Ο Τάκης Γεράρδης γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Σπούδασε οικονομικά στη Βιομηχανική Σχολή Πειραιά και δημοσιογραφία στο Frei Universitat Berlin. Ζει στην Αθήνα.
Έχει εκδώσει τα βιβλία: Ηφαιστειογενή πετρώματα, Αθήνα 1988, ποιήματα. Καφές ένα αραβικό παραμύθι, 1999, Τροχαλία, δοκίμιο. Άλογα και φίλιπποι εν δράσει, 2000, Alta grafico, δοκίμιο. Το Αλφαβητάρι του καφέ, 2001, Alta grafico, δοκίμιο. Τα Κομπολόγια, 2015, Κέδρος, μυθιστόρημα. Το Καμίνι, 2016, Κέδρος, μυθιστόρημα. Η Κουρελού, 2021, Φιλιππότης, διηγήματα. Ο Οιδίποδας στην Τήνο, 2022,Φιλιππότης , αστυνομικό μυθιστόρημα.
Από το 1991 μέχρι το 1997 εξέδιδε το μηνιαίο περιοδικό «Ο καφές».
Διηγήματά του έχουν κατά καιρούς βραβευθεί σε διαγωνισμούς και αρκετά δημοσιεύτηκαν σε λογοτεχνικά περιοδικά, ορισμένα εξ’ αυτών έχουν συμπεριληφθεί σε ομαδικές εκδόσεις. Στίχοι του έχουν μελοποιηθεί.
Συνέντευξη Χαριτίνη Μαλισσόβα
«Ο Τυπογράφος», το μυθιστόρημά σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή.
Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία του;
Η ιστορία ξεκινά το 1982, όταν η Ελλάδα βγάζει το ασπρόμαυρο ρούχο που φόραγε από την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τα ξερονήσια, τη μετανάστευση και τη φτώχεια. Βάζει το χρωματιστό, το ευρωπαϊκό της φόρεμα, με έγχρωμη τηλεόραση, με αφίσες, με ρούχα που δεν ήταν αποφόρια ή παπούτσια με «φόλες» στη σόλα, με διασκέδαση, με φλερτ. Όλα αλλάζουν τότε ραγδαία και οι νέοι δικαιούνται να κάνουν όνειρα. Σε κεντρικό ρόλο παρακολουθούμε τον Χριστόφορο, έναν νεαρό οικογενειάρχη, να δουλεύει φορτοεκφορτωτής στη Λαχαναγορά του Ρέντη για το καλό μεροκάματο. Δουλειά βαριά γιατί όλα γίνονται με το χέρι και την πλάτη. Δεν υπάρχουν ακόμη παλέτες και κλαρκ, τα φορτηγά έπρεπε να τα ξεφορτώνουν οι άνθρωποι.
Μικρός στα χρόνια του Γυμνασίου διάβασε τη βιογραφία του Γουτεμβέργιου και από τότε όνειρό του ήταν να μπει στον χώρο της τυπογραφίας που άλλαξε απότομα τον κόσμο. Από το 1500 μ.Χ. η γνώση ξέφυγε από τις μοναστηριακές αντιγραφές έγινε πιο δημοκρατική, απλώθηκε παντού. Σχεδιάζει, δουλεύει και ονειρεύεται όταν ένα πρωινό σώζει τη ζωή ενός μπράβου που δύο άλλοι, για δικούς τους λόγους, τον είχαν στριμώξει. Μια φιλία δημιουργείται, μια φιλία ισόβια και ανυστερόβουλη. Εδώ σταματούν οι αναφορές στα αληθινά περιστατικά και αρχίζει η μυθοπλασία.
Ο Χριστόφορος το 1994 όχι μόνο έχει στήσει το δικό του τυπογραφείο, αλλά επεκτείνεται σε καινούργιο εργοστάσιο, γίνεται μεγαλοτυπογράφος. «Μοιάζει με τζογαδόρο που έχει ρέντα και αυξάνει συνεχώς το ποντάρισμά του». Ευφάνταστος, δουλευταράς και τολμηρός και στον αντίποδα η γυναίκα του Λεμονιά που τον αγαπά, δουλεύει στα μοντάζ της επιχείρησης και είναι συντηρητική, πατά συνεχώς φρένο. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο στην υπόθεση, να σημειώσω μόνο πως έχουμε να εμπλέκονται μεγαλογιατροί, φαρμακευτικές εταιρείες, έναν σαξοφωνίστα που μελετά τα άστρα, ένα μεγαλομασόνο, έναν χορευτή μπαλέτου που είναι «Κάβουρας», πάει και με άντρες και με γυναίκες», μια κομμώτρια και έναν πρώην αστυνομικό ειδικών αποστολών. Ακόμη έχουμε τον Σαμαρόπουλο, φίλο από τα παιδικά χρόνια του Χριστόφορου, που ασχολείται με έργα τέχνης και παλαιά βιβλία.
Το βιβλίο εκδόθηκε από τη Γραφή, έναν καινούργιο εκδοτικό οίκο που έχει έδρα τα Τρίκαλα. Ο εκδότης Δημήτρης Σαριγγαλάς πίστεψε στο μυθιστόρημά μου και το στηρίζει ιδιαίτερα. Τον ευχαριστώ πολύ και του εύχομαι τα καλύτερα. Ο εκδοτικός χώρος είναι κλειστός και δύσκολος. Η στήριξη σε νέους ανθρώπους που αποπειρώνται είναι υποχρέωσή μας. Ειδικά των Θεσσαλών.
