Του Γ. Καπουρνιώτη
Η ευτυχία είναι στόχος ζωής του ανθρώπου. Τι είναι όμως ευτυχία; Φαίνεται περίεργη ερώτηση, αλλά είναι. Πώς ορίζεται η ευτυχία; Είναι ίδια για όλους και τι διαφορά κάνει στη ζωή; Στην πραγματικότητα, έχει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή μας και μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στον τρόπο που ζούμε.
Σύμφωνα με την Βικιπαιδεία: «η ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του. Δεν υπάρχει μόνιμη ευτυχία, υπάρχουν μόνο στιγμές ευτυχίας. Στη σύγχρονη εποχή, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ευτυχία την υλική ευμάρεια, τα υλικά αγαθά, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα κοινωνικά αξιώματα, τη δόξα, ενώ άλλοι πιστεύουν πως ο πλούσιος είναι ευτυχισμένος. Έτσι, όταν αυτά χαθούν, χάνεται και η ευτυχία τους». Αν κανείς αναλύσει μία μία αυτές τις σειρές θα καταλάβει εύκολα και απλά πώς η ευτυχία μας προέρχεται από την επιτυχία του να γίνεται ό,τι θέλουμε και από το τι μπορούμε να αγοράσουμε για να αισθανθούμε εμείς καλύτερα, ίσως και για να δείξουμε στους άλλους τι έχουμε και να υπερηφανευθούμε για τα νέα μας αποκτήματα.
Μάλλον, ευτυχία, είναι αυτό που λείπει από τον καθένα μας και γίνεται στόχος ζωής. Υπάρχει όμως και η «έκτη» αίσθηση, αυτή η πνευματική. Αυτή φέρει ευτυχία στον άνθρωπο γιατί όπως γράφει ο Απ. Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή (Ε΄ 22-23) «Καρπός του πνεύματος εστίν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθοσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια». Αυτό είναι το «χρυσούν περιδέραιο» του πνευματικού ανθρώπου που ζει «κατά Χριστόν και πράττει κατά Χριστόν».
Γενιές και γενιές συμπατριωτών, από την ηλικία των παππούδων μας, ακόμη και τη δική μου, των σημερινών 50άρηδων, λίγο πάνω, λίγο κάτω, γαλουχήθηκαν με στερεοτυπικές πεποιθήσεις για απόκτηση γνώσεων και πτυχίων με χρονικό ορίζοντα συγκεκριμένο, με τέτοια στενά χρονικά όρια που αν τυχόν και τα παραβίαζες θα σε καθυστερούσαν στη δημιουργία οικογένειας ή στην έγκαιρη επαγγελματική αποκατάσταση.
Στενόμυαλες αντιλήψεις ως απότοκο βιωμάτων σε συνθήκες ένδειας και αποχής από κοιτώνες μάθησης μπόλιασαν τη σκέψη και την κρίση των νεότερων ότι κάθε πράγμα γίνεται στον καιρό του δίκην ενός αγώνα ταχύτητας για γρηγορότερη επίδειξη χαρτιών με σφραγίδες και υπογραφές πανεπιστημίων, απατηλών διαβατηρίων ενός ψευδεπίγραφου κοινωνικού γοήτρου και ενός γάμου λαμπρού, αντάξιου ενός μεστού βιογραφικού. Για καλή μας τύχη, εύνοια, χτύπημα της μοίρας στην πλάτη, ευλογία, πέστε το όπως θέλετε, τα τελευταία χρόνια αυτό δείχνει να αλλάζει, το μυαλό να ανοίγει, η κρίση να αποκρυσταλλώνεται, τα στερεότυπα να κατακρημνίζονται. Σε αυτό μας βοήθησε, κατά πολύ, και ο covid -19!
Πόσες και πόσες μικρές καθημερινές ιστορίες έρχονται στη δημοσιότητα με μητέρες εργαζόμενες που αποφοιτούν, με ηλικιωμένους που δοκιμάζουν τις πιθανότητές τους για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με πολυπράγμονες ανθρώπους, ενδιαφέρουσες προσωπικότητες που μελετούν διαφορετικά επιστημονικά πεδία το ίδιο χρονικό διάστημα και άλλα πολλά και διάφορα.
