Της Νένας Ζήση,
MSc Κοινωνικής Ανθρωπολογίας,
Aντιπροέδρου Σοροπτιμιστικού Ομίλου ΘΕΤΙΣ
Σε καζάνι που βράζει, εν μέσω κορωνοϊού, έχει γίνει η σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Καζάνι έτοιμο να τινάξει επάνω το καπάκι του, μετά από το σιωπηλό βράσιμο τόσων δεκαετιών και όποιον πάρει η μπάλα. Με τις πρωινές και μεσημεριανές τηλεοπτικές εκπομπές και τα δελτία ειδήσεων να την έχουν καταβρεί στον ρόλο Ειδικού Δικαστηρίου, χωρίς τήβεννους και γουνάκια και να έχουν πάρει «επί προσωπικού» το όλο θέμα. Όλα όσα παρακολουθούμε τελευταία, κυρίως μέσα από μια οθόνη τηλεόρασης ή κινητού, κάποιοι τα έχουν ζήσει. Το φαινόμενο φυσικά δεν είναι ελληνικό, αλλά είναι παράξενο που άργησε τόσα χρόνια να εμφανιστεί στην κατά τα άλλα εύκολη στις μιμήσεις κοινωνία μας. Πολλά χρόνια μετά το ξεμπρόστιασμα του Bill Cosby το 2014, το «me too», ένα μεγάλο κίνημα για τον σεβασμό, την πραγματική ισότητα των φύλων, την ευπρέπεια και την καταδίκη των σεξουαλικών εξαναγκασμών που ξεκίνησε στην Αμερική και γκρέμισε τον μύθο της ισότητας των φύλων και του σεβασμού των γυναικών, έρχεται και στην Ελλάδα. Μέσα σε λίγους μήνες ξεφύτρωσαν απίθανα πολλοί Cosbyδες στην ελληνική showbiz και τον αθλητισμό.
Προφανώς, δεν είναι οι μόνοι τομείς όπου ανθούσε και ανθεί η σεξουαλική παρενόχληση ή ο γενετήσιος εξαναγκασμός. Πεδίο λαμπρό η πολιτική, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι επιχειρήσεις, η συνηθισμένη φάμπρικα ή το απλό πολυκατάστημα και το εμπορικό. Δηλαδή το κοριτσάκι ή το αγοράκι της διπλανής πόρτας που παλεύει για το μεροκάματο, η γυναίκα στην ανάγκη, που μπορεί να ’ναι η εργαζόμενη μάνα μας, η αδελφή μας, η φίλη μας, ο όποιος ή όποια ονειρεύεται να σταδιοδρομήσει στην Τέχνη, τον Αθλητισμό, τη Λογοτεχνία. Κάθε χώρος δυνητικής συνύπαρξης των δύο φύλων. Βιολογικά και κοινωνιολογικά αναμενόμενο και ερμηνεύσιμο, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι είναι και δικαιολογημένο! Όσα λέει η Μπεκατώρου, που άνοιξε τον δρόμο για το ελληνικό «me too» και όσα καταγγέλλονται από πολλούς άλλους, γυναίκες, άνδρες και παιδιά, ούτε έκπληξη αποτελούν, ούτε πρωτόφαντα είναι. Δεν «κομίζουν γλαύκας εις Αθήνας». Φυσικά και δεν είναι ένα αναπάντεχο και παράδοξο φαινόμενο. Είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης πραγματικότητας και δείχνει τον τρόπο που ο άνδρας βλέπει τον ρόλο του στη σύγχρονη κοινωνία. Συναρτάται και εξαρτάται από τον τρόπο, με τον οποίο οι κοινωνίες συντηρούν σε υποδεέστερη θέση την αξία της γυναίκας και των παιδιών. Έχει να κάνει με τον τρόπο που θέτουν όρια και «χρωματίζουν» στις σεξιστικές αποχρώσεις του ροζ τις σχέσεις των φύλων. Εκεί ακριβώς βρίσκεται και η απάντηση. Η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα. Χειραφέτηση; ΟΚ! Ίσα δικαιώματα; Εντάξει! Ίσες ευκαιρίες; Ας πούμε, ναι! Αλλά μέχρι εκεί! Ο άνδρας, το αρσενικό, παραμένει το αγαπημένο παιδί της κοινωνίας, αυτός κάνει παιχνίδι, αυτός χειρίζεται τα κουμπιά της εξουσίας, της όποιας εξουσίας, τις επιλογές στην εργασία, την κοινωνική ανέλιξη και την επαγγελματική σταδιοδρομία. Σε ρόλο θύτη, από θέση ισχύος, διαχειρίζεται σεξουαλικά τις σχέσεις του και πολλές φορές επιβάλλει την ανοχή και τη σιωπή στο θύμα του. Τα κριτήριά του είναι ιδιοτελή, οικονομικά, σεξιστικά. Θα μου πείτε «ουδέν καινόν υπό τον ήλιον». Ναι, περί αυτού μιλάμε.
Μόνο που αυτή τη φορά τα γεγονότα δεν έμειναν κρυφά. Με ονόματα και διευθύνσεις έγιναν πανελληνίως γνωστά. Το ελληνικό «me too» έγινε πραγματικότητα. Κάτι αρχαίο όσο η ανθρωπότητα ίσως, αλλά, παρά τις προόδους της Δημοκρατίας και του πνεύματος, αυτό συνεχίζει να αφορά και να καίει τις γυναίκες και τα παιδιά κατά μείζονα λόγο. Τις χρησιμοποιεί, τις απομειώνει, τις εκμηδενίζει. Αν οι εκλεγμένες στη Βουλή γυναίκες, τα γυναικεία σωματεία και τα ανοιχτά μυαλά της χώρας (αρσενικά και θηλυκά) δεν καταφέρουν να φτιάξουν το σωστό πλέγμα προστασίας της ιδιωτικότητας, τότε δεν θα γίνει τίποτα. Θα μείνουμε στα ίδια, αν δεν είναι νομικά ισχυρό και θεσμικά κατοχυρωμένο. Σε δέκα χρόνια θα ξαναμπουκάρουν στις ειδήσεις και τις τηλεοπτικές εκπομπές Λιγνάδηδες, Κιμούληδες, Χαϊκάληδες, Φιλιππίδιδες, προπονητές και παράγοντες με άλλα ονόματα, άλλες ιδιότητες, αλλά πανομοιότυπης συμπεριφοράς μικρότερης ή μεγαλύτερης βαρβαρότητας. Μετά τις αποκαλύψεις, μετά τις αγκαλιές που νοητά ανοίγουμε στα θύματα, οφείλουμε να ενθαρρύνουμε τη δημιουργία κανόνων που θα διασφαλίζουν την τιμωρία των ενόχων. Πέρα από την επί της ουσίας νομική θωράκιση της αξιοπρέπειας της γυναίκας και των παιδιών, αναγκαίο είναι επίσης οι σωστές αξίες να περάσουν στο DNA της κοινωνίας μας, γιατί, αν αυτό δεν γίνει, τίποτα μα τίποτα δεν θα αλλάξει. Εκεί εντοπίζεται το πραγματικό πρόβλημα. Λύση μπορεί να δώσει μόνο η σωστή Παιδεία, η ενημέρωση για τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό της και κυρίως η ειλικρινής σχέση των γονιών με τα παιδιά τους. Οι εξελίξεις των ημερών φανερώνουν, δυστυχώς, ότι για να φτάσουμε σε ένα καλύτερο αύριο έχουμε πολύ δρόμο ακόμη.