Με αγάπη για τον τόπο τους και με μεράκι για τη γη και την παραγωγή μήλων αποτελούν άξιους συνεχιστές της παράδοσης που «κληρονόμησαν» από τις οικογένειές τους. Δύο νέοι, σε ηλικία, παραγωγοί έμειναν στον τόπο τους και εργάζονται σκληρά στοχεύοντας σε ποιοτικά προϊόντα. Στυλοβάτης στην προσπάθεια του Ηλία Βαλασσά και του Δημήτρη Σαμαρά ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου που στηρίζει τους παραγωγούς.
Ο Ηλίας Βαλασσάς είναι 36 ετών, παντρεμένος με την Αλεξάνδρα, που κατάγεται επίσης από τη Ζαγορά και έχουν δύο μικρά παιδιά. «Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Ζαγορά. Από τα νεανικά μου χρόνια, ως παιδί μεγαλωμένο στη φύση, αγάπησα τον τόπο μου και δέθηκα με αυτόν. Όπου και να γύριζα το μάτι μου από μικρός έβλεπα μήλα. Έτσι, μιας και η οικογένειά μου καλλιεργούσε μήλα, αγάπησα την αγροτική ζωή και έβαλα στόχο να καλλιεργήσω τα δικά μου, ως κεντρική επαγγελματική επιλογή μου. Άλλωστε ήθελα να συνεχίσω την οικογενειακή παράδοση, παράλληλα όμως ήθελα να προσθέσω μια σύγχρονη οπτική» ανέφερε.
Στον νου του είχε και τον συνονόματο παππού του που ενώ έφυγε από τη Ζαγορά με τη γιαγιά του για να εργαστούν στη Γερμανία, μόλις απέκτησαν κάποια χρήματα επέστρεψαν στη Ζαγορά και αγόρασαν κτήματα για να καλλιεργήσουν τα δικά τους μήλα.
Στην ηλικία των 21 ετών, λίγο διάστημα μετά την ολοκλήρωση της στρατιωτικής του θητείας και ενώ ήδη εργαζόταν κανονικά στα χωράφια της οικογένειάς του, έγινε μέλος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς Πηλίου, που όλοι τον ξέρουν από το εμπορικό σήμα ΖΑΓΟΡΙΝ. «Η συνεταιριστική μου μερίδα, μου μεταβιβάστηκε από τον πατέρα μου, που και αυτός με τη σειρά του είχε διαδεχθεί τον παππού μου, ως μέλος του Συνεταιρισμού. Έχω τον αριθμό 36, τον ίδιο με τον παππού μου. Είμαι 3η γενιά συνέταιρος. Για εμένα η ένταξη στον Συνεταιρισμό ήλθε ως αυτονόητη επιλογή, δεν σκέφτηκα ποτέ να καλλιεργήσω μήλα και να μην είμαι παράλληλα οργανωμένος στον Συνεταιρισμό, δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό, ούτε έχω φανταστεί τη δουλειά μου έξω από αυτόν» τόνισε.
Ο παππούς του ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 να καλλιεργεί μήλα και γράφτηκε παράλληλα και ως μέλος στον Συνεταιρισμό, μετά συνέχισε ο πατέρας του τη δεκαετία του 1980 και το ίδιο έκανε ο ίδιος τη δεκαετία του 2000. Μάλιστα η σχέση της οικογένειάς του με τον Συνεταιρισμό είναι βαθύτερη, αφού ο πατέρας του εργάστηκε και ως μόνιμος οδηγός του Συνεταιρισμού στον στόλο των φορτηγών της οργάνωσης. Το γεγονός αυτό άλλωστε επηρέασε ακόμα περισσότερο τη σκέψη του όταν επέλεξε να γίνει αγρότης.
