Tο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας/Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας διοργανώνει, σε συνεργασία με τον Δήμο της Λίμνης Πλαστήρα Καρδίτσας, την Περιφέρεια Θεσσαλίας, το Κέντρο Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας Ο ΑΠΟΛΛΩΝ Καρδίτσας, το 4ο Θερινό Σχολείο, που θα πραγματοποιηθεί 23 έως 29 Αυγούστου στο Δήμο της Λίμνης Πλαστήρα Καρδίτσας. Το θέμα του φετινού Θερινού Σχολείου είναι: «Νερό: φυσικό και κοινωνικό/πολιτισμικό αγαθό».
Θεωρητικές αφετηρίες
Το νερό είναι ένα αγαθό το οποίο μόνο η φύση μπορεί να το παράγει αλλά οι άνθρωποι το διαχειρίζονται κοινωνικά και πολιτισμικά. Συνιστά περιοριστικό παράγοντα (limiting factor) χωρίς την ύπαρξη του οποίου δεν μπορούν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν οι ανθρώπινες κοινωνίες και η έλλειψή του οδηγεί σε συγκρούσεις.
Είναι φυσικό και κοινωνικό-πολιτισμικό αγαθό, έχει καθοριστικό ρόλο σε όλα τα στάδια και τις φάσεις της ανθρώπινης ζωής, αλλά και έχει προβληθεί με διάφορους τρόπους στο πεδίο της συμβολικής σκέψης: καθημερινά πρακτικά ζητήματα (πόσιμο, πλύσιμο, πηγάδια, βρύσες, δίκτυο ύδρευσης), στον κύκλο της ζωής (διαβατήριες τελετές), στον κύκλο του χρόνου (εορτές, πανηγύρια), στις τελετουργίες, στις παραγωγικές και μεταποιητικές δραστηριότητες (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, αλεστική, μεταφορές κ.ά).
Το νερό θεωρείται βασικό συστατικό της αισθητικής, αλλά και της ψυχολογίας του τοπίου, με το οποίο συνδέεται άρρηκτα. Η ηχητική του νερού διαμορφώνει και το ηχητικό τοπίο (soundscape).
Oι υλικές, αλλά και οι «άυλες» αρετές του νερού συχνά αποτελούν «μήλον της Έριδος» μεταξύ νέων ενδιαφερόμενων μερών (stakeholders) και των τοπικών κοινωνιών. Επομένως και η βαθύτερη διερεύνηση της σχέσης των τοπικών κοινωνιών με το νερό, εκτός από επιστημονική αξία, μπορεί να υποστηρίξει την ολοκληρωμένη, δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Η περιοχή της Λίμνης Πλαστήρα, έχοντας συνδέσει τη μοίρα της με το υδάτινο στοιχείο, αποτελεί έναν προνομιακό χώρο για αναζήτηση. Φιλοτεχνώντας την αναγωγή της σε πολιτιστικό τοπίο (cultural landscape), ένα σημαντικό τόπο που διαμορφώθηκε από την αλληλεπίδραση φύσης και ανθρώπου, αναδύεται το ενδιαφέρον της από αισθητικής, ιστορικής, εθνολογικής και ανθρωπολογικής σκοπιάς.
Περιεχόμενο
Οι Θεματικοί Άξονες που θα αναπτυχθούν στο Θερινό Σχολείο είναι οι εξής:
Το φυσικό/οικολογικό πλαίσιο (κύκλος του νερού, χωρογραφία των εσωτερικών υδάτων, υγροτοπικά συστήματα κ.α.).
Νερό και παραγωγικά συστήματα (οι υδάτινοι πόροι στην παραδοσιακή και στη σύγχρονη κοινωνία).
Ο «πολιτισμός του νερού». Η συμβολική και φαντασιακή προσέγγιση του νερού (αφηγηματικός λόγος, εθιμικές πρακτικές, λαϊκές τελετουργίες κ.α).
Αναψυχή & τουρισμός (τοπίο, δραστηριότητες, λαϊκός πολιτισμός, μουσειακές αναπαραστάσεις του νερού κ.α.).
Στις ασκήσεις επιτόπιας έρευνας θα γίνουν καταγραφές όπως λαογραφική – ανθρωπολογική έρευνα γύρω από το νερό, ιστορικά τεχνικά έργα, συλλογικοί φορείς, φορείς περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, τουρισμός / αναψυχή.