Πολιτισμός

«Τα διαμάντια της Δόμνας» από την Ευδοκία Ποιμενίδου – Ιστορικό μυθιστόρημα για παιδιά

του Β.Δ. Αναγνωστόπουλου,
ομότιμου καθηγητή
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Είναι εύλογο το ιστορικό μυθιστόρημα να «κλέβει» λογοτεχνική δόξα, αλλά και αναγνωστική αποδοχή, περισσότερη από τα λοιπά είδη της πεζογραφίας, όπως διήγημα, παραμύθι κ.λπ., τόσο για το θέμα του, όσο και για την έκταση και τις περιπέτειες (δραματικές τις πιο πολλές φορές) του λαού μας. Και να προσθέσουμε ακόμη και τον αφηγηματικό τρόπο, την αναβίωση και τις εθνικές ιστορικές διακυμάνσεις. Άλλωστε η Ιστορία είναι πεδίο ελκυστικό για κάθε αναγνώστη, μικρό ή ενήλικο, όταν μάλιστα αγκαλιάζεται με μια αναγκαία απόσταση χρόνου.
Το νέο έργο της Ευδοκίας Ποιμενίδου, Τα διαμάντια της Δόμνας (εκδ. Γράφημα, Θεσσαλονίκη 2019, σ. 240) αναφέρεται στον διωγμό των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης από τους Τούρκους. Έργο βραβευμένο από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, η οποία σημειώνει στο σκεπτικό της: «Πρόκειται για ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα που συγκινεί και συναρπάζει. Μέσα από τις αναμνήσεις της γιαγιάς Δόμνας, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης, η συγγραφέας αναπλάθει με τέχνη την ατμόσφαιρα της ζωής στην αλησμόνητη πατρίδα και με παραστατικό τρόπο μάς παρουσιάζει τις δύσκολες καταστάσεις που βίωσαν οι Έλληνες Χριστιανοί από το 1914 και μέχρι τον ξενιτεμό και την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα».

Η Ευδοκία Ποιμενίδου, εκπαιδευτικός συνταξιούχος, γεννήθηκε στην Ξυλαγανή της Ροδόπης και ζει στη Λάρισα. Ασχολείται με τη λαϊκή παράδοση, την αφήγηση και την παιδική λογοτεχνία. Έχει δημοσιεύσει βιβλία για παιδιά, όπως «Τα παραμύθια της γιαγιάς Ευδοκίας, Ένα μπουκέτο παραμύθια, Παραμύθια, μύθια, αλήθεια» κ.ά.
Με το νέο της βιβλίο κάνει βουτιά στα ιστορικά γεγονότα που έζησε ο Ελληνισμός, κυρίως του Πόντου και της Θράκης, από το 1914 έως το 1922. Χωρίζεται σε 19 κεφάλαια και η εξιστόρηση έχει αρχή, μέση, κορύφωση και τέλος. Επίσης παραθέτει σχετική βιβλιογραφία, γιατί το ιστορικό μυθιστόρημα πρωτίστως (πρέπει να) εδράζεται στα αληθή γεγονότα και συμβάντα, αποκτώντας έτσι αξιοπιστία δίπλα στη λογοτεχνική του αξία, ιδιαίτερα όταν απευθύνεται σε παιδιά.
Η ιστορία πλέκεται γύρω από την ακατάλυτη φιλία δύο κοριτσιών της Ελληνίδας Δόμνας και της Τουρκάλας Χιλμιγιέ, όταν ζούσαν γειτονιά στις Σαράντα Εκκλησιές. Τότε που δεν τους χώριζε τίποτε, που έπαιζαν μαζί και άκουγαν παραμύθια και ιστορίες του Αισώπου και από την Αργοναυτική Εκστρατεία για το Χρυσόμαλλο δέρας… Τότε που ζούσαν μαζί Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι. Αυτά συνέβησαν στα όμορφα παιδικά χρόνια, όμως χώρισαν και χάθηκαν μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922. Η Ανατολική Θράκη δόθηκε σαν «δώρο» από τους Αγγλογάλλους στους Τούρκους. Περιγράφονται πολύ γλαφυρά οι οικογενειακές περιπέτειες, γεννήσεις, αρραβώνες, θάνατοι, τα ήθη και έθιμα, οι φόβοι από τη ρευστή πολιτική κατάσταση κείνων των χρόνων… Όμως τα χρόνια πέρασαν και (ποιος να το έλεγε) μετά από έναν αιώνα σχεδόν συναντήθηκαν το 2013 στην Ανδριανούπολη σε πανεπιστημιακή εκδήλωση η εγγονή της Χιλμιγιέ και η εγγονή της Δόμνας…

Η γιαγιά Δόμνα αρχίζει να αναθυμάται και να ιστορεί εκείνα τα δύσκολα χρόνια, που εγκατέλειψαν τις Σαράντα Εκκλησιές και εγκαταστάθηκαν στο Σουφλί κι αργότερα στην Αλεξανδρούπολη, κουβαλώντας μέσα τους πικρές αναμνήσεις και πικρά βιώματα. Το νήμα που έδενε τα δυο κορίτσια τότε (και τώρα γιαγιές) και συντηρούσε τη μνήμη ήταν ένα βιβλίο, η Αργοναυτική Εκστρατεία, που ξεχάστηκε στο σπίτι της Χιλμιγιέ…
Στην ιστορία διακρίνουμε τουλάχιστο τρία επίπεδα ανάγνωσης, όπως η φιλία των κοριτσιών, τα ιστορικά γεγονότα και οι οικογενειακές περιπέτειες. Η ανθρωπολογική (και εθνική, βέβαια) αξία που αναδύεται από όλη την αφήγηση είναι η αισιοδοξία, η πίστη ότι θα μπορέσουν να ζήσουν και να δημιουργήσουν στην καινούργια πατρίδα τους, όπως και έγινε. Αυτό είναι το μήνυμα θάρρους και ελπίδας που εισπράττει αβίαστα ο αναγνώστης. Κλείνω με λόγια της γιαγιάς Δόμνας (σ. 226): «Τελικά, θηρίο είναι ο άνθρωπος, ό,τι και να του τύχει, το παλεύει, το νικάει, το περνάει. Μόνο την υγειά μας να έχουμε και την πίστη μας στον Θεό και όλα τα άλλα γίνονται. Και τα σπίτια και οι μπαχτσέδες και τα προικιά».

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το