Ελλάδα

Τα τρία μεγάλα «αγκάθια» των ΑΕΙ

aei

Τα ελληνικά πανεπιστήμια ασφυκτιούν στη μέγγενη της υποχρηματοδότησης. Δεν μπορούν να πληρώσουν τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ, τα κτίριά τους δεν συντηρούνται, εποπτικό υλικό καταστρέφεται, φοιτητές στοιβάζονται σε αίθουσες διδασκαλίας και διαμαρτύρονται για ελλείψεις σε συγγράμματα, οι βαθμολογίες και η έκδοση των πτυχίων καθυστερούν. Και το βασικότερο: κινδυνεύει η διδασκαλία μαθημάτων ελλείψει καθηγητών. «Το ουσιαστικό συμπέρασμα όλων αυτών είναι ότι στην Ελλάδα κινδυνεύει η αριστεία», τονίζει στην «Κ» ο Γιάννης Γκόλιας, πρύτανης στο ΕΜΠ, ένα από τα πλέον εμβληματικά ιδρύματα της Ελλάδας. Στο ίδιο πλαίσιο, ο Θάνος Δημόπουλος, πρύτανης του ΕΚΠΑ, ο Περικλής Μήτκας του ΑΠΘ και η Βενετσάνα Κυριαζοπούλου του Παν. Πατρών, μιλώντας στην «Κ», δεν κρύβουν την αμηχανία τους για το πώς θα καταφέρουν τα ιδρύματά τους να ολοκληρώσουν το 2015… «Οι προϋπολογισμοί που καταθέσαμε είναι πλασματικοί. Τα κονδύλια δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση των λειτουργικών αναγκών του πανεπιστημίου για όλο το 2015», λέει η κ. Κυριαζοπούλου, αποτυπώνοντας την κατάσταση και σε όλη την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Στα τέσσερα ΑΕΙ η κρατική επιχορήγηση έχει συρρικνωθεί κατά περίπου 70% μέσα στην τελευταία πενταετία και οι πρυτάνεις τους δηλώνουν ότι πέραν του Αυγούστου, δηλαδή από την επόμενη ακαδημαϊκή χρονιά, δεν θα καταφέρουν να λειτουργήσουν χωρίς νέα χρηματοδότηση από το υπουργείο Παιδείας. Μέχρι τότε, βέβαια, μάλλον θα αναγκαστούν να ζητήσουν την ανοχή της πολιτείας, των ΔΕΚΟ, αλλά και πιστωτών τους, αφού δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν σε όλες τους τις οικονομικές υποχρεώσεις. Και η ανησυχία έχει και πιο αδήλωτες –προς το παρόν– πτυχές, καθώς ορισμένοι φοβούνται ενδεχόμενη δέσμευση λογαριασμών των δημοσίων φορέων –και άρα και των ΑΕΙ– για να καλυφθούν προσωρινά οι ανάγκες της χώρας. «Ξεκινήσαμε προσπάθεια για μείωση των ενοικίων με μεταφορά σχολών σε ιδιόκτητα κτίρια, για αντικατάσταση του πετρελαίου με φυσικό αέριο, για ευελιξία στην αναζήτηση ερευνητικών προγραμμάτων. Ομως αυτά δεν είναι εύκολο να φέρουν άμεσα αποτελέσματα», παρατηρεί ο κ. Δημόπουλος.

Ταυτόχρονα, υπάρχει οξύ ποιοτικό έλλειμμα. Λόγω των συνταξιοδοτήσεων των καθηγητών αλλά και του υπόλοιπου βοηθητικού επιστημονικού προσωπικού, το προσωπικό των μεγάλων ΑΕΙ της χώρας έχει μειωθεί κατά μέσον όρο 25% την τελευταία πενταετία, με κίνδυνο να «χαθούν» οι ειδικότητες των διδασκόντων που αποχωρούν και δεν αναπληρώνονται και κατ’ επέκταση να διακοπεί η διδασκαλία μαθημάτων. «Και δυστυχώς, όλο και περισσότεροι καθηγητές εξετάζουν την προοπτική να πάρουν άδεια άνευ αποδοχών για να εργαστούν στο εξωτερικό», αναφέρει ο κ. Μήτκας. Και συμπληρώνει: «Οι καλύτεροι φεύγουν πρώτοι».