Όπως τόνισε ο κ. Βαλασσάς, τα μέλη πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο στα τεκταινόμενα του Συνεταιρισμού και να συμμετέχουν στις συνελεύσεις: «Επειδή ήθελα να έχω όσο το δυνατόν πιο ενεργή συμμετοχή, στις περσινές εκλογές έθεσα υποψηφιότητα για τα όργανα του Συνεταιρισμού, για το Εποπτικό Συμβούλιο και οι συνάδελφοι με τίμησαν με την ψήφο τους, οπότε από το 2019 παρακολουθώ συστηματικά τις εξελίξεις για την Οργάνωση. Στόχος μας είναι να συμβάλλουμε όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να διασφαλίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το παρόν και το μέλλον του Συνεταιρισμού, από τον οποίο εξαρτάται όλο το χωριό».
Ο κ. Βαλασσάς δεν αισθάνεται να του λείπει κάτι έχοντας επιλέξει να ζήσει στη Ζαγορά, πέραν από κάποιες υπηρεσίες υγείας: «Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε εδώ διαχρονικά είναι τα καιρικά φαινόμενα. Δυστυχώς ο καιρός δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στη δουλειά μας. Εγώ φέτος θα μαζέψω πολύ λιγότερα μήλα από όσα έπρεπε κανονικά να συγκομίσω, γιατί το χαλάζι κατέστρεψε μεγάλες ποσότητες. Οι έντονες καιρικές συνθήκες δημιουργούν και προβλήματα στο οδικό και στο αγροτικό οδικό δίκτυο. Τα υπόλοιπα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στη δουλειά μας, τα καθημερινά, λύνονται από τον Συνεταιρισμό, μετά από διαβουλεύσεις της διοίκησης με τα μέλη. Συζητούνται και αναζητούνται οι λύσεις, όταν υπάρχουν».
Σήμερα καλλιεργεί μαζί με τη γυναίκα του κάποια από τα κτήματα που τους κληροδότησαν οι γονείς τους, ενώ έχει φτιάξει και καινούργια. «Σε όλα τα χωράφια μου επενδύω διαρκώς, αναδιαρθρώνοντας τις καλλιέργειες, διατηρώντας όμως τις παραδοσιακές ποικιλίες μήλων. Έχω χωράφια νεόφυτα που σε λίγα χρόνια θα αυξήσουν τη συνολική μου παραγωγή. Καλλιεργώ μόνο μήλα καθώς αισθάνομαι ότι πρέπει να είμαι επικεντρωμένος μόνο σε αυτά και να κάνω όλες τις καλλιεργητικές διαδικασίες σωστά, στην ώρα τους. Το μόνο που τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί θεαματικά είναι οι επεμβάσεις μας για φυτοπροστασία. Με τα συστήματα που έχουμε ως Συνεταιρισμός, έχουμε ελαττώσει στο ελάχιστο την εργασία αυτή. Κατά τα άλλα είμαι κάθε μέρα μέσα στο χωράφι. Καλλιεργώ διάφορες ποικιλίες, κυρίως Π.Ο.Π. Στάρκιν Ντελίσιους, αλλά και κάποιες ποσότητες από Π.Ο.Π. Γκόλντεν Ντελίσιους, τα μήλα Γκαλά που ήρθαν στον τόπο μας τις τελευταίες δεκαετίες και έχουν δέσει εξαιρετικά με το μικροκλίμα της περιοχής, όπως και τα Π.Ο.Π. Φιρίκια Πηλίου. Το μήλο φιρίκι είναι πολύ παλιά ποικιλία στον τόπο, αλλά με μεγάλη προοπτική κατά την άποψή μου. Αυτός είναι ο λόγος που σε ένα κτήμα μου έχω φυτέψει μόνο φιρικιές. Για μένα η καλλιέργεια του μήλου δεν είναι μόνο εργασία, είναι και μεράκι» επισήμανε.
