Τοπικά

Τα χρόνια περνούν, τα ρουσφέτια καλά κρατούν… Αναδρομή στα αρχεία πολιτικών γραφείων του ’60 στα ΓΑΚ Μαγνησίας

Πέρασαν σχεδόν 60 χρόνια και το μόνο που άλλαξε είναι η μορφή της επικοινωνίας. Τα ρουσφέτια δεν ζητούνται με τηλεγραφήματα, αλλά με mail. Η νοοτροπία στην ελληνική κοινωνία με τις καταβολές της ανατολής να την διαπερνούν οριζόντια δεν άλλαξε… απλά «μείωσε ταχύτητα» λόγω κρίσης. Σε κάθε είδους πολιτικό γραφείο, ενόψει και των εκλογών εξακολουθούν να σωρεύονται εκατοντάδες αιτήματα για προσλήψεις, μεταθέσεις, παρεμβάσεις για οικογενειακά ζητήματα, εξυπηρετήσεις, όπως ακριβώς συνέβαινε πριν μισό αιώνα. Με τη διαφορά πως πριν 60 χρόνια υπήρχαν ψηφοφόροι που δεν απαιτούσαν μόνο επίλυση των δικών τους θεμάτων, αλλά ζητούσαν να «ψοφήσει και η κατσίκα του γείτονα».

Στην ελληνική νοοτροπία είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό πως θα εκλείψουν οι πελατειακές σχέσεις και η διαπλοκή και πως όλα θα ρυθμίζονται σύμφωνα με τους νόμους και την αξιοκρατία. Όταν συμβαίνει αυτό η καχυποψία σκεπάζει τα πάντα. Το dna δεν αλλάζει και όσα μνημόνια να χρεωθεί… προσωπικά ο καθένας το «μέσο» και το «βύσμα» θα είναι κυρίαρχο στην καθημερινότητα. Ο χρηματισμός και η δωροδοκία που διέλυσαν το κράτος εξακολουθούν να θεωρούνται αυτονόητη διαχείριση στην εξυπηρέτηση καθώς δεν προκαλούν έκπληξη στην κοινή γνώμη, όταν αποκαλύπτονται τέτοιες περιπτώσεις.

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους στη Μαγνησία φιλοξενούνται αρχεία πολιτικών γραφείων της δεκαετίας του 60, τα οποία περιλαμβάνουν (μεταξύ άλλων) επιστολές (χειρόγραφες ή δακτυλογραφημένες) αναξιοπαθούντων και μη πολιτών, μέσω των οποίων υποβάλλονταν αιτήματα για εξυπηρετήσεις, τα γνωστά ρουσφέτια, εκλογικό υλικό, προϋπολογισμούς δαπανών κ.λπ.
«Η ρουσφετολογία ίσως είναι θέμα ταμπού για τα αρχειακά δεδομένα, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να μελετώνται και να ερευνώνται», τόνισε η προϊσταμένη των ΓΑΚ κ. Αννίτα Πρασσά.

Παράπονα για απαξίωση του κόμματος στον ψηφοφόρο -κομματάρχη

Η ανάγνωση των επιστολών δίνει ενδιαφέροντα στοιχεία για τον πολιτικό πολιτισμό, την πολιτική κουλτούρα, για τις σχέσεις πολιτών και πολιτικών και βέβαια ανασύρει θέματα της καθημερινότητας της εποχής. Το ρουσφέτι και οι εξυπηρετήσεις ήταν ένα γενικευμένο φαινόμενο και δεν αφορά μόνο τους δύο αυτούς πολιτικούς, που παρουσιάζονται σήμερα από τη «Θ», δηλαδή των Ι. Γκαβάνη και Δημήτρη Κασσαβέτη. «Το αρχείο τους αποτελεί παράδειγμα και μας δίνει το έναυσμα για να μελετήσουμε το φαινόμενο» σημείωσε η κ. Πρασσά.

Όλα τα αιτήματα δεν είναι βεβαίως ρουσφέτια. Για παράδειγμα, όταν οι Τρικεριώτες ζητούν από τον υπουργό Δημοσίων Έργων Τζων Γκλαβάνη τη διάνοιξη δρόμου για ένωση του χωριού τους με τη Μηλίνα, δεν είναι ρουσφέτι. Έτσι, επιλέξαμε ατομικά αιτήματα για προσωπικές διευκολύνσεις: Διορισμούς, επιτυχία σε εξετάσεις, άδεια γάμου σε στρατιώτη, μεταθέσεις, προαγωγές, χορήγηση δανείου, σύνταξης λόγω τραυματισμού στο «συμμοριακό πόλεμο», χορήγηση υποτροφίας κ.λπ.

