Πολιτισμός

Στέφανος Δάνδολος: Ένα μέτριο βιβλίο δεν γίνεται πιο καλό με βραβείο – Το καλό δεν είναι χειρότερο αν δεν βραβευτεί

Το βιβλίο του με τίτλο «Ιστορία χωρίς όνομα», ένα μυθιστόρημα για τη ζωή της Πηνελόπης Δέλτα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός ,είναι η αφορμή της συζήτησής μας με τον συγγραφέα Στέφανο Δάνδολο
Το βιβλίο απέσπασε δυο βραβεία στην πρόσφατη απονομή των βραβείων που έχουν θεσπίσει τα βιβλιοπωλεία Public:
Το βραβείο ελληνικού μυθιστορήματος καθώς και το Ειδικό Βραβείο Βιβλιοπωλείων Public – Eνηλίκων, ενώ έχει τιμηθεί και με το βραβείο Κοινού Athens Voice Choise 2017.

– Το μυθιστόρημά σας με τίτλο Ιστορία χωρίς όνομα και υπότιτλο Το κρυφό πάθος της Πηνελόπης Δέλτα. Πρόκειται για μια πολύ προσεκτική προσέγγιση της ζωής της Δέλτα σε σχέση με τον Ίωνα Δραγούμη .Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία για το μυθιστόρημα, αλλά και για τους λόγους που σας έκαναν να το γράψετε;
Το βιβλίο πραγματεύεται δύο ιδιαίτερες χρονικές περιόδους από τη ζωή της Πηνελόπης Δέλτα. Η πρώτη αφορά στις μέρες όπου έληξε η σχέση της με τον Ίωνα Δραγούμη, τότε που η ίδια είχε σταλεί από την οικογένειά της σε ένα σανατόριο στα περίχωρα της Βιέννης, με τη ρητή εντολή να τον διαγράψει από τη μνήμη της και την καρδιά της. Η δεύτερη έχει να κάνει με το τελευταίο εικοσιτετράωρο πριν από την αυτοκτονία της, τον Απρίλιο του 1941, όταν οι Γερμανοί είχαν πλέον εισβάλλει στην Ελλάδα και πλησίαζαν την Αθήνα. Πιστεύω ότι η δραματική έκβαση του μοιραίου πάθους που τη συνέδεε με τον Δραγούμη έπαιξε τελικά έναν ρόλο στο να γίνει η συγγραφέας που αγαπήσαμε αργότερα. Και επίσης θεωρώ ότι μέσα από την εισβολή των Γερμανών εκείνες τις μέρες του ‘41, μπορούμε να κατανοήσουμε όλη την απελπισία που βίωσε αυτή η γυναίκα, όχι μόνο στο τέλος της ζωής της αλλά γενικότερα, από την εποχή που ήταν μικρό κορίτσι. Αυτοί ήταν οι λόγοι που με ώθησαν να γράψω το βιβλίο. Συν το γεγονός ότι υπήρξε ένας βαθύτατα πολύπλοκος χαρακτήρας και με ελκύουν πάντα οι αντιφατικοί, δαιδαλώδεις ψυχισμοί. Ανέκαθεν στο έργο της έβλεπα φως, ενώ στη μορφή της σκοτάδι.

– Αναφέρεστε σε μια σχέση πολυσυζητημένη μεν, αλλά που κανένας δεν είχε τολμήσει να τη δημοσιοποιήσει με τόσες λεπτομέρειες, σαν ένα κοινό μυστικό. Πόσο σας προβλημάτισε ο τρόπος που θα την προσεγγίζατε;
Πολύ, γι’ αυτό και διαχειρίστηκα το υλικό με σεβασμό και κατανόηση. Γενικά αντιμετωπίζω τις αδυναμίες των ανθρώπων με σεβασμό και κατανόηση, αλλά εδώ είχα να κάνω και με ένα πρόσωπο που θαυμάζω και αγαπώ. Οπότε, κάθε λέξη κατατέθηκε στη σελίδα με ευαισθησία και προσοχή. Ένιωθα ότι έπρεπε να επιστρατεύσω όλα τα αποθέματα στοργής και συμπόνιας προκειμένου να αποδώσω τα διλήμματα που είχε επιτρέψει στον εαυτό της. Ωστόσο, για τους μελετητές της Πηνελόπης Δέλτα, όλα αυτά δεν είναι άγνωστα. Η οικογένειά της είχε δημοσιεύσει τα ημερολόγια που άφησε, υπάρχουν τα εξαιρετικά βιβλία της Μίτσης Πικραμένου και του Φρέντυ Γερμανού, γενικώς οι ζωές τόσο του Δραγούμη όσο και η δική της είναι γνωστές. Αυτό που έκανα εγώ ήταν να συνθέσω δύο συγκεκριμένες εποχές και μέσα από αυτές να δείξω, μυθιστορηματικά, ένα κομμάτι της ψυχής της.

– Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να εισχωρήσετε στη γυναικεία ψυχοσύνθεση και μάλιστα μιας τόσο καταξιωμένης συγγραφέως που έζησε σε προηγούμενο αιώνα;
Έχω ξαναπεί ότι οι άντρες συγγραφείς μπορούν να αποδώσουν υποδειγματικά τη γυναικεία ψυχοσύνθεση. Δεν είναι και τόσο δύσκολο. Όλοι ζούμε με γυναίκες και ξέρουμε με λίγη προσπάθεια να τις ερμηνεύουμε. Όταν όμως πρόκειται για ένα ιστορικό πρόσωπο, η διορατικότητά σου δεν είναι αρκετή. Τα πάντα τα οφείλεις στην έρευνα που θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις όχι μόνο τους ήρωες με τους οποίους έχεις καταπιαστεί, αλλά, το σημαντικότερο, τη ζωή στην εποχή τους. Αλλιώς είναι οι ισορροπίες το 1908 και αλλιώς το 2018. Το κλειδί σε κάθε ιστορικό μυθιστόρημα είναι να βυθιστείς πραγματικά στο πνεύμα της εποχής για την οποία γράφεις. Μόνο έτσι θα αντιληφθείς σε βάθος τα κίνητρα και τις παρορμήσεις των ανθρώπων.

– Σε μια εποχή που οι εξωσυζυγικές σχέσεις και κυρίως η αυτοχειρία ήταν κάτι περισσότερο από ταμπού ,πόσο κακό νομίζετε ότι θα είχε κάνει στη συγγραφική πορεία της Δέλτα η δημοσιοποίησή τους;
Προφανώς θα έπαιζαν αρνητικό ρόλο. Αλλά ειλικρινά δεν ξέρω. Ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος πόσο ακριβώς θα άλλαζε η ζωή κάποιου αν γινόταν κάτι που δεν έγινε.

– Παρόλο που αγαπήθηκε και διαβάζεται και από τα σημερινά παιδιά ,η Πηνελόπη Δέλτα είχε και έχει πολλούς επικριτές .Εσείς ως συγγραφέας αλλά και ως γονιός έχετε κάποιες ενστάσεις ως προς το έργο της;
Προσωπικά τη θεωρώ σπουδαία μυθιστοριογράφο γιατί υπηρέτησε ένα στυλ λογοτεχνίας που ήταν μπροστά από την εποχή της. Δεν έγραψε για υποταγμένα, παθητικά παιδιά, αλλά για παιδιά που εξεγείρονται, που αντιδρούν, που ορθώνουν το ανάστημά τους ακόμα και μέσα από την αταξία. Οι ήρωές της είχαν κάτι το άπιαστο, μια τάση φυγής και ασυμβίβαστης φύσης. Ο γιος μου, που είναι πέντε χρονών, λατρεύει να του διαβάζω τον «Μάγκα» στην ωραία έκδοση του Μεταίχμιου, που είναι προσαρμοσμένη για παιδιά πολύ μικρής ηλικίας. Οπότε, δεν έχω ενστάσεις.

