Άρθρα

Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηγεσία στην Εκπαίδευση

 

Του
Γ. Καπουρνιώτη

Ζούμε πλέον σε μια εποχή που οι αλλαγές είναι όχι µόνο συνεχείς, αλλά μέρος της καθημερινότητάς µας – ζούμε στον 21ο αιώνα. Αλλάζει η κοινωνία, η οικονομία, αλλάζει η κουλτούρα, οι αξίες, αλλάζει η ηγεσία σε όλα τα επίπεδα. Έχουμε εισέλθει σε έναν κόσμο υψηλής τεχνολογίας, όπου οι περισσότερες βιομηχανίες καθοδηγούνται από τον ψηφιοποιημένο κόσμο και το μέλλον είναι απρόβλεπτο.
Όλοι μας έχουμε ακούσει για την Τεχνητή Νοημοσύνη ή Artificial Intelligence (AI), όπως είναι ο παγκόσμιος όρος, που έχει τη δυνατότητα να «μαθαίνει» στις μηχανές και τα υπολογιστικά συστήματα, να αποκτούν εμπειρία, να προσαρμόζονται άμεσα σε νέα μεταβαλλόμενα δεδομένα, να φέρνουν εις πέρας πολύπλοκα ανθρωπομορφικά έργα και, σε γενικές γραμμές, να μιμούνται την ανθρώπινη συμπεριφορά. Σημαντικές μηχανές λήψης αποφάσεων, έξυπνα συστήματα αναζήτησης, τεράστιες μηχανές βιομηχανίας και πολλά άλλα παραδείγματα είναι απόρροια της εξέλιξής της. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν έχει όμως τη Συναισθηματική Νοημοσύνη, ούτε υπάρχουν οι κατάλληλες εντολές στις μηχανές, ώστε να μπορούν να μπουν σε μια μήτρα υπολογιστικής βελτιστοποίησης, οι φόβοι και οι ελπίδες, τα όνειρα και οι προσδοκίες, οι αξίες και η αισθητική, τα ελαττώματα και οι αρετές, που έχουν οι άνθρωποι. Αυτό που θα λείπει πάντοτε από τις μηχανές είναι η συνείδηση, δηλαδή η ικανότητα του ανθρώπου να κατανοεί τον εαυτό του. Εξάλλου, για να κωδικοποιήσουμε σε αλγόριθμους την ανθρώπινη νοημοσύνη, θα έπρεπε να ξέρουμε ακριβώς πώς λειτουργεί, κάτι που είναι αδύνατον να γίνει.
Σε μία εποχή που όλα εξελίσσονται με τη χρήση της τεχνολογίας, η εκπαίδευση δεν μπορεί και δεν πρέπει να μείνει πίσω. Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει πολλά περιθώρια εφαρμογής και πολλά οφέλη να προσφέρει, αλλά δημιουργεί και την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της ηγεσίας, ειδικά στον χώρο των εκπαιδευτικών οργανισμών, για τη λήψη ορθών αποφάσεων σε μια εποχή, όπου η ροή και ο όγκος δεδομένων συνεχώς αυξάνονται. Η ηγεσία απαιτεί την ανάπτυξη πολυεπίπεδων ηγετικών ικανοτήτων, καθώς απευθύνεται σε διαφορετικές ομάδες, μαθητές, ακαδημαϊκό και βοηθητικό προσωπικό, με διαφορετικές ανάγκες και προτεραιότητες. Η δύναμη της ηγεσίας έγκειται πλέον στην ικανότητα του ηγέτη να χτίζει προσωπικούς και ουσιαστικούς δεσμούς µε τους ανθρώπους που ηγείται. Καλείται να ξεχάσει το μάνατζμεντ και να ξαναμάθει πώς να είναι πιο ανθρώπινος, καθώς οι νέες γενιές εργαζομένων δεν ικανοποιούνται µόνο µε ένα καλό πακέτο αμοιβών και παροχών, αλλά αναζητούν ουσιαστικό νόημα σε αυτό που κάνουν, «ευτυχία», σύνδεση κι επικοινωνία.
Η ανθρωπιά δεν είναι χαρακτηριστικό το οποίο αποκτάς με το πέρασμα του χρόνου. Την ανθρωπιά ή την έχεις ή δεν την έχεις. Τι είναι, όμως, η ανθρωπιά; Ανθρωπιά είναι ο τρόπος που επιλέγεις να ζήσεις τη ζωή προσφέροντας τη βοήθειά σου σε όσους το έχουν ανάγκη. Είναι η καλοσύνη, η αγάπη και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπό σου. Είναι στάση ζωής! Η καθαρή επικοινωνία με τους συναδέλφους, η εμπιστοσύνη, η ελευθερία στην έκφραση, η ειλικρινής κριτική και η αμοιβαία εκτίμηση είναι στοιχεία μιας αποδοτικής και επιτυχημένης ομάδας. Άλλωστε ο σεβασμός