Του Ντίνου Βαρδάκη, dipl. ing, MSc (Econ) UCLouvain & Southampton
Στοκχόλμη
Είχα βρεθεί χειμώνα στη σουηδική πρωτεύουσα, στο πλαίσιο επαγγελματικής αποστολής, με πρόγραμμα συναντήσεων στο υπουργείο των Εξωτερικών και στο Riksdag (σουηδική Βουλή). Μεγάλο ήταν το ενδιαφέρον από πλευράς Σουηδών διπλωματών και πολιτικών, να ενημερωθούν για τη στρατηγική που ετοίμαζε η διπλωματική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά στην ενεργειακή συνεργασία με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας.
Σουηδία του χθες και του σήμερα
Δεν πέρασαν 100 χρόνια από τότε, που η χώρα ήταν πάμφτωχη και αποτελούνταν σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από μια απομονωμένη αγροτική κοινωνία. Σήμερα, συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πλουσιότερες και κοινωνικά δικαιότερες χώρες του κόσμου. Πριν την επιστροφή μου στις Βρυξέλλες, ένας Σουηδός βουλευτής και μια συνάδελφος διπλωμάτης πρότειναν να καθίσουμε σε μπαράκι της παλιάς πόλης. Ξαφνιάστηκα βλέποντας στον τιμοκατάλογο την τιμή, υπολογισμένη σε ευρώ, ενός μικρού ποτηριού μπύρας βαρελίσιας: 7€! Λύνει η παρέα μ’ ένα χαμόγελο την απορία μου: «1€ είναι για τη ζυθοποιία, 1€ για τον χονδρέμπορο / διανομέα, 1€ για το μπαράκι και 4€ στο κράτος μας, ώστε να χρηματοδοτήσει την κοινωνική πολιτική, με προτεραιότητα στη δημόσια υγεία, τη δημόσια παιδεία και τα δικαιώματα της γυναίκας».
Βουλευτές του λαού
Oι 10,2 εκ. Σουηδοί πολίτες εκπροσωπούνται από 349 βουλευτές στο Riksdag. Η κυβέρνηση απαριθμεί μόνο 23 υπουργούς. Εκτός από τον πρωθυπουργό, υπουργός ή βουλευτής δεν δικαιούται υπηρεσιακό αυτοκίνητο ή οδηγό. Το σουηδικό δημόσιο χρέος που δεν είναι παράνομο και επονείδιστο, αντιπροσωπεύει μόνο το 35% του ΑΕΠ. Είναι βιώσιμο, επειδή η χώρα τυγχάνει χρηστής διοίκησης. Η κυβέρνηση έχει ως μέλημα το γενικό συμφέρον και όχι εκείνο μιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης. Η χώρα παράγει υψηλή τεχνολογία και προϊόντα μεγάλης προστιθεμένης αξίας που εξάγει. Καταναλώνει ελάχιστα εισαγόμενα αγαθά και τρόφιμα. Το δε εμπορικό ισοζύγιο και το ισοζύγιο πληρωμών είναι πλεονασματικά. Οι κυβερνήσεις τα τελευταία 45 χρόνια διαχειρίζονται νοικοκυρεμένα την οικονομία, η οποία μπορεί να στηρίξει το κράτος πρόνοιας. Δεν βγήκε ποτέ στα μπαλκόνια Σουηδός πολιτικός, αναγγέλλοντας με εγκληματικό τρόπο: «Υπάρχουν τα λεφτά!». Ούτε κάλεσε δύο χρόνια αργότερα από την τηλεόραση το ΔΝΤ, να παραλάβει τα κλειδιά του δημοσίου ταμείου, ώστε να κυβερνήσουν τη χώρα του ξένοι δανειστές-δυνάστες μέχρι το 2060. Σουηδοί υπουργοί, βουλευτές, δημόσιοι υπάλληλοι, δεν είναι διεφθαρμένοι. Ο μισθός του βουλευτή αντιστοιχεί με δύο μισθούς της νεοδιορισμένης δασκάλας. Ο βουλευτής δεν δικαιούται κοινοβουλευτικούς βοηθούς. Ούτε αστυνόμο σωματοφύλακα. O Σουηδός βουλευτής απολαμβάνει τη χρήση κάρτας απεριορίστων διαδρομών σε αστικά και υπεραστικά μέσα μαζικής μεταφοράς και στις εσωτερικές αεροπορικές πτήσεις. Έτσι μπορεί να συναντηθεί με τους ψηφοφόρους στην εκλογική του περιφέρεια και να τους ενημερώσει κάθε μήνα για την πρόοδο του κοινοβουλευτικού έργου και την πολιτική του δράση. Μαζί με τον πρωθυπουργό, μόνο ο πρόεδρος του Riksdag δικαιούται υπηρεσιακό αυτοκίνητο, μια Volvo S80. Στην καντίνα της Bουλής, oι πολιτικοί πληρώνουν από τον μισθό τους το γεύμα και τον καφέ. O βουλευτής της επαρχίας δεν δικαιούται δωμάτιο ξενοδοχείου στη Στοκχόλμη. Καταλήγει ο συνομιλητής μου: «Δεν διαθέτουμε ούτε προνόμια, ούτε ασυλίες. Είμαστε απλά βουλευτές του λαού».
