Στους δρόμους της Νέας Ιωνίας του 1960 – Οδός Μαγνησίας

Της Βασιλείας Γιασιράνη – Κυρίτση

Κατεβαίνοντας από τη Μαιάνδρου αριστερά, μετά τον μεγάλο κήπο του Παναγιωτά, στη γωνία Χρήστου Λούλη, ήταν η μάντρα του Μηλιώκα, ένας μεγάλος χώρος γεμάτος σωρούς από χώματα και μπάζα από τα σπίτια που ανοικοδομούνταν. Από τους σωρούς αυτούς έβγαζε ό,τι οικοδομήσιμα υλικά υπήρχαν και τα μεταπουλούσε.
Μεσολαβούσαν διάφορα σπιτάκια και μορφές άγνωστες στην καθημερινότητά μου και κει περίπου στη γωνία κάτω από τη Δορυλαίου ήταν το προσφυγικό σπίτι του πλανόδιου μανάβη του Θωμά που ζούσε με τις αδελφές του. Η μία, η Μαρίνα, ήταν παντρεμένη με τον Μανώλη Σταματάκη. Χαρούμενος τύπος, με ένα αφοπλιστικό χαμόγελο κολλημένο σχεδόν πάντα στο πρόσωπό του, με μια σούστα μόλις χάραζε η μέρα ξεκινούσε εφοδιασμένος με εμπόρευμα από την αγορά στα Παλαιά και γύριζε με σειρά όλους τους δρόμους και τα σοκάκια πρώτα από την πλευρά την ανατολική και μετά, αν του έμενε εμπόρευμα πήγαινε προς τις γραμμές. Ήταν το διάλειμμα στις νοικοκυρές. Μόλις άκουγαν τη φωνή του έβγαιναν και τον περίμεναν. Μαζί με τα αστεία και τα χωρατά του είχε πάντα έναν καλό λόγο για όλες.
Πολλές φορές είχε και ψάρια. Και αφού μοσχοπουλούσε τα προϊόντα του ξεκινούσε για το τσιπουράδικο του Καλαφατάκη, ίσα για να βρέξει τα χείλια του και να γυρίσει να ξαποστάσει και να αράξει τη σούστα του πάνω στο πεζοδρόμιο.
Πιο κάτω στην άλλη γωνία Ευφραιμίδου με Μαγνησίας στην πάνω πλευρά ήταν το σπίτι του Σταύρου και της Αγλαΐας Φουντούλη από τη Σμύρνη. Κτίστης ήταν και ξυλουργός και όλες τις δουλειές έκανε να μεγαλώσει τα 6 παιδιά του.

Στο υπόγειο του πέτρινου σπιτιού του είχε ταβέρνα όπου σύχναζαν οι άντρες της γειτονιάς, κυρίως Εγγλεζονησιώτες, πριν γυρίσουν στο σπίτι. Μέσα από το λιγοστό φως των μικρών παραθύρων του υπογείου και με την επήρεια του καλού τσίπουρου γύριζαν στο παρελθόν και αναπολούσαν τα καλά της δικής τους πατρίδας. Δίπλα στου Φουντούλη ο Μιχάλης Τσάγγαρης είχε ξυλαποθήκη, την οποία δούλεψε και ο γιος του Αντρέας.
Απέναντι στη γωνία στο μεγάλο οικόπεδο που είχε αγοράσει ο Γιάννης Νικολός από το Εγγλεζονήσι, είχε κτιστεί το μισό μαγαζί και το άλλο μισό ήταν το σπίτι του.
Αρχικά το μαγαζί λειτουργούσε ως φούρνος του κυρ-Θανάση του Βουρλιώτη, έτσι τον αποκαλούσαν μάλλον γιατί καταγόταν από τα Βουρλά και έφτιαχνε ωραίο ψωμί. Μετά το πήρε ο κυρ-Σπύρος με τη γυναίκα του και προμήθευε τη γειτονιά με ψωμί και παξιμάδια.

