πιο κουλτουριάρικα, αλλά, βρε παιδί μου, θέλω να ρίξω και λίγο το επίπεδο» συμπληρώνει γελώντας…
Ο αντίλογος
«Η λογοτεχνία, και δη αυτή που ισχυρίζονται ότι γράφουν οι Έλληνες, αυτοχρηζόμενοι συγγραφείς, δεν με αφορά», λέει με έντονο ύφος φίλος δικηγόρος. «Γιατί να αφιερώσω τον χρόνο μου διαβάζοντας κάτι που έχει χιλιοειπωθεί;».
«Προτιμώ τη μεταφρασμένη λογοτεχνία», προσθέτει συνάδελφός του, «αφού ούτως ή άλλως αυτούς αντιγράφουν οι δικοί μας» συμπληρώνει επικριτικά…
Υπάρχει επίσης μερίδα αναγνωστών που επιλέγει το βιβλίο της με βάση τον εκδοτικό οίκο. Απορρίπτουν κάποιους ως λιγότερο «ψαγμένους» και κυνηγούν οτιδήποτε εκδίδεται από κάποιους άλλους, πιο «ποιοτικούς», πάντα κατά τα λεγόμενά τους.
Το μυθιστόρημα και τα πάθη του…
Σε μείζον θέμα του φετινού καλοκαιριού έχει αναδειχθεί η συζήτηση περί ελληνικού μυθιστορήματος με τις γνώμες πολλών συγγραφέων, βιβλιοκριτικών και εκδοτών να δίνουν και να παίρνουν σε εφημερίδες και διαδικτυακές αναρτήσεις.
«Υπάρχει φλέβα αξιόλογων συγγραφέων;».
«Γιατί ανθεί το φαινόμενο των μικρών βιβλίων; διηγήματα, νουβέλες, ποίηση), έλλειψη έμπνευσης ή έλλειψη άξιων συνεχιστών των μεγάλων μας μυθιστοριογράφων;». Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα βασανίζουν τον χώρο των εκδόσεων, έναν χώρο στον οποίο βλέπω να προστίθενται συνεχώς καινούργια ονόματα.
Μεταξύ μας ή «είμαστε μια ευχάριστη παρέα, είμαστε».
«Μεταξύ σας διαβάζεστε, οι περισσότεροι αγνοούν τα ονόματα των συγγραφέων που παρουσιάζετε κάθε εβδομάδα», ήρθε η κυνική απάντηση σε ερωτώμενο φίλο για τους συγγραφείς που επιλέγει να διαβάσει, όταν βρεθήκαμε σε διπλανές ξαπλώστρες. «Και είστε πολύ λίγοι», συμπλήρωσε με περιπαικτικό ύφος για να δει την αντίδρασή μου…
«Μα και βέβαια», απάντησα χαμογελώντας. «Καθένας με τα ενδιαφέροντά του» πρόσθεσα νηφάλια και τράβηξα από την τσάντα της θάλασσας ένα από τα τρία βιβλία που διάβαζα παράλληλα εκείνες τις ημέρες.
Το καλοκαίρι συνεχίζεται.
Τα βιβλία είναι πολλά και περιμένουν υπομονετικά στα ράφια των βιβλιοπωλείων τον κατάλληλο για το καθένα αναγνώστη.
Λίγοι ή πολλοί, δεν έχει σημασία.
Η αγάπη για τη λογοτεχνία καλλιεργείται. Είναι το διάβασμα που δεν γίνεται αναγκαστικά, αλλά επειδή το επιθυμούμε πραγματικά.
Κι αυτό είναι που έχει σημασία.
*της Χαριτίνης Μαλισσόβα