των συνεργατών δεν είναι δεδομένος, αλλά κερδίζεται. Μόνο έτσι ο ηγέτης μπορεί να εμπνεύσει μια μεγάλη ομάδα. Μια μηχανή μπορεί; Ένας υπολογιστής είναι η αποθήκευση στη μνήμη του κάποιου προγράμματος, δηλαδή ενός συνόλου εντολών (λογισμικό) που τον εφοδιάζει ο χρήστης άνθρωπος. Ποτέ ο υπολογιστής δεν θα αποκτήσει αυτογνωσία, δηλαδή ποτέ δεν θα γνωρίσει πως ξέρει εκείνο που ο άνθρωπος γνωρίζει. Το χαμόγελο και το ευχαριστώ όλων αυτών που βοηθάει ένας ηγέτης, θα έπρεπε να είναι η αμοιβή και όχι η αναγνώριση και η επιβράβευση. Δεν υπάρχει καλύτερο συναίσθημα από το να βλέπεις ανθρώπους να χαμογελάνε, να χαμογελάνε αληθινά και πίσω από το χαμόγελό τους να κρύβεται ένας ηγέτης που έχει τον έλεγχο στην προσωπική και την κοινωνική του ζωή!
Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν μπορεί να σκεφτεί και η σημασία των δράσεών της επαφίεται στους ανθρώπους – ηγέτες. Η διαύγεια και η επικοινωνία του οράματος μιας ηγεσίας χρειάζεται σαφήνεια, σκοπό και στόχευση, πάθος και προσωπικό παράδειγμα. Όσον αφορά στην πραγμάτωση του οράματος, η διατήρηση μιας ευκρινούς εστίασης είναι εξίσου σημαντική. Το όραμα της επιτυχίας παραμένει ένα κυρίαρχο ανθρώπινο χαρακτηριστικό. Αυτό σημαίνει ότι ο σύγχρονος ηγέτης πρέπει να βλέπει μακριά, πίσω από τις λέξεις, να έχει ανοιχτούς ορίζοντες και να προσεγγίζει την ηγεσία διαφορετικά, μέσα από την τέχνη ή το mindful thinking (ενσυνείδητη σκέψη). Και κυρίως να χρησιμοποιεί την ενσυναίσθηση, να αντιλαμβάνεται όχι µόνο αυτό που βλέπει και ακούει, αλλά και αυτό που δεν βλέπει – κάτι που τον μετατρέπει σε ηγέτη και όχι σε έναν απλό manager. Ειδικά στους σχολικούς χώρους αυτό συνεπάγεται μια κοινωνία πολιτών με κυρίαρχα στοιχεία τη συμμετοχικότητα, την αποδοχή της διαφορετικότητας και την ενσωμάτωση, τη δικαιοσύνη, την κοινωνική ευθύνη στο πλαίσιο κοινών οραμάτων και ηθικών στόχων. Στις μέρες µας, η ενσυναίσθηση είναι µία από τις βασικότερες δεξιότητες του σύγχρονου αποτελεσματικού ηγέτη, που αντιλαμβάνεται ότι η ευημερία των άλλων έχει πολλαπλασιαστικό και αμοιβαίο αποτέλεσμα στις εργασιακές σχέσεις, ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί μαζί τους και από το αν μπορεί να σχετίζεται µε αυτά τα συναισθήματα ή όχι.
Στην εποχή των έξυπνων μηχανών απαιτείται μια σύγχρονη ανθρωποκεντρική ηγεσία που θα χαρακτηρίζεται από δημιουργικότητα, προσαρμοστικότητα, ευελιξία και προσωπική ηθική. Αυτό σημαίνει ότι η ηγεσία πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή μετασχηματισμό, καθώς αυτό που δούλευε στο παρελθόν και αυτό που δουλεύει στο παρόν είναι πολύ πιθανόν να µη λειτουργεί καθόλου στο μέλλον. Στον ψηφιακό μετασχηματισμό, οι ηγέτες θα πρέπει πρώτα από όλα να μεταμορφώσουν τον ίδιο τους τον εαυτό και να γίνουν οπαδοί και γνώστες των ψηφιακών τεχνολογιών, για να είναι σε θέση να αντιληφθούν το πώς επηρεάζουν την περαιτέρω ανάπτυξη των δομών εκπαίδευσης. Με άλλα λόγια, η φράση που χαρακτηρίζει τους τρόπους ανέλιξης των στελεχών και ανάδειξης νέων ηγετών είναι «µε το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον». Το παρελθόν δεν λειτουργεί ως τροχοπέδη, αλλά ως «μαγιά» πάνω στην οποία χτίζουμε τους ηγέτες του αύριο. Με σύγχρονους τρόπους, µε καινοτομία, µε δομημένο πλάνο, αλλά και µε ευελιξία κι εμπιστοσύνη.

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το