Πανεπιστήμιο Αθηνών
Αποχωρήσεις 770 πανεπιστημιακών

Το μάθημα της Αρχαίας Ιστορίας δεν μπορεί να διδαχθεί με επάρκεια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), λόγω έλλειψης διδακτικού προσωπικού. Δεν είναι το μόνο μάθημα για το οποίο υπάρχει αυτό το πρόβλημα –συμβαίνει επίσης στα Τμήματα Βιολογίας, Χημείας και στη Φαρμακευτική–, όμως η έλλειψη είναι ενδεικτική των προβλημάτων του ΕΚΠΑ, καθώς αφορά σε έναν επιστημονικό τομέα τόσο εμβληματικό για την Ελλάδα.
Την τελευταία πενταετία (λόγω συνταξιοδοτήσεων ή άλλων λόγων) από το ΕΚΠΑ έχουν αποχωρήσει 770 πανεπιστημιακοί και 70 άτομα που κατείχαν θέσεις εργαστηριακού διδακτικού προσωπικού και επιστημονικών συνεργατών και δεν έχουν αναπληρωθεί. Ευλόγως, το πρόβλημα είναι εντονότερο στα πιο παλιά πανεπιστήμια όπως το ΕΚΠΑ, αφού το μεγάλο κύμα προσλήψεων πανεπιστημιακών έγινε κατά τη δεκαετία 1975-1985 και άρα πλέον γι’ αυτούς τους πανεπιστημιακούς ήλθε η στιγμή της συνταξιοδότησης μέσα στην τελευταία πενταετία.

Παράλληλα, την τελευταία πενταετία στο ΕΚΠΑ αποχώρησαν 469 διοικητικοί υπάλληλοι και 102 σε θέσεις ειδικού τεχνικού προσωπικού.

Παρ’ όλα αυτά, ο αριθμός των φοιτητών του ΕΚΠΑ έχει πάρει την ανιούσα μέσα στην τελευταία πενταετία. Χαρακτηριστικά, στο ΕΚΠΑ ο αριθμός εισακτέων για το τρέχον έτος ορίστηκε από το υπουργείο Παιδείας σε 5.500, στα ίδια επίπεδα με τους αριθμούς του 2010 και του 2011. Ομως, οι φετινές μετεγγραφές ήταν περίπου 1.700, δηλαδή εκτίναξαν τον τελικό αριθμό φοιτητών κατά 30%.

Την ίδια στιγμή, όπως ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος Θάνος Δημόπουλος, ο προϋπολογισμός του ιδρύματος είναι ελλειμματικός κατά περίπου 5 εκατομμύρια ευρώ και αυτό προς το παρόν. Ενδεικτικά, το 2010 οι πιστώσεις από τον τακτικό προϋπολογισμό προς το ΕΚΠΑ ήταν 40 εκατομμύρια ευρώ και για το 2015 έχουν συρρικνωθεί στα 11,5 εκατομμύρια ευρώ.

«Σαφώς η χώρα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Αλλά ένας βασικός πυλώνας της ανάπτυξης, την οποία όλοι επαγγέλλονται, είναι η εκπαίδευση. Πώς θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε την ποιότητα και να συμβάλουμε στη χώρα μέσα σε τέτοιες συνθήκες; Εχει αναλογισθεί κάποιος;», ρωτάει ο κ. Δημόπουλος.

ΕΜΠ
Αύξηση κατά 70% των φοιτητών

Μέσα σε μία πενταετία αυξήθηκε ο αριθμός των φοιτητών κατά περίπου 70%, ενώ μειώθηκε κατά αντίστοιχο ποσοστό η χρηματοδότηση του ΕΜΠ. «Η τέλεια συνταγή για να διαλυθεί ένα ίδρυμα» σχολιάζει, μιλώντας στην «Κ» ο πρύτανης Γιάννης Γκόλιας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ιδίου, η κρατική χρηματοδότηση από 10.400.000 ευρώ το 2009 μειώθηκε σε 4.200.000 το 2015, ενώ η ειδική επιχορήγηση από το Ταμείο των Μηχανικών ΤΣΜΕΔΕ μηδενίστηκε (το 2009 ήταν 6.800.000 ευρώ). Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των εισακτέων μέσω Πανελλαδικών Εξετάσεων το 2009 ήταν 1.060, ενώ για το τρέχον έτος ορίστηκε στους 1.325. Και σε αυτούς τους αριθμούς δεν περιλαμβάνονται οι πρωτοετείς φοιτητές που ανήκουν σε λοιπές κατηγορίες εισακτέων ή πήραν μετεγγραφή στο ΕΜΠ.