Όλα αυτά είναι υπέροχα. Γιατί ο άνθρωπος εξελίσσεται. Γιατί η γνώση είναι κινητήριος δύναμη. Γιατί το πνεύμα χρειάζεται εξάσκηση όπως και το σώμα. Γιατί οι σύγχρονες κοινωνίες, δομικά και λειτουργικά, χρειάζονται άτομα δραστήρια, με αναζητήσεις, προβληματισμούς και ανησυχίες και όχι άτομα στάσιμα που επαναπαύονται στα όσα τους παρέχει ο μισθός της εργασίας τους. Ζούμε σε μια οικονομία μάθησης. Οι θέσεις εργασίας που απαιτούν σχετικά στατικές γνώση όπως η εργασία στη γραμμή παραγωγής μέχρι τη λογιστική παρακολούθηση συνεχίζουν να μετατοπίζονται στις μηχανές. Οι περισσότεροι από εμάς θα καταλήξουν να αλλάζουν θέσεις εργασίας πολλές φορές. Πολλοί από εμάς θα αλλάξουν καριέρα τουλάχιστον μία φορά. Και ακόμη και όσοι από εμάς είμαστε τυχεροί και αρκετοί για να παραμείνουμε στην ίδια δουλειά για μεγάλο χρονικό διάστημα, σχεδόν σίγουρα θα δούμε τη φύση της δουλειάς που κάνουμε να μετατοπίζεται γρήγορα. Για να ευδοκιμήσουμε οικονομικά, απλά πρέπει να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε.
Βέβαια, είναι και θέμα χαρακτήρα, θέμα ιδιοσυστασίας. Σε μια ευνομούμενη πολιτεία, όμως, η οποία προσφέρει τη δυνατότητα εύκολης πρόσβασης στη γνώση, σε κοινωνικές συσσωματώσεις που παρέχουν κίνητρα και ικανοποιούν φιλοδοξίες, σε ένα ανθρώπινο σύνολο που έχει ως γνώμονα τον ευγενή συναγωνισμό, τη βελτιστοποίηση μέσα από την αξία και την εξειδίκευση του όποιου άλλου, τα πράγματα γίνονται ευκολότερα. Τρώγοντας έρχεται η όρεξη. Χρόνο όλοι έχουμε για να ενεργοποιήσουμε τους εαυτούς μας, να τους εντάξουμε σε μια γνωσιακή διαδικασία με οφέλη για μας τους ίδιους και για τους συνανθρώπους μας. Χρόνο που θα τον βρούμε μεμιάς όταν κλείσουμε τις τηλεοράσεις και απεξαρτηθούμε από το τηλεοπτικό υποπροϊόν, όταν αξιοποιήσουμε δημιουργικά τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης χωρίς να αποχαυνωνόμαστε, όταν μάθουμε να διαχωρίζουμε τη στείρα γνώση από το μαθησιακό κεκτημένο. Μπορούμε σε μια διά Βίου Μάθηση αρκεί να το θέλουμε.
Η μάθηση τροφοδοτεί το πνεύμα. Μας δίνει σκοπό, δίνει έμφαση, τροφοδοτεί την αίσθηση της εκπλήρωσης. Ο Bob Dylan έγραψε το διάσημο «He not busy being born Is busy dying». Θα μπορούσαμε εύκολα να αντικαταστήσουμε το «γεννιέται» με το «μαθαίνει» σε αυτή τη γραμμή (αν και, φυσικά, δεν θα έκανε για τόσο καλό τραγούδι). Οι φιλόσοφοι πολύ πριν από τον Dylan αισθάνθηκαν το ίδιο για την αξία της μάθησης και την αναγκαιότητα να έχει θέση σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Άλλωστε, για να διαβάζετε αυτές τις γραμμές ενδιαφέρει και εσάς. Είναι κάτι για εσάς που σας ακούγεται σωστό και ωφέλιμο. Η δια Βίου Μάθηση μπορεί να δώσει ένα όμορφο νόημα στη ζωή μας/σας καθώς είναι η προσωπική μας/σας ανταμοιβή.