– Η Δέλτα οδηγήθηκε από τους γονείς της σε ψυχιατρική κλινική του εξωτερικού προκειμένου να «γιατρευτεί» από τον εξωσυζυγικό Έρωτά της για τον Δραγούμη .Η θέση της γυναίκας σήμερα θεωρείτε ότι έχει βελτιωθεί σημαντικά σε σχέση με την εποχή που εξετάζετε στο μυθιστόρημά σας;
Αναμφίβολα. Ποια γυναίκα σήμερα θα υποχρεωνόταν σε ένα είδος νοσηλείας για να αποκαταστήσει την τάξη στην καρδιά της; Κατά βάθος, βέβαια, και η ίδια αποζητούσε μια διέξοδο τότε, και το καταφύγιο του δόκτορος Φρίντμαν το είδε σαν μια ευκαιρία να κερδίσει χρόνο και να σκεφτεί, και ασφαλώς να συναντήσει και τον Δραγούμη. Ωστόσο, τα πράγματα σήμερα είναι εντελώς διαφορετικά. Γάμοι διαλύονται μέσα σε μια στιγμή, οικογένειες γκρεμίζονται χωρίς δράματα, όλα γίνονται αναίμακτα.

– Πρέπει να μας αφορά η προσωπική ζωή ενός συγγραφέα για να αποδεχτούμε το έργο του;
Θα σας απαντήσω με ένα ερώτημα: Πρέπει να μας αφορά η προσωπική ζωή ενός υδραυλικού ή ενός γιατρού ή ενός φούρναρη για να αποδεχτούμε τη δουλειά που μας κάνει; Αν σου αρέσει το έργο που παράγει κάποιος, τι σημασία έχει η προσωπική του ζωή; Διαβάζεις ένα βιβλίο, είτε το αποδέχεσαι είτε όχι. Μέχρι εκεί. Το τι κάνει στη ζωή του κάποιος που γράφει βιβλία αφορά στον εαυτό του και τους δικούς του ανθρώπους.

– Έχετε λάβει αρκετά και σημαντικά βραβεία στη διάρκεια της συγγραφική σας πορείας και η Ιστορία χωρίς όνομα μετράει ήδη τρεις μεγάλες βραβεύσεις φέτος ενώ έχει αγαπηθεί από τους αναγνώστες .Τι σημαίνουν για εσάς τα βραβεία αυτά;
Είναι όμορφη η αίσθηση να αποδέχονται τη δουλειά σου και να την τιμούν. Και φυσικά κάθε βραβείο παίζει τον ρόλο του, όποιος τελικά κι αν είναι αυτός. Όπως έχω ξαναπεί όμως, στην ουσία παραμένεις ο ίδιος συγγραφέας. Ένα μέτριο βιβλίο δεν θα γίνει καλύτερο με ένα βραβείο, όπως και ένα καλό βιβλίο δεν θα γίνει χειρότερο αν δεν βραβευτεί και κάποιο άλλο τιμηθεί στη θέση του. Ο Φίλιπ Ροθ δεν θα γινόταν καλύτερος στη συνείδησή μας αν είχε πάρει το Νόμπελ. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον δεν θα γινόταν καλύτερος ηθοποιός στη συνείδησή μας είχε πάρει το Όσκαρ. Με όλα αυτά θέλω να πω ότι ένα βραβείο δίνει χαρά σε αυτόν που το παίρνει και ίσως μπορεί να του δώσει και άλλα πράγματα βραχυπρόθεσμα, αλλά αυτό που θα δεν καταφέρει να κάνει είναι να αλλάξει την ουσία του πράγματος, η οποία ήταν και θα είναι πάντα το έργο. Το έργο δεν βελτιώνεται με ένα βραβείο, ίσως γίνεται λίγο πιο διάσημο, κατά βάθος όμως μένει αυτό που είναι, και κανένας δεν είναι αναγκασμένος να το αποδεχτεί μόνο και μόνο επειδή φέρει τη σφραγίδα ενός βραβείου. Αυτό πίστευα όταν δεν έπαιρνα βραβεία, αυτό πιστεύω και τώρα.

– Γράφετε κάτι καινούργιο; Θέλετε να μας πείτε;
Ναι, έχω ξεκινήσει να δουλεύω πάνω σε κάτι εδώ και μερικούς μήνες, το οποίο συνδυάζει όλα τα θέματα που με ενδιαφέρουν τα τελευταία χρόνια. Όμως δεν μπορώ να πω τίποτε γιατί βρίσκομαι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.

Συνέντευξη:
Χαριτίνη Μαλισσόβα

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το