Άρθρα

Στη μνήμη και προς τιμήν των Εβραίων Ελλήνων πολιτών και μη, μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος

Συζητούν η Ράνια Γάτου και ο Κυριάκος Κυριαζόπουλος*

Αφιερώνεται τιμητικά στον Πρόεδρο κ. Μαρσέλ Σολομών και στα μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Βόλου

Η παρούσα συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την καθιέρωση της Ημέρας Μνήμης και Τιμής των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα και στον ΟΗΕ, τους απαχθέντες στα στρατόπεδα εξόντωσης Έλληνες Εβραίους της Θεσσαλονίκης και του Βόλου σε σύγκριση με εκείνους που κατόρθωσαν να επιστρέψουν, τα αίτια από τα οποία προκλήθηκε το Ολοκαύτωμα από τους Ναζιστές, και τη διεκτραγώδηση από την ποίηση του Ολοκαυτώματος της δολοφονίας των έξι εκατομμυρίων (6.000.000) Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς και τους συνεργάτες του.

Περιφέρομαι εκεί που οι άνθρωποι στραγγαλίζονταν στις μασχάλες και στα αίματα της ντροπής τους. Μονάχη βλέπω τη βιτρίνα μιας παράνοιας να ξετυλίγεται μπροστά μου. Ωραίοι άνθρωποι σκελετωμένοι σαν γραμμόφωνα με σπασμένες μύτες. Στοιβαγμένοι στα οδοφράγματα, σαν δόκιμοι δυστυχισμένοι της διαστροφής του χρυσαφιού. Και αισθάνομαι να αναπολώ τον Θεό με αναφιλητά. Με ανέγγιχτη παρθενία σπλαχνισμένη έρωτα. Ποιος άνθρωπος τόλμησε να παραδώσει το συνάνθρωπό του σε μια τέτοια άγρια κόλαση; Ποιες ψυχές μαρμάρωσαν τα στήθη τους τόσο σκληρά; Ξανακοίταξα την ψυχή μου μέσα της και πήρα φως ανέσπερο. Φως προς την άδικη γενοκτονία των εβραίων. Περπάτησα μέσα στα καμένα σώματα και εκεί ξαναπήρα σαν μάνα τις ψυχές στην αγκαλιά μου και τις βύζαξα βαθιά. Κύριε αυτές τις ξεγυμνωμένες οπτασίες που τρύπησαν και κατασπάραξαν τις δικές σου φλέβες αγκάλιασέ τες μέσα στο άγιο σεντόνι σου και δώσε στα αγρίμια της κόλασης τις άγιες εικόνες της ζωής σου αναθρεμμένες από τη δική σου ανέσπερη λάβα… (ΡΑΝΙΑ ΓΑΤΟΥ)

Ράνια Γάτου: Πότε, Κυριάκο μου, η Ελλάδα καθιέρωσε την Ημέρα Μνήμης και Τιμής Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, που έχασαν τη ζωή τους ή βασανίστηκαν απάνθρωπα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί;

Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Με το Νόμο 3218/2004 (ΦΕΚ Α΄ 12), τον οποίο θέσπισε η Ελληνική Βουλή. Πότε, Ράνια μου, ο ΟΗΕ αποφάσισε την ανακήρυξη Διεθνούς Ημέρας Μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος;

Ράνια Γάτου: Στις 2 Ιανουαρίου 2005 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 27η Ιανουαρίου ως Διεθνή Ημέρα Μνήμης για θύματα του Ολοκαυτώματος. Πόσοι Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στάλθηκαν από τις ναζιστικές αρχές κατοχής στα στρατόπεδα του Άουσβιτς και πόσοι επέστρεψαν από εκεί στη Θεσσαλονίκη;

Κυριάκος Κυριαζόπουλος: 46.091 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, δηλ. το 96% της τότε Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, στάλθηκαν στα στρατόπεδα του Άουσβιτς (Μάρτιος 1943). Κατάφεραν να επιστρέψουν το 1945 από τα στρατόπεδα εξόντωσης μόλις 1.950 Έλληνες Εβραίοι. Μετά την επιστροφή τους είχαν να αντιμετωπίσουν την επανένταξή τους στην κοινωνία της Θεσσαλονίκης, ενώ οι περιουσίες τους είχαν καταστραφεί ή λεηλατηθεί και τα σπίτια και τα καταστήματά τους είχαν καταληφθεί από τρίτους. Πόσοι Έλληνες Εβραίοι του Βόλου στάλθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης;

