Της Αγγελικής Θάνου,
δρ Παιδαγωγικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και συγγραφέα
Η Στέγη Γραμμάτων, Τεχνών, Πολιτισμού και Επιστημών με την τιμητική επωνυμία «Αθανάσιος Γκαβαρντίνας», η οποία στεγάζεται στο παλιό Γυμνάσιο των Καναλίων, είναι φανερό ότι δονείται από τη φωτεινή αύρα και τη δημιουργική ενέργεια του καθηγητή Αθανάσιου Γκαβαρντίνα. Στέκει εκεί αδιάψευστη μάρτυρας της ισχυρής εκπαιδευτικής ιστορίας του τόπου μας, ακριβώς απέναντι από το σύγχρονο Γυμνάσιο – Λύκειο, για να υπενθυμίζει σε όλους ότι από εκεί πέρασε και έδρασε ένας σύγχρονος Δον Κιχώτης. Καθώς, «οι Δον Κιχώτες πάνε ομπρός και βλέπουνε ώς την άκρη του κονταριού που κρέμασαν σημαία την Ιδέα τους» αναφέρει ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης. Με τον ίδιο τρόπο πορεύτηκε και ο καθηγητής μας στον γενέθλιο τόπο του, στα Κανάλια της Μαγνησίας. Με βηματισμό ευπρεπή, κρεμούσε συνεχώς ιδέες και υψηλά οράματα στο κοντάρι του. Και όλα είχαν το ίδιο κοινό χαρακτηριστικό, την αφιλοκερδή προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, στον συνάνθρωπο.
Ο χώρος αυτός έχει ευγενώς παραχωρηθεί από τον Δήμο Ρήγα Φεραίου στους φορείς πολιτισμού και αθλητισμού του χωριού προκειμένου να καλύψουν τις ποικίλες στεγαστικές ανάγκες των δράσεών τους. Σίγουρα η ψυχή του καθηγητή γαληνεύει και ευφραίνεται κάθε που τα μικρά παιδιά χορεύουν την παράδοση, ασκούνται σε μουσικοκινητικές δραστηριότητες, μαθαίνουν να τραγουδούν, δανείζονται βιβλία και διαβάζουν, συνυπάρχουν με ομαδικότητα, αθλούνται, χαίρονται, κοινοποιούν τις δεξιότητες που αποκτούν. Αρκετά άτομα εμπλέκονται και συντηρούν τον χώρο αυτό του πολιτισμού. Είχα τη χαρά να συνομιλήσω με δυο από αυτά που χαρακτηρίζονται για τη σταθερή τους και συνεπή ενασχόληση με τον πολιτισμό και το ενδιαφέρον τους για τα κοινά. Την κυρία Χριστίνα Τσιόλα – Κατσαγεωργίου και τον κύριο Απόστολο Καραδήμο.
Η Χριστίνα Τσιόλα κατάγεται από τον Άγιο Γεώργιο Βελεστίνου. Διαμένει στα Κανάλια με τον σύζυγό της Αθανάσιο Κατσαγεωργίου. Συνταξιούχος συνεταιριστική υπάλληλος, μητέρα δυο παιδιών, έχει δεθεί συναισθηματικά με τον τόπο, έχει κάνει φίλους και κυρίως την ενδιαφέρει η πολιτιστική πρόοδος. Διαθέτει τον πολύτιμο χρόνο της με χαρά. Την προβληματίζει σοβαρά η έλλειψη ενδιαφέροντος της ηλικιακής ομάδας που αναφέρεται στο άρθρο μας πιο κάτω. Διαπιστώνει ότι ενώ υπάρχουν πολλοί μόνιμοι κάτοικοι νέοι οικογενειάρχες με μικρά παιδιά, φαίνεται ότι δεν νοιάζονται για τη στήριξη αυτών των δράσεων τοπικά. Θα πρέπει να σκεφτούν την ασφάλεια που βιώνουν τα παιδιά όταν απολαμβάνουν όλα τα πολιτιστικά αγαθά στον τόπο τους και να τα υποστηρίξουν έμπρακτα συμπληρώνει. Είναι πολύ τυχερά τα παιδιά που μεγαλώνουν στο χωριό και βιώνουν ελευθερία και επαφή με τη φύση και τα ζώα, επισημαίνει. Το γεγονός ότι έχει ζήσει και σε αστικό κέντρο, της επιτρέπει να κάνει τις δικές της εξωδιηγητικές παρατηρήσεις.