Ο Δημήτρης Σαμαράς είναι 27 ετών και μένει στη Μακρυράχη. Ο πατέρας του είναι Ζαγοριανός και η μητέρα του από τη Μακρυράχη, μια αγροτική οικογένεια, με μια μικρή τουριστική επιχείρηση που συμπληρώνει τις δραστηριότητες.
«Είμαι μέλος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς από το 2014, εδώ και 6 χρόνια. Η απόφασή μου ήταν συνειδητή, άλλωστε και ο πατέρας μου είναι μέλος του Συνεταιρισμού. Παράλληλα τα τελευταία χρόνια έχω ενεργοποιηθεί και με τον αγροτικό συνδικαλισμό, καθώς είμαι πρόεδρος στον Αγροτικό Σύλλογο Μακρυράχης. Οι αγροτικοί σύλλογοι είναι εργαλεία πίεσης, κυρίως προς το κράτος, για να λύσουμε τα προβλήματά μας, ωστόσο είναι απαραίτητο για τα κομβικά ζητήματα του αγροτικού κόσμου στην περιοχή μας να υπάρχει συνεννόηση Δήμου – Συνεταιρισμού – αγροτικών συλλόγων» ανέφερε.
Ο κ. Σαμαράς αποφάσισε να παραμείνει στο χωριό, καθώς οι γονείς του είχαν αρκετά μεγάλη αγροτική δραστηριότητα, την οποία κάποιος, σταδιακά, έπρεπε να διαδεχθεί.
«Έτρεφα και τρέφω ελπίδες ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε καλύτερα εδώ απ’ ό,τι στις πόλεις, από οικονομικής άποψης. Παρά τα προβλήματα που αναγκαζόμαστε να αντιμετωπίζουμε καθημερινά, τα οποία μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις αυξάνουν και το κόστος της αγροτικής παραγωγής, πιστεύω πως όταν υπάρχει διάθεση και συλλογική αντιμετώπιση των ζητημάτων, μπορούμε να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες» τόνισε.
Ο ίδιος εξήγησε τους λόγους που τον ώθησαν να ενταχθεί στον Συνεταιρισμό: «Η ένταξή μου έγινε γιατί πιστεύω και ισχύει ότι λαμβάνουμε καλύτερες τιμές ως παραγωγοί, συγκριτικά με το να πουλούσαμε τα μήλα μας ο καθένας ξεχωριστά σε ιδιώτες εμπόρους».
Ανέφερε επίσης πως θεωρεί ότι η ειδικά η γενιά του μπορεί να αλλάξει όσα τους ταλαιπωρούν μέχρι τώρα με τη μαζική συμμετοχή της στον Συνεταιρισμό που είναι ένας πολύ ισχυρός φορέας του τόπου μαζί με τον Δήμο.
«Η θετική μου εντύπωση δεν σημαίνει ότι ο Συνεταιρισμός έχει καταφέρει το απολύτως τέλειο και δεν υπάρχει περιθώριο βελτίωσης ή δεν είναι πάγια η ανάγκη σε εκσυγχρονισμό σε όλα τα επίπεδα, ώστε να αντέξουμε όλοι μαζί τον ανταγωνισμό. Το ιδανικό στον Συνεταιρισμό είναι ότι έτσι όπως είναι διαρθρωμένος, δεν χρειάζεται εμείς να απασχολούμαστε καθημερινά με την εμπορία του προϊόντος μας. Υπάρχει δίκτυο, γνώση και εμπειρία και για τις πωλήσεις στην εσωτερική αγορά και για τις εξαγωγές. Εμείς ως αγρότες που είμαστε μέλη του, πρέπει να ασχολούμαστε με την καλλιέργεια των προϊόντων σε τέτοιο βαθμό, ώστε να παραδώσουμε στον Συνεταιρισμό όσο το δυνατόν καλύτερα προϊόντα, ώστε να ανταμειφθεί η προσπάθειά μας. Παράλληλα η διοίκηση πρέπει να ψάχνει ευκαιρίες, όπως ήδη γίνεται και είναι απαραίτητο να εντατικοποιηθεί, σε οποιοδήποτε αναπτυξιακό πρόγραμμα μπορεί να ωφελήσει τους παραγωγούς. Εγώ εντάχθηκα στο Πρόγραμμα Νέων Αγροτών, κατάλαβα βέβαια από πρώτο χέρι και πόσο μπορεί να σε ταλαιπωρήσει η γραφειοκρατία στην Ελλάδα» επισήμανε.