Πόσο σας απασχολεί να περιγράφετε στις ιστορίες σας τα σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα;
Κατ’ αρχάς με διευκολύνει. Ο χρόνος είναι μια έννοια ορατή, εφικτή και γνώριμη. Αντλώ από πραγματικές μνήμες και όχι επινοημένες. Κάθε άτομο ανήκει στην εποχή του, επηρεάζεται από τα κοινωνικά και πολιτικά συμβάντα που διαδραματίζονται όταν αυτό ζει, διαμορφώνεται συνειδητά ή ακούσια. Όλο αυτό το πλέγμα κάνει μια ιστορία αληθοφανή και οικεία. Κι αυτό είναι ένα από τα ζητούμενα για κάθε συγγραφέα. Να κατασκευάσει μια ιστορία και ο αναγνώστης να μπει μέσα στις σελίδες του, να συμπάσχει συνεχώς με τους ήρωες.
Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου κυνήγησε το όνειρό του και το έκανε πραγματικότητα. Πόσο σημαντικό είναι να κυνηγάμε τα όνειρά μας;
Όνειρο και ελπίδα. Αλίμονο στους νέους που δεν ονειρεύονται πως κάποτε θα αλλάξει η πραγματικότητα. Πως όλα είναι εφικτά, όλα είναι πραγματοποιήσιμα και δεν είναι στάσιμα και εντός πλαισίου. Τώρα, στην πορεία πραγματοποίησης του ονείρου πολλά θα συμβούν, πολλές αλλαγές στην πλεύση θα προκύψουν. Τελικά ας κρατήσει ο καθένας το ταξίδι για την Ιθάκη. Δεν είναι εύκολο όλοι μας να φτάσουμε σε μια Ιθάκη. Όμως από τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες και από τη ζύμωση μαζί τους κάτι θα πρέπει να παίρνουμε.
Παρότι υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων γύρω του, εκείνος, ο ήρωας της ιστορίας, δείχνει να τον απασχολεί περισσότερο κυρίως η οικογένεια και τα παιδιά του. Γιατί κάνει αυτή την επιλογή;
Η επιλογή αυτή δεν είναι απόρροια ενός υπολογισμού. Είναι ο Χριστόφορος, είναι οι αξίες που πήρε από τον πατέρα του. Είναι ένας αξιακός κόσμος που κυκλοφορεί στις φλέβες του. Ο δικός μου πατέρας ήρθε το 1963 από το Αγρίνιο στην Αθήνα με τρία παιδιά κι έστησε μια παράγκα στο Καματερό να μας στεγάσει. Φοβισμένος για την επιβίωση, αν και πολυτάλαντος, ξεκίνησε σε εργοστάσιο από εργάτης κι έγινε εργοδηγός, υπεύθυνος για τους άλλους εργάτες. Μας μεγάλωσε, μας μόρφωσε κι αυτά δεν είναι εύκολο να συμβούν όταν δεν είσαι προσκολλημένος στο καθήκον που λέγεται οικογένεια. Ο Χριστόφορος στέκεται στη ζωή πιο τολμηρά, αλλά πάντα όλα γίνονται για την οικογένεια. Με εξαίρεση την εποχή που μπλέκει με τον τζόγο, όλες οι ενέργειές του εκεί αποσκοπούν, στο να στηρίζει τη γυναίκα και τα παιδιά του. Στην εποχή μας τα ξεχάσαμε όλα αυτά τα απλά πράγματα που μας έμαθαν οι γονείς μας.
Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Δύσκολη ερώτηση. Η οικογένεια είναι μια θυσία. Η φιλία είναι ένα ψυχολογικό αποκούμπι. Ο λόγος τιμής είναι η αξιοπρέπεια, η εύφημος μνεία. Κι αυτό το τελευταίο χάθηκε στις μέρες μας. Κάνεις μια παράβαση σαν ιδιώτης ή σαν πολιτικό πρόσωπο, ακολουθεί κατακραυγή και ξευτιλίκι κι εσύ δεν επιλέγεις σαν τον Σενέκα την αυτοκτονία, παρά κάνεις εφέσεις, και κόντρα εφέσεις και κρύβεσαι σαν ανθρωπάκι.
Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;
Να αλλάζει τις ιστορίες του, να αλλάζει και ο ίδιος. Να εξελίσσει το ύφος του. Όπως έχω ξαναγράψει: Μανιερισμός είναι όταν κάποιος καλλιτέχνης δεν μπορεί να κάνει ό,τι και ο Κιούμπρικ, να στέκεται δηλαδή κάθε τόσο στον καθρέφτη του και να βλέπει διαφορετικό είδωλο.
Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Διάβασα αρκετά αξιόλογα όπως την Αλλαγή φρουράς του Παναγιώτη Βλάχου, το Όσα επιστρέφουν από τη Θάλασσα του Πάνου Τσερόλα, Το σημείο εξόδου ένα του Γιώργου Πολυμενάκου και πρόσφατα την Ανδρωμάχη του Κώστα Ακρίβου.
Ήταν για εσάς η περίοδος της πανδημίας γόνιμη αναγνωστικά και συγγραφικά;
Συγγραφικά ναι. Αναγνωστικά όχι. Η περίοδος της πανδημίας ήταν φριχτή. Εγκλεισμός και αβεβαιότητα, τρομοκρατία από το κράτος και από τις τηλεοράσεις, πειραματισμοί σε κοινωνίες και όχι σε άτομα μεμονωμένα. Να μην ξανάρθει!
Ασχολείστε αυτή την περίοδο με τη συγγραφή κάποιου νέου βιβλίου;
Επεξεργάζομαι σε τελικό στάδιο ένα αστυνομικό και ιστορικό μυθιστόρημα. Απ’ αφορμή μιας παράδοξης αναφοράς του Ομήρου για τον Κάβο Μαλιά έγραψα μια αστυνομική ιστορία που διαδραματίζεται σε τρεις χρόνους.