Ράνια Γάτου: Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας με τους συμμάχους, τον Σεπτέμβριο του 1943, οπότε ο Βόλος βρέθηκε κάτω από την κατοχή των Ναζιστών, αυτοί συνέλαβαν και έστειλαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης 155 Έλληνες Εβραίους, όπου εξοντώθηκαν. Αλλά το 74% των Εβραίων του Βόλου διασώθηκε από τις προσπάθειες τις οποίες κατέβαλαν οι αρχιραβίνος Πεσσάχ, ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Ιωακείμ και αντιστασιακές οργανώσεις, με τη φυγάδευσή τους στο Πήλιο. Για ποιό λόγο, Κυριάκο μου, έγινε το Ολοκαύτωμα από τους Ναζιστές;

Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Κατά τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, δίχως Θεό όλα επιτρέπονται. Όταν αυτοθεώνεται ο άνθρωπος, με τον πειρασμό του όφεως, δηλαδή με την αυτονόμησή του από τον Θεό μέσω της υπερίσχυσης του δικού του θελήματος, όπως αναφέρεται στο πρώτο Ιερό Βιβλίο της Πεντατεύχου του Προφήτη και Θεόπτη Μωϋσή με τον τίτλο «Γένεση», τότε ο άνθρωπος αποθηριώνεται, όπως οι Ναζιστές. Και όταν ο άνθρωπος αποθηριώνεται, χάνοντας την κοινωνία του με τον Θεό, τότε φτάνει στη δαιμονική και αλαζονική αυταπάτη να νομίζει ότι αυτός είναι δήθεν «υπεράνθρωπος», ενώ οι συνάνθρωποί του είναι δήθεν «υπάνθρωποι». Αυτή η αυταπάτη του τού εξάπτει σε μέγιστο βαθμό τα – κατά τους φιλοκαλικούς-ασκητικούς πατέρες – τριακόσια (300) περίπου πάθη (ή αρρώστιες) του, τα οποία συμπυκνώνονται στα τρία (3) γενικά πάθη της φιλαργυρίας, της φιλοδοξίας και της φιληδονίας, τα οποία αναφέρει ο Λόγος του Θεού και τα οποία ερείδονται στη φιλαυτία του ανθρώπου, δηλ. στην εγωπάθειά του. Ράνια μου, πώς στους Ναζί εξάφθηκε σε μείζονα βαθμό το πάθος της φιλοδοξίας;

Ράνια Γάτου: Με το πάθος της φιλοδοξίας, επινόησαν και επέβαλαν πολιτικά και στρατιωτικά, στη Γερμανία και στην Ευρώπη, την απάνθρωπη ναζιστική και φασιστική ιδεολογία τους. Η απάνθρωπη αυτή ιδεολογία προέβλεπε: 1) ένα ολοκληρωτικό – δικτατορικό καθεστώς, με επικεφαλής τον αρχηγό (φύρερ), το οποίο θα βασιζόταν στην εθνική και βιολογική ενότητα της, κατά τους ισχυρισμούς τους, «ανώτερης φυλής» τους (κοινωνικός δαρβινισμός), 2) μια στρατιωτική προσπάθεια δημιουργίας ζωτικού χώρου, δηλ. εδαφικής επικρατήσεως επί άλλων κρατών (ιμπεριαλιστική κατάκτηση), και 3) μια επιβολή της, κατ’ αυτούς, «ανώτερης φυλής» τους πάνω στις άλλες φυλές, τις οποίες αυτοί θεωρούσαν «κατώτερες» (ρατσισμός και αντισημιτισμός). Σημειωτέον ότι οι ναζιστές συμπεριλάμβαναν κατεξοχήν τους Εβραίους στις, κατ’ αυτούς, «κατώτερες φυλές», ενώ κατά τον Νόμο του Σινά οι Εβραίοι είναι ο περιούσιος λαός του Θεού. Κυριάκο μου, πώς στους Ναζί εξάφθηκαν σε μείζονα βαθμό τα πάθη της φιλαργυρίας και της φιληδονίας;