«Διαβάζοντάς τα με τους συναδέλφους μου Άλκηστη Σανίδα, Βασιλική Σελίμη και Αντώνη Τσολάκη, καθώς προετοιμάζαμε την έκθεση όταν αυτή έγινε το 2016, βρίσκαμε ότι δεν διαφέρουν πολλά πράγματα και πολύ από σήμερα» σημειώνει η προϊσταμένη των Αρχείων.

Αγαπητέ κ. Δημητράκη είστε ο προστάτης μας…

Για το υλικό που η «Θ» παρουσιάζει έσβησε τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, τα ονόματα και άλλα διακριτικά που θα πρόδιδαν την ταυτότητα των επιστολογράφων και αφήσαμε μόνο τα μικρά ονόματα, για να φαίνεται το φύλο (άνδρας ή γυναίκα) και τον τόπο, για να φαίνεται το αστικό ή αγροτικό γεωγραφικό περιβάλλον.

Επίσης, στην παράθεση διατηρήσαμε την ορθογραφία του πρωτοτύπου κι έχει ενδιαφέρον πόσο ανορθόγραφοι, δηλαδή απλοί πολίτες, είναι ορισμένοι από τους επιστολογράφους.

Σεβόμενοι τα προσωπικά δεδομένα, τα ΓΑΚ που επεξεργάστηκαν το αρχείο τα ενδιέφερε να αναδείξουν το φαινόμενο αυτό της παθογένειας της νεοελληνικής κοινωνίας, τη νοοτροπία του νεοέλληνα, που πιστεύει στο ρουσφέτι κι όχι στην αξιοκρατία, μια νοοτροπία που τον έχει ποτίσει από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Λέξεις όπως «μέσον», «βύσμα», «άκρη», «άκρες», «δόντι» χαρακτηρίζουν τη στάση ζωής και έχουν περάσει στο DNA μας.

Για παράδειγμα, όταν ο πολίτης ζητά από τον υποψήφιο βουλευτή Δημ. Κασσαβέτη να τον βοηθήσει για να εισαχθεί στη Σχολή Μαιών, του επισημαίνει ότι μολονότι έχει γράψει καλά, του είπαν ότι «μόνο με πολιτικό μέσον θα περάσει». Η ρουσφετολογία δημιουργεί και ενισχύει τις γνωστές πελατειακές σχέσεις πολιτών και πολιτικών. Μιας σχέσης αμφίδρομης, που τροφοδοτείται και από τις δύο πλευρές και προϋποθέτει ανταλλάγματα. Ο πολιτικός θέλει να εκλεγεί και ο πολίτης, ο «πελάτης», ανταλλάσσει την πολύτιμη ψήφο του, ενώ ο πολιτικός πουλά την εξυπηρέτησή του, τη χάρη του. «Θα σε υποστηρίξομε, ήμαστε 17 πσίφη, θα σας τους δόσομε μονόβολα».

Οι πολίτες προκειμένου να εκμαιεύσουν τη χάρη, θυμίζουν στον πολιτικό τη διαχρονική υποστήριξή τους: «Δεν είμεθα προσωρινοί στο πλευρό σας κ. Υπουργέ, καθ’ όσον και η συγγενική ημών ιεραρχία παρούσα και εκλιπούσα ψήφιζε και ψηφίζει τους πολιτικούς άνδρες της οικογενείας Γκλαβάνη.

Ικανοποίηση αιτήματος για πρόσληψη στο ΙΚΑ Βόλου

Οι πολιτικοί συνήθως δεν το ξεχνούσαν αυτό και συχνά απαντά η μαγική φράση προς τους συνεργάτες του πολιτικού: «τυγχάνει ημέτερος πολιτικός φίλος και παρακαλούμεν όπως εξυπηρετηθή» ή: «Είναι αδελφός αντιπροσώπου μας… Ενεργήσατε».