Ο Αποστόλης Καραδήμος είναι γέννημα θρέμμα των Καναλίων. Διαμένει στο χωριό με την οικογένειά του και παλεύει με πάθος και ακούραστα για τα κοινά, σε επίπεδο αθλητισμού, πολιτισμού και εκπαίδευσης. Τον ενδιαφέρει πολύ τα παιδιά του τόπου του να ασχολούνται με ποιοτικά πράγματα και να μην κινδυνεύουν να παρασυρθούν από άσχημες καταστάσεις. Όμως, το βάρος αυτής της ενασχόλησης, δηλώνει πως πρέπει να μοιράζεται και με άλλους, ώστε να υπάρχει συνέχεια. Είναι γενικά διαθέσιμος με χαρά παρά το γεγονός ότι αφαιρεί χρόνο από την οικογένειά του, η οποία τον στηρίζει ανεπιφύλακτα και την ευχαριστεί θερμά.
Μέσα από την συζήτησή μας προέκυψαν αρκετά ζητήματα για σκέψη και προβληματισμό.
Πολιτισμός και αθλητισμός στα Κανάλια σήμερα. Μέσα από ποιες διαδικασίες συνυπάρχουν;
Α.Κ.: Ο ένας σύλλογος βοηθάει τον άλλον. Αυτή την εποχή ο Πολιτιστικός Σύλλογος Καναλίων υπολειτουργεί. Ο Αθλητικός Σύλλογος Καναλίων ο «Απόλλων» γίνεται αρωγός μέχρι να ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες. Άλλωστε αυτό είναι πολιτισμός. Και οι δυο σύλλογοι για το κοινό καλό παλεύουν. Να αναδειχθούν τα πολιτιστικά κομμάτια όπου αυτά υπάρχουν. Ό,τι μπορούμε κάνουμε να αναδειχθεί ο τόπος. Προσωπικά ασχολούμαι με τον αθλητικό σύλλογο πάνω από είκοσι χρόνια.
Υπάρχουν δυσκολίες σε όλο αυτό το εγχείρημα;
Χ.Τ.: Πολλές δυσκολίες. Αν δεν υπάρχουν άνθρωποι να έχουν θέληση και να μπορούν να βοηθήσουν; Η αδιαφορία είναι ο εχθρός του πολιτισμού κατά την άποψή μου. Θέλει συμμετοχή και διάθεση για βοήθεια. Όχι οικονομική. Σωματική και πνευματική.
Τι λείπει κυρίως;
Χ.Τ.: Απουσιάζει η όρεξη για ενασχόληση με τα κοινά από μια συγκεκριμένη ηλικία, αυτή μεταξύ των 20 και 50 ετών. Ενώ σε αυτό το ηλικιακό στάδιο κάθε άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει, να δράσει, να τρέξει, να ασχοληθεί, παρατηρείται η παντελής έλλειψη ενδιαφέροντος.
Α.Κ.: Αυτό δημιουργεί πρόβλημα. Αντιμετωπίσαμε πρόσφατα θέμα λειτουργίας του Χορευτικού μας Ομίλου ο «Ήταυρος» με κίνδυνο να μην λειτουργήσει. Καταφέραμε και το σώσαμε χάρις στο ενδιαφέρον μιας μικρής μερίδας γυναικών όπως η κυρία Χριστίνα. Αυτή η γενική αδιαφορία διαχέεται και στους υπόλοιπους. Συμμετέχουν λίγοι και οι υπόλοιποι είναι παρατηρητές.
Πόσα τμήματα παραδοσιακού χορού λειτουργούν;
Α.Κ. Με διδάσκουσα την κυρία Εύα Γεωργούλα λειτουργούν σήμερα δυο χορευτικά τμήματα. Των πολύ μικρών παιδιών (Νήπια, Α’, Β’, Γ’ τάξεων Δημοτικού) και των μεγαλύτερων παιδιών στο οποίο συμμετέχουν και ενήλικες.
Ποια άλλα τμήματα διαχειρίζεται αυτή η ιδιαίτερη σύμπραξη Πολιτισμού και Αθλητισμού στα Κανάλια;
Α.Κ. Καταρχάς υπάρχει η ποδοσφαιρική ομάδα του Απόλλωνα Καναλίων, η οποία στεγάζεται στο γειτονικό γήπεδο. Εφέτος συγκροτήθηκε τμήμα Μουσικοκινητικής Αγωγής, το οποίο φιλοξενεί ήδη 10 παιδιά, προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας με διδάσκουσα την κ. Θεολογία Σκαμάγκα, απόφοιτη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Κέρκυρας.