Όπως δήλωσε ο ίδιος, στην Ευρώπη τα δεδομένα για τους αγρότες είναι διαφορετικά: «Καταρχάς ενισχύονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το κράτος. Στο Μπολτζάνο της Ιταλίας, που είναι τόπος μηλοπαραγωγής, το κράτος επιδοτεί τον κάθε παραγωγό μέχρι 45.000 ευρώ για να κάνει γεώτρηση, ώστε να έχει νερό στα χωράφια. Εμείς εδώ ακόμα δεν έχουμε κλειστά κυκλώματα άρδευσης και ποτίζουμε με τα αυλάκια και την τσάπα στο χέρι όπως οι παππούδες μας. Επίσης οι νέοι αγρότες έχουν πολλές φοροαπαλλαγές και στους άμεσους και στους έμμεσους φόρους όπως το Φ.Π.Α. Αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί στον τόπο μας, ώστε να κρατηθεί και ο Συνεταιρισμός που λειτουργεί για περισσότερο από 100 χρόνια, άλλα 100».
Ο Συνεταιρισμός, όπως σημείωσε, έχει κάνει μόνος του σημαντικές κινήσεις, όπως είναι η κατοχύρωση Π.Ο.Π. για τα μήλα που αποφέρει έσοδα και στον παραγωγό, αλλά δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός ούτε μέρα. «Παράλληλα το κράτος θα έπρεπε να έχει ένα κατώτατο πλαφόν τιμών πώλησης στα αγροτικά προϊόντα, ώστε να διασφαλίζεται το αξιοπρεπές εισόδημα των παραγωγών. Ο Δήμος πρέπει να πάρει χρηματοδοτικά εργαλεία και να επενδύσει σε αγροτικές υποδομές, ιδίως για την άρδευση. Θα πρέπει να έχουμε στον τόπο μας ένα οδικό δίκτυο χωρίς τεχνικά προβλήματα που σημαίνουν κόστος και ταλαιπωρία. Οι νέοι μπορούν να επιλέξουν το χωριό τους, όταν θα έχουν και μια στήριξη για την επιλογή τους. Παρά τα προβλήματα παραμένω αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε και εμείς κάτι παραπάνω» ανέφερε.
Ο κ. Σαμαράς καλλιεργεί κυρίως μήλα, αλλά και μια σημαντική ποσότητα κερασιών, τα οποία διακινούνται εμπορικά μέσω του Συνεταιρισμού. Από μήλα καλλιεργεί τις τρεις Π.Ο.Π. ποικιλίες Στάρκιν Ντελίσιους που είναι και τα περισσότερα, Γκόλντεν Ντελίσιους και Φιρίκια Πηλίου. Παράλληλα έχει επενδύσει και στην ποικιλία Φούτζι σε ένα χωράφι που αγόρασε: «Δεν είναι από τις παλιές της περιοχής, ωστόσο έχει προσαρμοστεί άψογα στον ευλογημένο τόπο μας και δίνει εξαιρετικό γευστικό αποτέλεσμα».
Άλυτο πρόβλημα, όπως πρόσθεσε, είναι οι καιρικές συνθήκες. «Όπως οι πρόγονοί μας τα κατάφεραν, παρά τις δυσκολίες, πιστεύω να βγούμε αντάξιοι και εμείς, ώστε να διατηρήσουμε και τα χωριά μας ζωντανά και τα μήλα μας να κρατήσουν αυτή την υψηλή φήμη διαχρονικά που είναι αποτέλεσμα της ποιοτικής δουλειάς που γίνεται» συμπλήρωσε.