Ο Γιάννης (Γιάγκος) Νικολός ή Μάμουνας, ναυτικός στο επάγγελμα, παντρεύτηκε το 1927 με την Ευγενία Μέλη και απόκτησε τον Κώστα, τον Νίκο, τον Βαγγέλη και την Ελένη. Ήταν άριστος ναυτικός, ευφυέστατος και ακούραστος στη δουλειά του γι’ αυτό και όλοι τον αποκαλούσαν Μάμουνα, δηλαδή εργατικό σαν μαμούνι. Το τέλος όμως του Γιάγκου ήταν τραγικό. Το 1946 ταξίδευε με το «Άγιος Γεώργιος» το καΐκι του καπετάν Γιώργη Αγνουσιώτη στο Αιγαίο, το οποίο όμως δεν ήταν ασφαλές για τη ναυσιπλοΐα. Γιατί το 1940, λίγο πριν τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, το ελληνικό πολεμικό ναυτικό είχε τοποθετήσει νάρκες.
Οι περισσότεροι ναυτικοί γνώριζαν τις περιοχές που υπήρχαν τα ναρκοπέδια, αλλά όχι τα ακριβή σημεία. Οι παγίδες που ήταν στημένες λίγο κάτω από την επιφάνεια του νερού, δεν είχαν χαρτογραφηθεί.
Το καΐκι ταξίδευε με πρίμα καιρό για τη Σέριφο ή την Πάρο και τότε τα μέλη του πληρώματος πλησίασαν τον καπετάνιο και του σύστησαν να αλλάξουν κάπως πορεία γιατί στο σημείο αυτό είχαν ακούσει ότι υπήρχαν ναρκοπέδια. Σύμφωνα με μια εκδοχή που κυκλοφορούσε, ο καπετάνιος δεν έδωσε σημασία και συνέχισε τη ρότα του. Σύμφωνα με άλλη, όμως, συμμερίστηκε τους φόβους τους, αλλά συνέχισε την ίδια πορεία. Στάθηκε όμως όρθιος στην πλώρη για να μπορεί να δει έγκαιρα αν υπήρχε ναρκοπέδιο. Σε λίγη ώρα το καΐκι προσέκρουσε σε τρεις νάρκες και διαλύθηκε. Ξύλα, σίδερα, κιβώτια με σαπούνια και βαρελάκια με λάδι ανοίχτηκαν στον αέρα. Από την έκρηξη σκοτώθηκαν ο καπετάνιος Γιώργος Αγνουσιώτης και ο Γιάγκος Νικολός σε ηλικία γύρω στα 50. Ο χαμός του προκάλεσε μεγάλο πόνο, αλλά έδεσε την οικογένεια.

Ο Κώστας παντρεύτηκε κόρη Σωτόπουλου και εργαζόταν στο εργοστάσιο της Χαλυβουργίας. Ο Νίκος είχε μάντρα με παλιοσίδερα στον Πειραιά, ο Βαγγέλης ναυτικός είχε το πλεούμενο «Νάστα» και έμεινε στην Αθήνα. Και η Ελένη παντρεύτηκε τον θαλασσινό Σωκράτη Σκαμάγκα, που είχε κτήματα κι αμπέλι στις Αλυκές.
Γύρω στο 1956 αγόρασε τον χώρο ο Κώστας Τσάγγαρης.
Ο Εγγλεζονησιώτης ναυτικός ήταν παντρεμένος με τη Βασιλική Γκίκα (Ραπτάκη) και ήρθαν το 1914 στον πρώτο διωγμό με το καράβι τους στη Μυτιλήνη, όπου εκεί γεννήθηκαν ο Γιάννης (Γιάνγκος) και ο Γκίκας.
Από τα οκτώ παιδιά που απόκτησε η οικογένεια, τα τρία πέθαναν κι ανάμεσά τους ο Στρατής σε μικρή ηλικία, και ήλθε στον Βόλο με τα πέντε παιδιά. Πέρασε πολλά στη ζωή του και κόπιασε πολύ. Εργάστηκε στις μαούνες του Τσαλαπάτα που άδειαζαν από τα διάφορα μικροκάραβα, τα ποστάλια, εμπορεύματα και τα κουβαλούσαν στο λιμάνι. Ο γιος του ο Γιάννης ξέφυγε από τη ναυτοσύνη και το λιμάνι. Τελείωσε το Γυμνάσιο και εργάστηκε στα γραφεία του Τσαλαπάτα, παντρεύτηκε τη Σταυρούλα Γιαλαμά και απόκτησε τη Βασιλεία, τον Κώστα και τον Ανέστη.
Ο άλλος του γιος, ο αποκαλούμενος Γκίκας εργάστηκε στο λιμάνι φορτοεκφορτωτής, παντρεύτηκε την Αιμιλία Φούτρα και απόκτησε τη Βασιλική, τον Κώστα, τον Παράσχο και τον Γιώργο.
Ο γιος του Αλέξανδρος (Αλέκος) έγινε φορτοεκφορτωτής και εργάστηκε ως λιμενεργάτης στο λιμάνι. Παντρεύτηκε την Αποστολία Πρώια από το Εγγλεζονήσι και απόκτησε την Ελπίδα και την Κωνσταντίνα. Ο πατέρας τους Κώστας έδωσε το μισό σπίτι στην Ουρανία και το άλλο μισό στον Αλέκο. Τρία σκαλοπάτια τσιμεντένια ανέβαζαν τον επισκέπτη στο σπίτι των τριών δωματίων στη σειρά, τον «αντρέ» κοινό και το ημιυπόγειο της Ουρανίας, το οποίο αγόρασε μετά ο Αλέκος και μεγάλωσε τον χώρο.
Μια μποκαμβίλια σχεδόν πάντα ανθισμένη στα δεξιά που ανέβαινε πάνω από την είσοδο της πόρτας ήταν το καμάρι της νοικοκυράς. Το σπίτι τους ήταν κέντρο διερχομένων. Σε κείνα τα δωμάτια στηνόταν μεμιάς το γλέντι και η κυρα-Αποστολία με την αξιοσύνη της ετοίμαζε τους μεζέδες με τα ελάχιστα που είχε… Στο σιδερένιο κρεβάτι στριμώχνονταν τα παιδάκια και στο μεγάλο τραπέζι της κάμαρας έπιναν και συζητούσαν οι μεγάλοι, μέχρι και η μικρή αυλίτσα μάζευε κόσμο. Οι συγγενείς από την Αθήνα και από δω ήταν μεγάλο σόι και κάθε φορά που επισκέπτονταν τον Βόλο, είχαν «ανοιχτό κάλεσμα» στο σπίτι της οδού Μαγνησίας που ζέσταινε τις καρδιές τους και γέμιζε χαρά και αισιοδοξία.
Γιατί ο Αλέκος ήταν από τη φύση του χαρούμενος και αισιόδοξος άνθρωπος, γεμάτος αγάπη για τη ζωή, που δεν του ήταν και εύκολη.