Κυριάκος Κυριαζόπουλος: Η έξαψη του πάθους της φιλαργυρίας των Ναζί αποδεικνύεται από τον απίστευτο όγκο των λαφύρων της ναζιστικής λαίλαπας στην Ευρώπη: αναρίθμητα ανεκτίμητης αξίας έργα τέχνης και ασημικά από σπίτια Εβραίων που είχαν σταλεί στους θαλάμους αερίων, αρχαιολογικοί θησαυροί, πίνακες και γλυπτά από μουσεία, σάκοι ξένων νομισμάτων, αλλά και τόνοι κυριολεκτικά χρυσού που ληστεύτηκε από τις κεντρικές τράπεζες χωρών που κατακτήθηκαν στρατιωτικά, χιλιάδες βέρες και χρυσά δόντια από τα εκατομμύρια των τροφίμων ιδίως Εβραίων αλλά και άλλων θυμάτων στις φάμπρικες του θανάτου. Η δε έξαψη του πάθους της φιληδονίας των Ναζί αποδεικνύεται από λεγόμενες «νύμφες της Βέρμαχτ», τις μη Γερμανίδες, τις λεγόμενες «πόρνες – προδότριες», που απέκτησαν παιδιά με τους Ναζιστές, τα λεγόμενα «παιδιά της Βέρμαχτ». Πώς, Ράνια μου, η ποίηση διεκτραγώδησε το Ολοκαύτωμα, δηλ. την συστηματική, γραφειοκρατική, κρατικά επιχορηγούμενη δίωξη και δολοφονία των έξι εκατομμυρίων (6.000.000) Εβραίων από το ναζιστικό καθεστώς και τους συνεργάτες του;

Ράνια Γάτου: Γράφτηκαν, Κυριάκο μου, πολλά και εκφραστικά ποιήματα για να θρηνήσουν τα αθώα θύματα του Ολοκαυτώματος της ναζιστικής θηριωδίας, και να διαιωνίσουν την μνήμη του προς αποφυγή της επαναλήψεώς του στο μέλλον. Θα μου επιτρέψεις να απαγγείλω ενδεικτικά, στη μνήμη και προς τιμήν των Εβραίων, Ελλήνων πολιτών και μη, Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, το ακόλουθο απόσπασμα από το ποίημα του Νέστορα Μάτσα με τίτλο «Στη μικρή κεκοιμημένη Ρεβέκκα»:

«Το πιο χρυσό αστέρι κρέμεται
πάνω από μια φάτνη.
Δόξα εν υψίστοις, στη Θεσσαλονίκη,
στη Βαρσοβία, στο Άμστερνταμ, στην Αθήνα.
Το πιο χρυσό αστέρι έχει
Κρεμαστεί στο μέτωπό σου, Ρεβέκκα…

Ένα ένα τα μαθαίνεις τα μαθήματα.
Ξέρεις πια καλά Γεωγραφία!
Άουσβιτς, Μπεργκενάου και Νταχάου
Μόνο κάποια άλλα ονόματα μπερδεύεις:
Μπέλσεν-Μπέλσεν, Μαουτχάουζεν.
Είναι δύσκολα και δεν τα θυμάσαι.
Και γιατί να τα θυμάσαι;
Η κόλαση έχει ένα πρόσωπο!
Και είναι πάντα το ίδιο!»
(Ελληνική Ποιητική Ανθολογία για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της Ελλάδος, έκδοση του περιοδικού του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου «Χρονικά», σελ. 13).

Αιωνία η μνήμη και αιωνία ανάπαυση των Εβραίων, Ελλήνων πολιτών και μη, Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος!
Τιμή και δόξα για τους επιζώντες Ήρωες του Ολοκαυτώματος!

*Η Ράνια Γάτου είναι Ποιήτρια, Δοκιμιογράφος και Εικαστικός και ο Κυριάκος Κυριαζόπουλος είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή Α.Π.Θ. και δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω

Η φωτογραφία δείχνει πρώην κρατούμενους στο «μικρό στρατόπεδο» στο Buchenwald. Εικόνες των H Miller/Getty (https://www.thoughtco.com/holocaust-article-guide-1779702).

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το