Όταν όμως οι ψηφοφόροι απογοητεύονταν από τον πολιτικό τους, δεν δίσταζαν να υποστηρίξουν άλλο, όπως γράφει χαρακτηριστικά κάποιος προς τον Κασσαβέτη: «Είμαι βέβαιος ότι χάρις της επιροής σας θα πετύχωμε, όπως πετύχατε τόσες και τόσες δύσκολες υποθέσεις […] Ως προστάτη μας είχαμε τον Υπουργό μας [εννοεί τον Γκλαβάνη] που δυστυχώς μας τάκανε θάλασσα […] Σας διαβεβαιώ και σας δίδω το λόγο της τιμής μας ότι και οι 4 ενήλικες που είμαστε στο σπίτι, θα είμαστε πάντα δικοί σας […] από τριών γενεών είμαστε πιστοί στις πολιτιακές σας αντιλήψεις που δυστυχώς ο κ. Υπουργός δεν εκτίμησε…». Είναι μετά την αποστασία του ’65, που ο Γκλαβάνης υπουργοποιήθηκε στην κυβέρνηση Στέφανου Στεφανόπουλου.

Επίσης, σε μία άλλη επιστολή προς τον Κασσαβέτη διαβάζουμε: «…Σας ευχαριστούμε (αν και σας ήμουν άγνωστος) για το ενδιαφέρον σας και για την όλην αλήθειαν του ζητήματός μας, που δυστυχώς αλλιώς μας την παρουσίαζε ο προστάτης μας […] χτυπάω το κεφάλι μου που ζήτησα προστασία από άνθρωπο που δε θα έπρεπε […] Αν εξ αρχής ζητούσα την προστασία σας, πιθανόν ο γιός μου σήμερα να εργαζόταν στην Εμπορ. Τράπεζα, διότι ασχέτου σειρά επιτυχίας εισήχθησαν παιδιά με μικρότερη σειρά επιτυχίας από το γιό μου, και τούτο χάριν των καλών ενεργειών…».

Απαίτηση όχι μόνο για διορισμό, αλλά και για εκπαιδευτική περιφέρεια

Κάποτε οι ψηφοφόροι δείχνουν κόπωση: «Κύριε Γκλαβάνη, Γεράσαμε να πσιφήζομε, Και Καλό κανένας δεν έκανε, Χορτάσαμε υποσχέσης από όλους». Κι εκεί που ο αναγνώστης της επιστολής νομίζει ότι ο πολίτης επιτέλους νουθετήθηκε από την κόπωση αυτή, η εντύπωση αυτή ανατρέπεται από τη συνέχεια του κειμένου: «Γιαφτό πίραμε την Απόφασι όλοι Αδέρφχια και Αξαδέλφχια να σε υποστηρίξομε. Μη νομίζης πως θέλομε Να μας βάλης σε θέσης, όχι, θα σε υποστιρίξομε γιατί κάνης καλοσίνες».

Οι πολιτικοί για να συντηρούν τους ψηφοφόρους τους, δημιουργούσαν, ως γνωστό, και σχέσεις συγγένειας και έκαναν πολλά κουμπαριά. Η προσφώνηση «Κουμπάρε» είναι συχνή στις επιστολές αυτές και φυσικά με άλλο θάρρος υποβάλλουν το σχετικό αίτημα: «Κουμπάρε, μάθαμε ότι στον Αλμυρό θα γίνη Εμπορική Τράπεζα και καθώς πληροφορηθήκαμε γνωρίζεις πολύ καλά τον Διοικητήν της. Εάν μπορείς, ενήργησε για την ανιψιάν μας. Χάρη στο ζητούμε και θα κάμης έλεος σε αυτήν την κοπέλα και γενικά στην οικογένεια».

Επίσης, έχει ενδιαφέρον για τη νοοτροπία αυτών των αναξιοπαθούντων πολιτών, το αίτημα μιας 50χρονης γυναίκας να διοριστεί σε θέση υπεύθυνης ιματιοθήκης στο ίδρυμα «Μητέρα». Αναγνωρίζοντα το μειονέκτημα της ηλικίας της, γράφει στον Κασσαβέτη: «…Αν σε ρωτήσουν για την ηλικία, πες τους ότι ναι μεν είμαι 50 ετών, αλλά είμαι υγιής και έχω όρεξη για δουλειά […] τα χρήματα θα τα χρησιμοποιήσω για δίδακτρα των παιδιών και όχι για ατομικά μου…».

Πολίτης προσφέρει όλες τις ψήφους που «διαφεντεύει» στον βουλευτή

Επίσης είναι παγιωμένη η αντίληψη ότι έχουν προτεραιότητα οι ημέτεροι και οι άλλοι δεν πρέπει να ευνοούνται. Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο απόσπασμα: «Ο Προϊστάμενος ευνοή τον […] διότι το θέλει η ΕΡΕ όπου ανήκουν, ενώ εγώ και ολόκληρη η οικογένειά μου υπήρξα και θα υπάρχω πάντοτε μαζί σας. Κύριε υπουργέ το παιδί μου θα φύγη για το εξωτερικό […] διότι το θεωρούμεν προσβολήν να παίρνουν τις θέσεις άνθρωποι που δεν ανήκουν ποτέ σε σας και εμείς να μένουμε».