«Βάλαμε σκαμνάκια σε αίθουσες για να μπορέσουν να καθήσουν οι φοιτητές, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε λόγω των φετινών μετεγγραφών. Την ίδια στιγμή, δημιουργήσαμε περισσότερα τμήματα και απλώσαμε χρονικά τις ώρες των μαθημάτων από το πρωί έως το βράδυ. Ομως, αυτό είχε ως συνέπεια να αυξηθούν οι απουσίες των φοιτητών, που δεν μπορούν να παραμένουν στο ίδρυμα έχοντας τόσες κενές, ενδιάμεσες ώρες», λέει ο κ. Γκόλιας, προσθέτοντας στιγμιότυπα που σίγουρα δεν θα έπρεπε να συνθέτουν την πραγματικότητα ενός ισχυρού πανεπιστημιακού ιδρύματος:

– Εξαιτίας της προσπάθειας εξοικονόμησης πετρελαίου και λόγω της χαμηλής απόδοσης του κακοσυντηρημένου συστήματος θέρμανσης, υπήρξαν χειμωνιάτικες ημέρες κατά τις οποίες φοιτητές έκαναν μάθημα με το παλτό στην Πολυτεχνειούπολη.

– Τα προβλήματα στη συντήρηση του εκπαιδευτικού εξοπλισμού και των μηχανημάτων των εργαστηρίων είναι πλέον αισθητά, επηρεάζοντας την εκπαίδευση και την έρευνα.

«Προσπαθούμε να τα αντιμετωπίσουμε. Ολοι αγωνίζονται να διατηρήσουν το υψηλό επίπεδο του ΕΜΠ. Θα τα καταφέρουμε; Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε σε τέτοιες συνθήκες οξύτατης υποχρηματοδότησης, όσο κι αν είμαστε ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί και καταφέρνουμε να έχουμε ερευνητικά προγράμματα. Μακάρι να μην έλθουν τα χειρότερα», τονίζει ο κ. Γκόλιας.

Αριστοτέλειο
Χωρίς χρήματα για ΟΤΕ, ΙΚΑ, ΕΥΑΘ

Πώς θα πληρωθούν ο ΟΤΕ, η συντήρηση και επισκευή των εγκαταστάσεων, η ΕΥΑΘ, η μεταφορά των φοιτητών, το ΙΚΑ στο ΑΠΘ; Δύσκολο να απαντήσει η ηγεσία του ιδρύματος, καθώς τα χρήματα της κρατικής επιχορήγησης επαρκούν για τις εργολαβίες της καθαριότητας, της φύλαξης, τη ΔΕΗ, το πετρέλαιο, τα ενοίκια και τα λειτουργικά έξοδα των σχολών. Οι συνολικές ανελαστικές δαπάνες του ΑΠΘ είναι 19.890.444 ευρώ και οι έξι βασικοί κωδικοί πληρωμών απαιτούν συνολικά 15.242.751 ευρώ, όσο δηλαδή περίπου και ο συνολικός τακτικός προϋπολογισμός του ΑΠΘ για το 2015. Το αντίστοιχο ποσό το 2009 ήταν 43 εκατομμύρια ευρώ.

Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των φοιτητών του ιδρύματος έχει αυξηθεί. Το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 οι εγγραφές πρωτοετών ήταν 7.808 και το 2014-2015 έφθασαν τις 9.500. «Διαθέτουμε μεγαλύτερες αίθουσες για να χωρέσουν όλοι οι φοιτητές. Ωστόσο, αυτό δεν συνάδει με όλες τις περιπτώσεις μαθημάτων. Για παράδειγμα, στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Η/Υ οι φοιτητές κάνουν μάθημα σε ένα μεγάλο αμφιθέατρο με τη λογική του μαυροπίνακα παλαιότερων εποχών και όχι με εποπτικό υλικό και υπολογιστές», παρατηρεί στην «Κ» ο πρύτανης του ΑΠΘ Περικλής Μήτκας.

Αντίστροφα με τον αριθμό των φοιτητών ανά έτος κινούνται τα μεγέθη του διοικητικού και διδακτικού προσωπικού. Την τελευταία πενταετία αποχώρησαν, κυρίως λόγω συνταξιοδότησης, 259 διοικητικοί και αυτή τη στιγμή το ίδρυμα έχει 400 υπαλλήλους ύστερα και από την εφαρμογή του μέτρου της διαθεσιμότητας. Ομως, με βάση την αξιολόγηση που διενήργησε το υπουργείο Παιδείας το καλοκαίρι του 2014, το ίδρυμα θα πρέπει να έχει 969 διοικητικούς υπαλλήλους.

