Σύριζα και ομοιότητες με την ΕΔΑ του ’58

Του
Γ. Καπουρνιώτη

Με την έλευση του Αυγούστου, που όλοι ελπίζαμε να μην αποδειχθεί ένας ακόμα μήνας με καταστροφικές φωτιές αλλά, αντιθέτως, όσο το δυνατόν ανέμελος, η χώρα παίρνει σιγά σιγά δυνάμεις για την επαναφορά κάποιας κανονικότητας από τον Σεπτέμβριο, όπου ανάμεσα στα σημαντικά πολιτικά γεγονότα θα είναι και η επιλογή του νέου ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Η διαδικασία έχει οριστεί για τον Σεπτέμβριο και οι υποψήφιοι είναι μέχρι στιγμής: Αχτσιόγλου, Τσακαλώτος, Παππάς και Τζουμάκας. Με τα ως τώρα δεδομένα οι υποψήφιοι είναι αυτοί που αναφέρθηκαν και οι οποίοι έχουν ήδη διανύσει ένα σημαντικό μέρος της προεκλογικής τους τροχιάς με περιοδείες, παρεμβάσεις και συνεντεύξεις, ακόμη και εκατέρωθεν βολές. Και επιπλέον έχουν δώσει και το δικό τους διακριτό στίγμα για το τι κόμμα θέλουν, τι χαρακτηριστικά πρέπει να έχει, ακόμη και το είδος του πολιτικού λόγου και σχεδίου που πρέπει να παραγάγει ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στη μετά Τσίπρα εποχή.
Η Έφη Αχτσιόγλου ίσως η μόνη που έχει πει ότι η κανονικότητα δεν είναι ποτέ ευκαιρία για αυτούς φροντίζει αυτό το διάστημα να «χτίσει» ένα ενωτικό προφίλ, απευθυνόμενη στον «όλο ΣΥΡΙΖΑ», να μην αναμειγνύεται προσωπικά σε μικρές ή μεγαλύτερες εσωκομματικές κόντρες και να μην σηκώνει το γάντι στους εσωκομματικούς αντιπάλους της είτε είναι υποψήφιοι είτε όχι. Σε αντίθεση με την προσπάθεια Αχτσιόγλου να υπερβεί ή να προσπεράσει το δίλημμα «προς το κέντρο ή προς τα αριστερά», τόσο η πλευρά του Νίκου Παππά όσο και αυτή του Στέφανου Τζουμάκα επιδιώκουν να απευθυνθούν στους πασοκογενείς που δεν είναι βέβαιοι πως οι ισορροπίες θα τους ευνοούν στην περίπτωση που η Αχτσιόγλου εκλεγεί. Σε όλους όμως η λέξη, «αριστερά», είναι το κύριο στοιχείο πολιτικού προσανατολισμού. Και αυτό πρέπει να τους οδηγήσει στο ερώτημα το οποίο δεν έχουν ποτέ μέχρι σήμερα θελήσει να αντιμετωπίσουν κατάματα, όχι με οδηγό τις ιδεολογικές κατευθύνσεις ή τις επιθυμίες τους, αλλά την ιστορική πραγματικότητα. Ερώτημα στο οποίο οφείλουν να απαντήσουν: Αριστερά δεύτερη φορά έχει;
Η απάντηση, δυστυχώς γι’ αυτούς, είναι ότι οι Έλληνες έδωσαν μια ξεκάθαρη απάντηση και παραλήπτης της ήταν ο Αλέξης Τσίπρας. Στην προ πτώχευσης περίοδο όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εν μέσω και ελέω κρίσης και απελπισίας κατάφερε να σχηματίσει συγκυβέρνηση με την Ακροδεξιά του Καμένου, η Αριστερά, η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) υπό τον Γιάννη Πασαλίδη – ο γιατρός των φτωχών είχε πετύχει το ιστορικά κορυφαίο αποτέλεσμά της στις εκλογές του 1958 όταν έγινε, αξιωματική αντιπολίτευση με 24,42% των ψήφων και 79 έδρες (και μοναδικό μέχρι το 2012), έναντι του Κωνσταντίνου Καραμανλή και της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις) που έλαβαν 41,16% – τα ποσοστά μοιάζουν αρκετά με αυτά της νυν Βουλής. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τους Γεώργιο Παπανδρέου και Σοφοκλή Βενιζέλο, ήρθε τότε τρίτο με 20,67%, υφιστάμενο έναν τρομερό κραδασμό.