Με ένα ποδήλατο πήγαινε στο λιμάνι και πάνω, μπροστά από τη σέλα, στο σίδερο είχε δέσει έναν σιδερένιο γάντζο που τραβούσε τα τσουβάλια και τον βοηθούσε στη μεταφορά. Ποτέ δεν έλεγε πως κουράστηκε στη δουλειά του και ποτέ δεν γύρισε «σκοτεινιασμένος», ακόμη και όταν αρρώστησε.
Από τα δυο κορίτσια του Κώστα, η Δέσποινα παντρεύτηκε τον ναυτικό Δημήτριο Αγνουσιώτη και απόκτησε τους Γιώργο, Ελένη, Βάσω, Χαράλαμπο και η Ουρανία παντρεύτηκε τον Περικλή Δράπη, υπάλληλο στην ύδρευση και απόκτησε τον Γιώργο και τον Κων/νο.
Δίπλα ακριβώς γωνία Μαγνησίας με Προύσης ήταν το διώροφο σπίτι του Γιώργου Μαυριά.

Στην άλλη γωνία από την απέναντι πλευρά (παράλειψή μου) ήταν το προσφυγικό του Δημήτρη Αλαμάνογλου από τα Σώκια της Μικράς Ασίας. Παντρεμένος με τη Βασιλική Βουγιουκλή απόκτησε πέντε παιδιά, τη Δέσποινα, τη Στέλλα, τον Χρήστο, τον Μιχάλη και τον Βαγγέλη. Δραστήριος από τη φύση του και εργατικός για να ζήσει την πολυμελή οικογένειά του δούλευε στο φωταέριο του Βόλου και τις Κυριακές έκανε τον λούστρο. Με ένα κασελάκι που είχε μπογιές για παπούτσια, ολημερίς γύριζε ακούραστος στο Φαρδύ και στην παραλία του Βόλου.
Η μια κόρη η Δέσποινα παντρεύτηκε τον Κώστα Κουκουσέλη, οικοδόμο, χτίστη, με καταγωγή από τη Σάμο και της έδωσε προίκα το σπίτι. Απόκτησε τον Θανάση και τον Δημήτρη.
Το σπίτι αρχικά είχε μία μικρή αυλή, νοικοκυρεμένη καθαρή, με ένα δωμάτιο και μία μικρή κουζίνα, μετά ο Κώστας που ήταν και οικοδόμος, έκλεισε όλο τον χώρο της αυλής, πρόσθεσε ένα δωμάτιο και χολ, και βολεύτηκε η οικογένεια. Ο παππούς Αλαμάνογλου ως πολύτεκνος είχε πάρει δύο δωμάτια από το κράτος, οπότε το ένα το έδωσε προίκα και στο άλλο έμενε ο ίδιος, ήταν εκεί περίπου στο ουζερί της Μαρίνας.

Η άλλη κόρη, η Στέλλα, παντρεύτηκε τον Γιώργο Φατσή από το Εγγλεζονήσι και απόκτησε δύο παιδιά, τον Μιχάλη και τη Χρύσα.
Ο μεγάλος γιος ο Χρήστος είχε ανοίξει μαγαζί τενεκετζίδικο δίπλα από το καφενείο του Αγγλογάλλου στο Φαρδύ, ο Μιχάλης δούλευε στον σωρό στις Αλυκές και ο μικρότερος ο Βαγγέλης γυρίζοντας από τον πόλεμο της Κορέας, που είχε πάει εθελοντής, έκανε διάφορες εργασίες. Όλοι τους όμως είχαν σημείο αναφοράς το πατρικό της οδού Μαγνησίας.
Κι ο πλανόδιος ψαράς της γειτονιάς περίμενε εκεί στη γωνία με μια μικρή σούστα πρόχειρη γεμάτη με διάφορα ψάρια που τα έπαιρνε από την παράγκα του γαμπρού του στην ιχθυαγορά, να μαζευτούν οι νοικοκυρές να ψωνίσουν, περίμενε τον περαστικό διαβάτη, περίμενε να πάρει το μεροκάματο…
Πηγές: Προσωπικές μαρτυρίες, Μανώλη Παρασκευά, Νίκου Θεραπιώτη, Ελπίδας Τσάγγαρη, Θανάση Κουκουσέλη, Τάσου Αυγερινού «Με τα πνια και τα κουπιά», Αθήνα 2007.