Η Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας, Τμήμα του Φορέα Πολιτισμού της Μητρόπολης Δημητριάδος & Αλμυρού, «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη Διάσωση του Πολιτιστικού Αποθέματος», από το χειμερινό εξάμηνο του 2019-20 εκτός των εξ αποστάσεως μαθημάτων για την Λαογραφία, προσφέρει για το χειμερινό εξάμηνο 2019-20 το δια ζώσης πρόγραμμα «Τοπική Ιστορία & Ψηφιακά Μέσα, Αρχειακή Εθνογραφία σε Αρχεία Τοπικής Ιστορίας»
Επιστημονικοί υπεύθυνοι του εξαμηνιαίου προγράμματος που συνδυάζει την τοπική ιστορία, τις νέες τεχνολογίες και την αρχειακή εθνογραφία είναι ο Μανώλης Βαρβούνης, Καθηγητής Λαογραφίας, Πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και ο Δρ Αλέξανδρος Καπανιάρης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Επιστημονική υπεύθυνη ιστορικής τεκμηρίωσης είναι η Δρ Αννίτα Πρασσά, Ιστορικός, Αρχειονόμος, Προϊσταμένη Γ.Α.Κ. Μαγνησίας και επιστημονικός υπεύθυνος εργαστηρίων ο Βασίλης Λουλές, Σκηνοθέτης ταινιών ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας. Τα μαθήματα ξεκίνησαν στις 30 Σεπτεμβρίου και συνεχίζονται με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
Οι ενδεικτικές διδακτικές ενότητες που θα παρακολουθήσουν οι σπουδαστές/τριες είναι : 1) Εισαγωγή στην εθνογραφία – Βασικές αρχές αρχειακής εθνογραφίας, 2) Η τεκμηρίωση της ιστορικής έρευνας σε αρχεία τοπικής ιστορίας, 3) Η βιομηχανική τοπική ιστορία της Μαγνησίας μέσα από τα αρχεία του Γ.Α.Κ. Μαγνησίας, 4) Εργαστήριο στα Γ.Α.Κ. –Μαγνησίας, 5) Εργαστήριο Οπτικοακουστικών Ι: Εργαλεία για την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ, 6) Εργαστήριο Οπτικοακουστικών ΙΙ: Εργαλεία για την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ (Μοντάζ), 7) Τα αρχεία της παιδοπόλεων: από την αρχειοθέτη στη μελέτη (case study), 8) Όψεις πολιτικής παιδείας στην Ελλάδα του ’60: Η περίπτωση του Τζων Γκλαβάνη (case study), 9)Εργαστήριο Ι: Έρευνα αρχείων και σύλληψη της ιδέας ενός ντοκιμαντέρ, 10) Εργαστήριο ΙΙ: Το σκαρίφημα σεναρίου ενός ιστορικού ντοκιμαντέρ, 11) Τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου, 12) Από το αρχειακό τεκμήριο στον σχεδιασμό και την παραγωγή εθνογραφικού κειμένου. Παράλληλα κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων θα υπάρξει προβολή του ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ «Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί» διάρκειας 91 λεπτά, παραγωγή του 2014. Θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με τους/τις εκπαιδευόμενους/ες και η προβολή θα είναι ανοικτή στο κοινό.
Στα βασικά εργαστήρια του προγράμματος είναι το Εργαστήριο Οπτικοακουστικών Ι και ΙΙ: Εργαλεία για την παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ με τους Γιώργο Λαγδάρη (σκηνοθέτη) και Κώστα Αμυγδαλίτση (εκπαιδευτικό).
Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου προγράμματος είναι ότι βασίζεται στα εργαστήρια που θα αναπτυχθούν γύρω από μια μεγάλη υποδειγματική άσκηση, κατά την οποία συγκεκριμένα αρχειακά τεκμήρια των Γενικών Αρχείων του Κράτους (ΓΑΚ) θα μελετηθούν από τους ίδιους τους συμμετέχοντες ώστε να έρθουν στο φως κάποιες ανθρώπινες ιστορίες που σκιαγραφούνται μέσα (και πίσω) από αυτά τα τεκμήρια/ντοκουμέντα, που, πολύ συχνά, μοιάζουν «απρόσωπα». Στη συνέχεια θα αναλύσουμε τους τρόπους για να «ζωντανέψουν» οι ιστορίες αυτές και θα επιχειρήσουμε (ως άσκηση) να χτίσουμε το ΣΚΑΡΙΦΗΜΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ενός ή περισσότερων ιστορικών/ανθρωπολογικών ντοκιμαντέρ που θα βασίζονται πάνω τους. Ένα πολύ βασικό εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση είναι η προσωπική μαρτυρία, η οποία και θα αναλυθεί ιδιαίτερα. Μέσω αυτής μπορούν να δημιουργηθούν ταινίες γεμάτες αλήθεια, συναίσθημα και χιούμορ, που συγκινούν, διασκεδάζουν, επιμορφώνουν, ενώ παράλληλα ανιχνεύουν την καθημερινότητα, την κοινωνική ζωή, την Ιστορία. Για τη συμμετοχή στο Εργαστήριο χρειάζεται αγάπη για την έρευνα, το σινεμά και την προφορική ιστορία αλλά και περιέργεια, όρεξη και υπομονή. Δεν απαιτείται προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία στον χώρο του κινηματογράφου, θα προσπαθήσουμε όμως ανάμεσα στα μέλη της ομάδας να υπάρχουν κάποια άτομα που γνωρίζουν τα βασικά στοιχεία της χρήσης κάμερας και μικροφώνου. Επιθυμητοί επίσης είναι όσοι υποψήφιοι γνωρίζουν βασικά στοιχεία του μοντάζ.