Όμως, υπάρχει εδώ μία «λεπτομέρεια»: πώς εξηγούνται η άνοδος και η πτώση που την ακολούθησε λίγο μετά; Τι έγινε και στις εκλογές του 1961 η Αριστερά «ξεφούσκωσε» στο 14,6%, ενώ το Κέντρο εκτινάχθηκε στο 33,6% – ακόμα κι αν δεν αναφέρει κανείς την άνοδο της ΕΡΕ στο 50,8% που καταγγέλθηκε από τον «Γέρο» (και όχι από την ΕΔΑ) ως προϊόν «βίας και νοθείας»; Εκείνο που έγινε είναι ότι η ΕΔΑ από το 1955 και μετά είχε ταυτιστεί πλήρως με τους αγώνες της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών) στην Κύπρο. Ήταν πρώτη στις διαδηλώσεις που διαρκώς γίνονταν στην Αθήνα με τεράστια συμμετοχή και με κύριο στόχο τους Άγγλους. Και το 1958, αυτό εκφράστηκε στην κάλπη. νικήτρια των εκλογών αναδείχθηκε η ΕΡΕ με 41,2% και απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 171 εδρών. Για την ΕΔΑ και τον Πασαλίδη, αρχηγό πλέον της αξιωματικής αντιπολίτευσης, οι εκλογές αυτές σήμαιναν το πέρασμα σε μια νέα φάση. Όμως, το 1959 υπογράφηκαν οι ιδρυτικές συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας και, συνεπώς, ο παράγοντας αυτός εξέλειπε στις εκλογές του 1961, οι οποίες καταγράφηκαν ιστορικά ως εκλογές βίας και νοθείας. Η ΕΡΕ έλαβε ποσοστό 50,81% και 176 έδρες. Η ΕΔΑ, που συμμετείχε στις εκλογές με το εκλογικό σχήμα του ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδας), έλαβε 14,63% και 24 έδρες. Οι σημαντικές απώλειες της ΕΔΑ συνδυάστηκαν με αντίστοιχη άνοδο του Κέντρου. Αυτό βύθισε την ΕΔΑ και την έστειλε πίσω στα πραγματικά ιδεολογικοπολιτικά ποσοστά της Αριστεράς, όπως ακριβώς έγινε και τώρα με τον ΣΥΡΙΖΑ και με την κρίση: φούντωσε μέσα από αυτήν, ξεφούσκωσε μαζί με αυτήν.
Ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία μπορεί να είχε ομοιότητες με τη ΕΔΑ του ’58, και ως εκ τούτου, σε αντίθεση με την ΕΔΑ της δεκαετίας του ’50 και του ’60, ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορούσε να οδηγήσει το κόμμα του σε ακόμη μεγαλύτερη μεγέθυνση της δύναμής του. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη διαφορά με εκείνη την αριστερά που ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε ίσως να γεφυρώσει. Η ήπια πολιτική του Πασαλίδη, που ήταν ενάντια στις πολώσεις και τις υπερβολές, και που τότε έκανε ίσως και κάπως ευάλωτη την ΕΔΑ, σήμερα θα μπορούσε να τον αναδείξει σε έναν πραγματικό ηγέτη με όραμα για όλους τους Έλληνες και όχι απλά σε ένα πυροτέχνημα που επένδυσε σε δυνατά μηνύματα για να πετύχει μια εκλογική νίκη, χωρίς όμως ακριβές πρόγραμμα για το πώς θα την διαχειριστεί σε περίπτωση που αυτή έλθει. Για την ώρα προσέφερε μια μεγάλη νίκη στον Κυριάκο Μητσοτάκη, δικαιώνοντας τον Νίκο Ανδρουλάκη που υποστήριζε ότι ο μεγαλύτερος χορηγός του Μητσοτάκη ήταν ο Τσίπρας.