Κύρια παρέμβαση που εφαρμόζουν τα μέλη του Συνεταιρισμού στο πλαίσιο της φυτοπροστασίας, είναι η κάλυψη όλης της καλλιεργητικής περιοχής με δίκτυο συσκευών παρεμπόδισης σύζευξης των ακμαίων μικρολεπιδόπτερων της καρπόκαψας (cydia pomonella), έντομο που αποτελεί το πλέον επικίνδυνο για τους καρπούς των μήλων.
Η κάθε συσκευή του δικτύου εκχέει σε συγκεκριμένη ώρα της ημέρας μια φερομόνη, που προσομοιάζει σ’ αυτή που διαθέτουν εκ φύσεως τα θηλυκά ακμαία άτομα της καρπόκαψας για προσέλκυση αρσενικών με στόχο τη σύζευξή τους. Έτσι δημιουργείται σύγχυση και δεν είναι δυνατή η σύζευξη μεταξύ αρσενικών και θηλυκών ακμαίων, ώστε να αναπαραχθούν.
Με την εφαρμογή της μεθόδου της παρεμπόδισης σύζευξης της καρπόκαψας της μηλιάς, επιτεύχθηκε μείωση των εφαρμογών φυτοπροστασίας ήδη από την πρώτη περίοδο εφαρμογής του έργου (2017). Βασική ωστόσο προϋπόθεση για την επιτυχία του έργου αυτού, ήταν η εφαρμογή σε ολόκληρη την περιοχή – στόχο. Για να επιτύχει, έπρεπε να ενταχτεί στο έργο το σύνολο των παραγωγών με μηλεοπερίβολα. Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται ο σημαντικός ρόλος της δημοκρατικής συλλογικότητας του Αγροτικού Συνεταιρισμού. Το ζήτημα συζητήθηκε στη Γενική Συνέλευση των μελών του, κατόπιν σχετικής εισήγησης της Διοίκησης και επιστημονικής καθοδήγησης από το γεωτεχνικό τμήμα του Συνεταιρισμού, με αποτέλεσμα όλοι οι παραγωγοί ατομικά να ενταχθούν στο έργο. Παράλληλα είναι σημαντικό να αναφερθεί το γεγονός ότι οι ελάχιστοι μηλοπαραγωγοί που δεν είναι μέλη του Συνεταιρισμού, περίπου το 1% των αγροτών της περιοχής, κατανόησαν τη σημαντική καινοτομία που προέκυψε από την παραπάνω πρωτοβουλία και αποδέχθηκαν να συνεργαστούν ώστε το σύστημα να λειτουργήσει σωστά. Το έργο αυτό εντάχθηκε πρόσφατα ως υποδειγματική γεωργοπεριβαλλοντική πρακτική στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανάπτυξης της Υπαίθρου που αποτελεί φορέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (European Network of Rural Development).
δ
Με την εφαρμογή των ανωτέρω παρεμβάσεων φυτοπροστασίας επετεύχθη:
-Μείωση της έκθεσης των παραγωγών σε φυτοπροστατευτικά προϊόντα κατά την εφαρμογή φυτοπροστασίας.
-Ενίσχυση του στόχου για μείωση ή/και μηδενισμό των υπολειμμάτων δραστικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων.
Η τεχνογνωσία του Συνεταιρισμού και η συνεχής ενημέρωσή του για νέες εφαρμογές που θα βελτιώσουν την παραγωγή, συνδράμει στον στόχο των αγροτών. Άλλωστε κοινός στόχος τόσο του Συνεταιρισμού, όσο και των αγροτών-μελών του είναι η βελτιστοποίηση της παραγωγής με γνώμονα την ποιότητα και την προστασία της γης.