Παράλληλα, από το ΑΠΘ (μεγαλύτερο ίδρυμα της χώρας, καθώς διαθέτει και πολυτεχνική σχολή) την τελευταία πενταετία έχουν αποχωρήσει 666 διδάσκοντες, χωρίς να γίνει αντίστοιχη αναπλήρωση. Αυτό έχει ως συνέπεια να «χάνονται» γνωστικά αντικείμενα. Ενδεικτικά, η Τεχνολογία Ξύλου στο Τμήμα Δασολογίας θα μείνει τον Αύγουστο (στο τέλος του ακαδημαϊκού έτους) με ένα μόνο μέλος ΔΕΠ, ενώ ο τομέας Ιστορίας της Τέχνης δεν έχει κανένα μέλος ΔΕΠ τα τελευταία χρόνια.

Πανεπιστήμιο Πατρών
«Πληρώνει» εφέτος το σχέδιο «Αθηνά»

Το Πανεπιστήμιο Πατρών «πληρώνει» τα ελαττώματα της «Αθηνάς». Μέσα στα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζει το ίδρυμα λόγω της υποχρηματοδότησης, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα ΑΕΙ, το Πανεπιστήμιο έχει αναλάβει και το «βάρος» των τμημάτων του Αγρινίου. Συγκεκριμένα, με βάση το σχέδιο «Αθηνά» που προέβλεπε καταργήσεις και συγχωνεύσεις ΑΕΙ και υλοποιήθηκε επί υπουργίας Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου, με το Παν. Πατρών συγχωνεύθηκε το Παν. Δυτικής Ελλάδας, το οποίο αποτελείτο από τρία τμήματα στο Αγρίνιο. Ωστόσο, αντί να υπάρξει εξοικονόμηση κονδυλίων, όπως ήταν ο στόχος της συγχώνευσης και ευρύτερα του «Αθηνά», τα λειτουργικά έξοδα των τμημάτων του Αγρινίου πέρασαν απλώς στον προϋπολογισμό του Παν. Πατρών, αφού τα τρία τμήματα έμειναν ως είχαν στην πόλη της Αιτωλοακαρνανίας. Οπως ανέφερε στην «Κ» η πρύτανής του Βενετσιάνα Κυριαζοπούλου, τα λειτουργικά έξοδα και τα κονδύλια φοιτητικής μέριμνας για τα τρία τμήματα του Αγρινίου ανέρχονται σε 700.000 ευρώ ετησίως, με μεγάλο μέρος τους να προορίζεται για πληρωμή ενοικίων εγκαταστάσεων.

Ο τακτικός προϋπολογισμός του Παν. Πατρών από 14.400.000 ευρώ το 2010 συρρικνώθηκε στα 6.100.000 ευρώ το 2015 και οι δημόσιες επενδύσεις από 7.500.000 ευρώ σε 1.200.000 ευρώ αντιστοίχως. Ομως, οι φοιτητές αυξήθηκαν και οι καθηγητές μειώθηκαν. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των προπτυχιακών φοιτητών το 2010-11 ήταν 23.000 και το τρέχον έτος έχει αυξηθεί στους 31.300, ενώ ο λόγος φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ εκτινάχθηκε από 36,8 το 2011 σε 48,8 φέτος.

«Οι πανεπιστημιακοί συνταξιοδοτούνται, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να διδαχθούν μαθήματα σημαντικών ειδικοτήτων σε τμήματα όπως το Βιολογικό, το Οικονομικό, η Φαρμακευτική, το Πολιτικών Μηχανικών. Επίσης, δεν ξέρουμε πώς θα αντιμετωπισθούν οι ανάγκες σε διοικητικό προσωπικό, την ίδια στιγμή που για campus 2.500 στρεμμάτων με 100 κτίρια υπάρχουν μόνο 10 φύλακες. Παράλληλα, τα κτίρια έχουν πια «γεράσει» εμφανώς, καθώς ελλείψει χρημάτων δεν συντηρούνται επαρκώς», λέει η κ. Κυριαζοπούλου και επισημαίνει: «Προσπαθούμε να κρατήσουμε το πανεπιστήμιο όρθιο. Ως πότε;».

πηγή www.kathimerini.gr

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το