Βουλευτές των μνημονίων
Σε μια άλλη χώρα των 10,7 εκ. κατοίκων ζουν καλά και ευχάριστα 300 βουλευτές και μια κυβέρνηση 51 υπουργών. Tα τελευταία 40 χρόνια, τέσσερις πρωθυπουργοί εκείνης της χώρας απέκτησαν, και οι τέσσερίς τους, το ΜΒΑ του Πανεπιστημίου του Harvard, μάλλον το καλύτερο του κόσμου. Αυτοί, μορφωμένοι, οι προκάτοχοί τους και ένας πολιτικός μηχανικός κατόρθωσαν να χρεώσουν με νόμους τον λαό με 340 δισ. € θαλασσοδάνεια. Δημιούργησαν ένα παράνομο και μη βιώσιμο δημόσιο χρέος, που αντιπροσωπεύει το 207% του ΑΕΠ. Με πτυχία και διδακτορικά από το London School of Economics, τα Πανεπιστήμια του Cambridge, Johns Hopkins στις ΗΠΑ, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ.λπ. μερίμνησαν οι κυβερνήσεις τους να καταληστέψουν τον λαό. Ο βουλευτής στην πτωχευμένη από το 2010 χώρα απολαμβάνει ένα αυτοκίνητο, τέσσερις κοινοβουλευτικούς βοηθούς, οκτώ σταθερά τηλέφωνα, δωμάτιο ξενοδοχείου στην Αθήνα για βουλευτή της επαρχίας και φυσικά έναν σωματοφύλακα, για να προστατευθεί από τον λαό, που τον ψήφισε. Ο μισθός του βουλευτή αντιπροσωπεύει οκτώ φορές τον μισθό της νεοδιορισμένης δασκάλας σε ακριτικό νησί. Σ’ εκείνη τη χώρα, περιορίστηκε το κράτος δικαίου, καταπολεμήθηκαν τα εργατικά δικαιώματα. Η δικαιοσύνη δεν είναι πια ανεξάρτητη. Ολιγάρχες ελέγχουν τον Τύπο και τα ΜΜΕ. 456.000 ψηφοφόροι δεν εκπροσωπούνται καν στη Βουλή. Το μόνο δικαίωμα που έχουν αυτοί οι δύστυχοι, είναι να διαμαρτυρηθούν στους δρόμους. Nα γράφουν άρθρα σε φιλόξενες εφημερίδες. Ή, τη νύχτα, συνθήματα στους τοίχους, όπως έκανε το ΕΑΜ κατά της ναζιστικής Κατοχής. Λόγω ανεργίας, πολίτες μεταναστεύουν στη βόρεια Ευρώπη. Όταν ολοκλήρωσα την ενημέρωσή μου, ο βουλευτής του λαού μου είπε απελπισμένα: «Λυπάμαι για τους συμπολίτες σας, απόγονοι του Αριστοτέλη, που τόσα χρόνια επιλέγουν βουλευτές των μνημονίων».
Παιδεία
Ποιοι θα οδηγήσουν τη χώρα μας μπροστά, σε τροχιά δημοκρατίας, ελευθερίας και αειφόρας ανάπτυξης; Βουλευτές του λαού ή βουλευτές των μνημονίων δημοσιονομικής προσαρμογής; Η απόφαση είναι δική μας. Αλλά, πρώτα απ’ όλα, εννοείται πως πρέπει να αλλάξουμε και εμείς οι ίδιοι. Nα κινητοποιηθούμε συλλογικά. Να ξαναποκτήσουμε διαλεκτική σκέψη, αναλυτική ικανότητα, πολιτική κρίση και κοινωνική παιδεία. Να διαβάσουμε βιβλία που μορφώνουν και όχι να δεχτούμε την αποβλάκωση των δήθεν μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που μας παραμορφώνουν. Να απαλλαγούμε για πάντα, από ό,τι χειρότερο κληρονομήσαμε από τέσσερις αιώνες οθωμανικής αποικιοκρατίας: Την πελατειακή νοοτροπία, το γλείψιμο, το αλισβερίσι με τους μοντέρνους μπέηδες και το ρουσφέτι. Αυτή η καταραμένη λέξη που προέρχεται από τo τούρκικο «rüşfet» και σημαίνει χαριστική εξυπηρέτηση, δηλαδή διαφθορά. Αυτή που θανατώνει τη δημοκρατία και θάβει την ελευθερία.