Ποιοι είναι οι κυρίαρχοι στόχοι σας τώρα;
Α.Κ.: Η διάρκεια είναι το κύριο μέλημα. Να βρίσκουν τα παιδιά μας ότι και η πόλη προσφέρει κατά το δυνατόν. Να ασχολούνται με χρήσιμα πράγματα και όχι με όσα δεν προσφέρουν τίποτα. Να οργανώσουμε μια εκδήλωση το καλοκαίρι με τα δυο τμήματα (Χορευτικό και Μουσικοκινητική) και με τις δυο εξαιρετικές διδάσκουσες. Μακροπρόθεσμα ίσως καταφέρουμε να αναβιώσουμε την γιορτή της ανθισμένης αμυγδαλιάς καθώς εκφράζεται πλέον ως επιθυμία από πολλούς Καναλιώτες ειδικά μέσα από τα social media. Είναι κάτι που υπήρχε, το είχαμε βρει, οφείλουμε να το συνεχίσουμε ώστε να πληροφορούνται και τα παιδιά μας τι συνέβαινε παλιότερα στον τόπο μας.
Χ.Τ.: Να γνωρίσουν οι νεότεροι άνθρωποι τι συνέβαινε παλιότερα με τι απασχολούνταν οι προηγούμενες γενιές που τώρα πια δεν υπάρχουν στη ζωή. Αυτά όλα είναι ο πολιτισμός μας είναι η ιστορία μας. Άλλωστε η ιστορία δεν χάνεται εμείς την χάνουμε. Ένας ακόμη στόχος μας είναι να απασχολούνται οι φοιτητές του χωριού μας στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών σας με δράσεις πολιτισμού. Μια έως δυο ώρες την εβδομάδα. Η κυρία Χριστίνα επεσήμανε και την ύφεση του ενδιαφέροντος σε σχέση με τον χρόνο. Από τον μήνα Μάρτιο και μετά αρχίζουν και αδρανούν τα πράγματα. Επειδή είμαστε γνώστες, τόνισε, αυτής της κατάστασης φέτος θα φροντίσουμε να το προλάβουμε.
Α.Κ.: Αυτό με τους φοιτητές δοκιμάστηκε το καλοκαίρι που μας πέρασε και υλοποιήθηκε το αποτέλεσμα ήταν σπουδαίο. Ενισχύθηκε το χορευτικό μας τμήμα με την παρουσία τους και τους ευχαριστούμε θερμά για την αγάπη τους. Ανταποκρίθηκαν άμεσα με ενδιαφέρον. Άλλωστε όλα αυτά τα παιδιά υπήρξαν χορευτές του Χορευτικού μας Ομίλου.
Πόσο τυχεροί είστε που έχετε αυτή τη στέγη για τις δράσεις σας!
Α.Κ.: Η Στέγη Γραμμάτων Τεχνών, Πολιτισμού και Επιστημών κληροδοτήθηκε στο χωριό μας από τον αείμνηστο καθηγητή μας Αθανάσιο Γκαβαρντίνα, είναι το παλιό Γυμνάσιο του χωριού μας. Ο Δήμος Ρήγα Φεραίου το παρεχώρησε σε εμάς και μας στηρίζει σε οτιδήποτε χρειαστούμε για την συντήρηση και την λειτουργία του.
Τι άλλο φιλοξενείτε σε αυτό τον καλοφροντισμένο χώρο;
Α.Κ.: Ό,τι μας παραδόθηκε από τον πολιτιστικό – χορευτικό σύλλογο. Ένα σύνολο βιβλίων. Υπάρχει μια σημαντική ιματιοθήκη με παραδοσιακές φορεσιές. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια μικρή λαογραφική έκθεση με κυρίαρχη παρουσία της καναλιώτικης παραδοσιακής φορεσιάς, γυναικείας και αντρικής.
Αντικείμενα καθημερινής χρήσης προηγούμενων χρόνων.
Χ.Τ.: Φιλοξενούμε επίσης τα χρωστικά εργαλεία και τα σύνεργα ζωγραφικής του λαϊκού ζωγράφου των Καναλίων κ. Σωκράτη Ζιώγα, τα οποία ευγενώς μας τα παρεχώρησε η οικογένεια της κ. Βασιλικής Σταθάκη – Ζενίδη από τη γειτονική Κερασιά.
Α.Κ.: Εδώ φιλοξενούνται και όλες οι παρουσιάσεις μας προς το κοινό. Ο χώρος έχει τα προαπαιτούμενα για εκδηλώσεις.
Ολοκληρώνοντας τη συνομιλία μας σκέφτομαι ότι η εποχή μας συνηγορεί αρκετά στη μείωση των εσωτερικών κινήτρων για συμμετοχή και δράση στα κοινά θέματα των ανθρώπων. Αν και απεχθάνομαι τα ευχολόγια εκφράζω την επιθυμία μου να ανθοφορήσει πλήρως η συμμετοχή των Καναλιωτών στις συλλογικές διαδικασίες. Αυτό αρμόζει στη βαριά κληρονομιά που άφησε στον τόπο αυτό, ο αλησμόνητος – ευεργέτης καθηγητής Αθανάσιος Γκαβαρντίνας.