Και για να θυμηθούμε το κλίμα της μεταπολεμικής και μετεμφυλιακής εποχής: «Η εδώ Αστινομία δια την Δεσποινίδα έκανε Άριστον Έκθεσιν πλην όμως ο πατέρας της είχεν φάκελω και τον κάλεσε και έκανε Δήλωσιν Μετανίας οικιοθελώς διότι ο Άνθροπος έχει Μετανοήση πραγματικός και Μάλιστα εις τας εκλογάς του 1958 εψήφισε φανερά Γκλαβάνη. Εγό το βεβέωσα εις την Αστινομίαν». Κι εμείς νομίζαμε ότι η ψήφος είναι μυστική.

Σημαντικό αρχειακό υλικό- Ψηφοδέλτιο του κόμματος Φιλελευθέρων

Εντολές και δουλοπρέπεια
Τα ΓΑΚ με το τεκμηριωτικό υλικό τους, μας ανοίγουν το κλειστό παράθυρο και αναδεικνύουν την έκταση των πελατειακών σχέσεων εκείνης της εποχής και το κόστος που αυτές είχαν στον δημόσιο βίο, τις σχέσεις εξάρτησης μεταξύ των πολιτών και των φορέων εξουσίας, καθώς και τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούσε το σύστημα για την αναπαραγωγή αυτών των ισοπεδωτικών δεδομένων.

Αν όμως σταθούμε μόνο σ’ αυτές τις επιστολές εξυπηρετήσεων για να σχηματίσουμε το πολιτικό προφίλ αυτών των δύο πολιτικών, σίγουρα θα τους αδικήσουμε. Δεν είναι οι Μαυρογιαλούροι της εποχής τους και πολλές φορές έλεγαν «όχι» στα αιτήματα.
Άλλωστε ακολουθούσαν μία πρακτική όπως και οι άλλοι συνάδελφοί τους. Σε πολλές επιστολές -αιτήματα οι πολίτες απευθύνονται στους βουλευτές με το μικρό τους όνομα, δίνοντας «εντολή» για την ικανοποίηση του ρουσφετιού ή απευθύνονται με «ραγιαδισμό».

Ζητείται από τον Γκλαβάνη θέση αγροτικού γιατρού

Στα αρχεία βρέθηκαν τρία έγγραφα με κοινό θέμα:

Ικανοποίηση αιτήματος για πρόσληψη επιλαχόντος στον ΟΤΕ:

«Ευρίσκομαι εις την ευχάριστον θέσιν να σε πληροφορήσω ότι, κατόπιν των ενεργειών μου, προσελήφθης παρά τω Τεχνικώ Τμήματι ΟΤΕ Κοζάνης…»

Σε άλλο αρχείο ζητείται προαγωγή:

«Είναι αδελφός αντιπροσώπου μας…. Ενεργήσατε να καταχωρηθούν σε καλή σειρά»

Πάντα υπάρχει κάποιος ημέτερος… «…τυγχάνει ημέτερος πολιτικός φίλος και παρακαλούμεν όπως εξυπηρετηθή».

Για εισαγωγή στη Βασιλική Χωροφυλακή:
Εξετάσατε επειγόντως από ποίους αξιωματικούς θα ελεγχθούν τα γραπτά και εν συνεννοήσει μετά του υποφαινομένου ενεργήσωμεν δια την εισαγωγήν του».

Οι ενδιαφερόμενοι για ατομικές και γενικές υποθέσεις τους να απευθύνονται μόνο στο Πολιτικό Γραφείο Βόλου

«…καλόν νομίζομεν θα είναι να ερωτάται το Γραφείον [Βόλου] εις υποθέσεις τοποθετήσεων και προσλήψεων ώστε να τακτοποιηθούν όσοι μέχρι σήμερον δεν έχουν εξυπηρετηθή αντιπρόσωποί μας και στενοί πολιτικοί φίλοι μας».

Γκλαβάνης – Κασσαβέτης – Μέρος σε ένα ψηφοδέλτιο

Αίτηση χορήγησης δανείου από Αγροτική Τράπεζα:
«Επειδή είμαι πολύτεκνος και δεν μου επαρκεί η υπάρχουσα περιουσία μου, η οποία έχει καταστραφή εκ των θεομηνιών, παρακαλώ όπως δοθή εντολή εις Υποκ/μα Α.Τ.Ε. Αλμυρού να μου χορηγθή το αιτούμενον δάνειον».

