Με τον αινιγματικό τίτλο «Όσα ο «σαλός» ονειρεύεται» παρουσιάζει τα έργα του στον Βόλο, στον Χώρο Τέχνης «δ.» ο εξ Αθηνών ορμώμενος καταξιωμένος ζωγράφος Θανάσης Μακρής προσφέροντας, στο πλαίσιο του εορταστικού κλίματος των 200 χρόνων από την έναρξη της επανάστασης, μια διαφορετική εκδοχή προσώπων – ηρώων με τη μορφή του Θεόφιλου, του θρυλικού φουστανελά που έζησε στον Βόλο και το Πήλιο αφήνοντας νωπό το πέρασμά του. Ο Θανάσης Μακρής, λάτρης του λαϊκού ζωγράφου, υποστηρικτής της εικαστικής συνύπαρξης σχεδίου και χρώματος, εκφραστής της γενιάς των μετεμπρεσιονιστών αποδίδει με τα εκφραστικά του μέσα την Ιστορία, καθώς ιστορεί γεγονότα και δράσεις με την εικαστική του γραφή. Ο λόγος του λιτός, αλλά η σκέψη του πολυσχιδής, έμπλεη εικόνων και θεμάτων κι η διάθεσή του θετική για συνομιλία, για να δώσει απαντήσεις και εξηγήσεις, προσδιορίζοντας το καλλιτεχνικό του στίγμα.
Πώς νιώθετε αποτυπώνοντας τις μορφές ηρώων, τι είναι εκείνο που σας οδηγεί στην εικόνα τους;
Κατάγομαι από τη Μάνη, κι εκεί οι άνθρωποι ακόμη και σήμερα φέρουν τη σκληράδα του τόπου – τοπίου, θυμίζουν αυτές τις μορφές που συναντούμε στα πρόσωπα των ηρώων του ’21. Ξέρετε η εκφραστικότητα του προσώπου, η ματιά, το βλέμμα ορίζεται από το περιβάλλον και αντανακλάται. Κι αυτές οι μορφές που εσείς βλέπετε στην έκθεση στον τόπο σας, στον Βόλο, φέρουν τη σφραγίδα του χρόνου ως αποτέλεσμα διεργασιών τόσων γενεών. Ο τόπος μου, η Καλαμάτα, η Μεσσηνία γενικότερα, μου δίνει πάντα τη βάση όπου πατώ και φέρω μαζί μου.
Το όνομά σας και το έργο σας είναι συνώνυμο του τοπίου. Έχετε εξάλλου υμνηθεί για την «αφοσίωσή» σας στο θέμα και για την τέχνη που με συγκεκριμένο τρόπο αποτυπώνεται…
Δεν θα αρνηθώ τη σχέση που έχω ως ζωγράφος με το τοπίο, αλλά θα πρέπει να εξηγήσω πως όλα στη ζωγραφική βασίζονται στη σχέση σχεδίου και χρώματος, επομένως για εμένα η αποτύπωση δεν περιορίζεται, αλλά ορίζεται από την εποχή, τη διάθεση, την αναγκαιότητα της στιγμής.
Παλιότερα είχα κάνει πάλι φιγούρες. Τα τελευταία, ωστόσο, χρόνια ασχολούμαι με το τοπίο, καθώς με κάποιο τρόπο βοηθάει σε αυτό που λέμε «αφαίρεση». Πρέπει να σας πω ότι πάντα ζωγραφίζω με μια εικόνα που έχω μπροστά μου και με μια ανάμνηση μέσα μου. Για παράδειγμα με έχει εντυπωσιάσει το φως στις Κυκλάδες, ταξίδεψα εκεί, το έζησα, το κουβαλώ το φως αυτό.
Είχατε πάντα το φως μέσα σας, δηλαδή πώς καταλάβατε ότι θα γίνετε ζωγράφος;
Ένας καθηγητής μου στη Δ’ Τάξη του Οικονομικού Γυμνασίου όπου πήγαινα, μου είπε ότι πρέπει να πάω στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ήμουν κακός μαθητής, αλλά βοηθούσα τους καλούς μαθητές στη ζωγραφική. Τότε δεν γνώριζα ότι υπήρχε αυτή η Σχολή. Πήγα με προετοιμασία τριών μηνών και πέρασα πρώτος. Τελείωσα την ΑΣΚΤ με καθηγητή τον Γιάννη Μόραλη. Ήταν πραγματικά μεγάλος δάσκαλος ο Μόραλης, ίσως και ο τελευταίος. Ό,τι έμαθα από εκείνον ακόμη με ορίζουν. Στη συνέχεια πήρα την υποτροφία Βικάτου και πήγα στο Παρίσι, στην Ecole des Beaux Arts, κι εκεί έμεινα δύο χρόνια. Κι όταν γύρισα έκανα την πρώτη μου έκθεση, στην Γκαλερί «Ώρα», όπου έκανα και τη δεύτερη για να ακολουθήσει η συνεργασία με τη Γιάννα Γραμματοπούλου, στη Γκαλερί «Έκφραση».