Στο εξαμηνιαίο πρόγραμμα συμμετέχουν εκπαιδευτικοί διαφόρων βαθμίδων, σπουδαστές Κοινωνικών/Ανθρωπιστικών Επιστημών, εργαζόμενοι σε Αρχεία, μουσειολόγοι, καθώς και ασχολούμενοι με την έρευνα, την προφορική ιστορία, την εθνογραφία, τις νέες τεχνολογίες και την αφήγηση.
Την Κυριακή 17 Νοεμβρίου, στις 12.00, στην Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων του Μουσείο Πλινθοκεραμοποιΐας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα, θα παρουσιαστεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα, που έχει τίτλο: «Τα αρχεία της Παιδοπόλεων: από την αρχειοθέτη στη μελέτη (case study)». Την παρουσίαση θα κάνει ο Ιατρός – Συγγραφέας – Υπεύθυνος διαχείρισης αρχείων, κύριος Βασίλης Σάνδρης.
Πρόκειται για μια έρευνα που εδώ και πολλά χρόνια πραγματοποιεί ο Βασίλη Γ. Σάνδρης, η οποία βασίζεται σε 242 μαρτυρίες που συλλέχτηκαν κατά τη διάρκεια 6 περίπου ετών και οι οποίες καλύπτουν όλη την κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Καθώς επίσης και σε δύο αρχεία, τα οποία τέθηκαν στη διάθεση του ερευνητή.
Οι 60 μαρτυρίες αφορούν νέους και 116 παιδιά που έζησαν την εμπειρία του εμφυλίου πολέμου στην ύπαιθρο και παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τα αίτια της δημιουργίας των Παιδοπόλεων, τον τρόπο που τα παιδιά εισήλθαν, τις εμπειρίες τους κατά τη διαμονή σ΄ αυτές, όπως επίσης και σχετικά με την περαιτέρω πορεία τους και τη σημερινή εκτίμησή τους για την προσφορά της Παιδόπολης, στα δύσκολα εκείνα χρόνια.
Την εικόνα σχετικά με την περαιτέρω πορεία της λειτουργίας των Παιδοπόλεων μέχρι σχεδόν τη διάλυσή τους, συμπληρώνουν άλλες 31 μαρτυρίες παιδιών που εισήλθαν αργότερα στην Παιδόπολη, χωρίς να έχουν σχέση με τον εμφύλιο.
Την όλη έρευνα, που καλύπτει 23 Παιδοπόλεις και 3 επαγγελματικές σχολές, συμπληρώνουν άλλες 35 μαρτυρίες από το προσωπικό (20 μαρτυρίες από ομαδάρχες-αρχηγούς-δασκάλους) και από πρόσωπα που είχαν σχέση με την Παιδόπολη και έχουν κάτι σημαντικό να καταθέσουν.
Πρόκειται για μια πρόδρομη παρουσίαση των αποτελεσμάτων, διότι η επεξεργασία του υλικού, αν και στο μεγαλύτερο μέρος της έχει μελετηθεί, εν τούτοις δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως, και η οποία πρόκειται σύν5ομα να δημοσιευθεί σε βιβλίο.
Το θέμα είναι ενδιαφέρον για την περιοχή μας, δεδομένης της λειτουργίας της Παιδόπολης «Αγίας Σοφίας», στην Αγριά για πάνω από πενήντα χρόνια. Από τους χιλιάδες Απόφοιτους που πέρασαν από τις γνωστές εγκαταστάσεις της Αγριάς, στις μέρες μας υπάρχουν περί τις 200 οικογένειες, που ζουν στην περιοχή μας. Μάλιστα ο Σύλλογος Αποφοίτων Παιδοπόλεων, έχει μια πολύ αξιόλογη κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα, τα τελευταία δώδεκα χρόνια.
Για τους λόγους αυτούς οι διοργανωτές των μαθημάτων αυτών αποφάσισαν να «ανοίξουν» την διάλεξη της Κυριακής 17 Νοεμβρίου και σε όσους από αυτούς ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν πολύ ενδιαφέροντα και, εν πολλοίς, στοιχεία που παρουσιάζονται για πρώτη φορά.