Επιτυχία στις εξετάσεις της Σχολής Έλενας Βενιζέλου:

«Στην Ευξεινούπολιν έχετε έναν Καλόν Φύλον […] που πάντοτε είμε εις θέσην να Γνωρίζω πως Σας υποστηρίζη με όλην την Δύναμήν του πλην όμος τώρα η Κόρη του έρχεται εις Αθήνας να Δώση εξετάσεις […]»

Μεσολάβηση για χορήγηση υποτροφίας Ιταλικής Κυβέρνησης:
«Αγαπητή μητέρα, να πας στο πολιτικό γραφείο του Γκλαβάνη στο Βόλο και να πης να εισηγηθή στην Αθήνα να μεσολαβήση ο υπουργός στην Ιταλική Πρεσβεία και να δοθή η υποτροφία».

Χορήγηση Άδειας Γάμου από το Γενικό Επιτελείο Άμυνας: «Η Υπηρεσία έχει σοβαράς αντιρρήσεις. Κατά παράκλησίν μας το θέμα παρακολουθείται αρμοδίως με ενδιαφέρον».

Έκδοση πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων για πρόσληψη μίας δακτυλογράφου»: «Η εδώ Αστινομία δια την Δεσποινίδα έκανε Άριστον Έκθεσιν πλην όμως ο πατέρας της είχεν φάκελω και τον κάλεσε και έκανε Δήλωσιν Μετανίας οικιοθελώς διότι ο Άνθροπος έχει Μετανοήση πραγματικός και Μάλιστα εις τας εκλογάς του 1958 εψήφισε φανερά Γκλαβάνη. Εγό το βεβέωσα εις την Αστινομίαν».

Πρόσληψη σε υπό ίδρυση υποκατάστημα Εμπορικής Τράπεζας: «Αγαπητέ μου Κουμπάρε […] Εάν μπορής ενήργησε για την ανιψιάν μας. Χάρη στο ζητούμε και θα κάμης έλεος σε αυτήν την κοπέλαν και γενικά στην οικογένειαν».

Έγκριση δανείου Εργατικής Κατοικίας:
«Δεν είμεθα προσωρινοί στο πλευρό σας κ. Υπουργέ, καθ’ όσον και η συγγενική ημών ιεραρχία παρούσα και εκλιπούσα ψήφιζε και ψηφίζει τους πολιτικούς άνδρες της οικογενείας Γκλαβάνη.

Διορισμός:
«Ο Προϊστάμενος ευνοή τον [….] διότι το θέλει η ΕΡΕ όπου ανήκουν, ενώ εγώ και ολόκληρη η οικογένειά μου υπήρξα και θα υπάρχω πάντοτε μαζί σας. Κύριε υπουργέ το παιδί μου θα φύγη για το εξωτερικό […] διότι το θεωρούμεν προσβολήν να παίρνουν τις θέσεις άνθρωποι που δεν ανήκουν ποτέ σε σας και εμείς να μένουμε».

Αίτηση φυλακισμένου για μείωση ποινής, κατόπιν εισήγησης της Διεύθυνσης των Φυλακών:
«Δεν γνωρίζω άλλον από Εσάς […] Αν με λυπηθείτε μόνον Εσείς. Ενδιαφερθείτε, συνηγορήσατε, εξαντλήσατε το κύρος Σας».

Ευχαριστίες στον κ. Υπουργό:
«Θέλο να σε σινχαρό διότι ήσε ευεργέτης στους φτοχούς Ανθρώπους, Σαν το πεδί της Αδελφής μου που το τοποθέτισες στο Βόλο, ήνε αξιολήπιτο, επίσης και για το άλλο που στήλατε στην Αθήννα στο Νοσοκομίο.

Κύριε Γκλαβάνη, Γεράσαμε να πσιφήζομε, Και Καλό κανένας δεν έκανε, Γιαφτό πίραμε την Απόφασι όλοι Αδέρφχια και Αξαδέλφχια Να σε υποστηρίξομε, ήμαστε 17 πσίφη, θα σας τους δόσομε μονόβολα. Μη νομίζης πως θέλομε Να μας βάλης σε θέσης, όχι, θα σε υποστιρίξομε γιατί κάνης καλοσίνες […] Χορτάσαμε υποσχέσης από όλους».

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το