Πώς θα χαρακτηρίζατε τη ζωγραφική σας όσον αφορά το σύνολο της δουλειάς σας;
Πρόκειται για παραστατική ζωγραφική με αφαίρεση και κάποια εξπρεσιονιστικά στοιχεία. Δεν θα έλεγα, ωστόσο, ότι είμαι παραστατικός ζωγράφος. Όπως έχω ξαναπεί πρόκειται για μάχη μεταξύ των κηλίδων για να μη χαθεί το θέμα, καθώς αν αυτό συμβεί το έργο πιστέψτε με καταστρέφεται και να καταλήξει απλά σε υπόμνησή του θέματος.
Προκαλεί εντύπωση η αγάπη σας σε ζωγράφους που προηγούνται της εποχής σας. Κι ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί η θέση σας να συνεχίσετε τη δική τους τάση.
Θεωρώ ότι ο Μαλέας, ο Οικονόμου, ο Λύτρας, ο Παπαλουκάς είναι πραγματικά μεγάλοι καλλιτέχνες. Είναι μετεπρεσιονιστές και κατά την προσωπική μου γνώμη είναι παγκοσμίου επιπέδου, καθώς με αφορμή το τοπίο έδωσαν το φως το ελληνικό, αυτό που είχαν δει και γνώριζαν. Η δουλειά τους δεν είχε συνέχεια. Γι’ αυτό και έχω πει ότι ξεκινάω από αυτούς και τη δική τους οπτική τη φέρνω στη δική μου εποχή.
Κι ας έρθουμε στην ανθρωποκεντρική ζωγραφική σας προσέγγιση. Εκτός από τα πρόσωπα – πορτραίτα των ηρώων και του Θεόφιλου, έχετε κάνει το πορτραίτο του Μάνου Ελευθερίου, καθώς και του Ψαραντώνη. Διαλέγετε τα πρόσωπα;
Κάποια πρόσωπα μου κινούν το ενδιαφέρον κι άλλωστε έχει ειπωθεί ότι όταν ζωγραφίζουμε κάποιον στην ουσία αποτυπώνουμε τον εαυτό μας. Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι τα πρόσωπα που ζωγραφίζω με προκαλούν, μου μιλούν, εγείρουν το ενδιαφέρον μου. Ο Θεόφιλος βεβαίως είναι μια φοβερή περίπτωση σαν στάση ζωής και κυρίως ζωγραφικής.
Έχει ενδιαφέρον η ζωγραφική του πορτραίτου;
Κάθε πορτραίτο είναι ένα πρόσωπο και ένα προσωπείο που φορά ο απεικονιζόμενος. Στο πορτραίτο κυριαρχεί ο ρεαλισμός και ο εξπρεσιονισμός και αναπόφευκτα ένα μεταφυσικό στοιχείο που αναπτύσσεται. Στόχος δεν είναι η απλή απεικόνιση, η αποτύπωση εκφράσεων, αλλά κυρίως η ανάδειξη του ψυχισμού, του εσωτερικού κόσμου του προσώπου.
Πώς προέκυψε η έκθεση στον Βόλο εν μέσω πανδημίας και τι ακολουθεί;
Ο Βόλος που ελπίζω να μπορέσω να έρθω, με εντυπωσιάζει μέσα από το πρόσωπο του ιδιοκτήτη του Χώρου Τέχνης «δ.» του Θανάση Δουλκέρογλου που μου πρότεινε την έκθεση και το θέμα. Είχε δει παλιότερη δουλειά μου, γνώριζε τα έργα μου. Κι όταν ήρθε η πρόταση με ενθουσίασε. Κι αξίζει να σας πω ότι ο Βόλος είναι στην ουσία ο προπομπός της έκθεσης που θα ακολουθήσει στο Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος και στον χώρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Τι ακριβώς εννοείτε με τον όρο προπομπός;
Εννοώ ότι θα είναι πορτραίτα – φιγούρες του Θεόφιλου σε έργα μεγαλύτερων διαστάσεων και πολύ περισσότερα έργα. Η έκθεση στον Βόλο θα έλεγα ότι είναι η μικρογραφία της έκθεσης στην Αθήνα, για την οποία δεν μπορώ να σας δώσω περισσότερα στοιχεία, καθώς οι ειδικές συνθήκες δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για σαφή προγραμματισμό.
Να σκεφτείτε ότι είχαμε προγραμματίσει με τον Λάκη Παπαστάθη τη δημιουργία ντοκιμαντέρ για τον Θεόφιλο στην οικία Κοντού, κάτι που δυστυχώς δεν θα γίνει. Η έκθεση υπολογίζεται να πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο.
Ο Θανάσης Μακρής γεννήθηκε στην Καλαμάτα. Με δάσκαλό του τον Γιάννη Μόραλη σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών και στη συνέχεια σπούδασε με υποτροφία στην ecole des Beaux Arts στο Παρίσι. Έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η έκθεση έργων του Θανάση Μακρή στον Χώρο Τέχνης «δ.» θα λειτουργεί μέχρι τις 7 Μαΐου. Μέρες και ώρες λειτουργίας Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 11.00 έως 14.00 και 18.30 έως 21.00, Σάββατο 11.00 έως 14.30, Κυριακή και Δευτέρα κλειστά ή με ραντεβού στο τηλ. 6978186878.