Του
Ντίνου Βαρδάκη,
πρώην διπλωμάτη
της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)
Κοινωνία των πολιτών
Απουσία κοινού πολιτικού οράματος στις ηγεσίες των δυο κοινοτήτων, έχει επικρατήσει η παραπληροφόρηση, η απορριπτική, κοντόφθαλμη προπαγάνδα του εθνικιστικού πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου.
Η ιστορική αντιπαράθεση των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο θα διευθετηθεί με τη βαθιά, ειλικρινή συμφιλίωση και την εκατέρωθεν συγχώρεση της κοινωνίας των πολιτών στις δυο κοινότητες του νησιού.
Μια τέτοια κίνηση θα απαιτήσει ευρείες, συντονισμένες πολιτικές πρωτοβουλίες από φoρείς της κοινωνίας των πολιτών των δυο πλευρών στους χώρους κοινωνικοποίησης, της εργασίας, του εμπορίου, της παιδείας, του πολιτισμού, του αθλητισμού, των ΜΜΕ. Θα χρειαστούν επίσης διευρυμένα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και σοβαρά, στοχευμένα έργα δικοινοτικής ωφέλειας μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Λευκωσία
Αποσπάστηκα τoν Δεκέμβρη του 2006 από τη διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ με τον βαθμό του συμβούλου πρεσβείας Α’ στο υπουργείο των Εξωτερικών της Κύπρου. Τον Ιούλη 2009, στη δεξίωση που δώσαμε με τη σύζυγό μου Άννα στη Λευκωσία, η προϊσταμένη μου πολιτική διευθύντρια πρέσβης κυρία Ρέα Γιορδαμλή, παρουσία διπλωματών, μας αποχαιρέτησε ευγενέστατα και με τον καλύτερο τρόπο.
Στην ομιλία μου, ανέφερα τα εξής: «Κυρία πρέσβη, σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Επιστρέφω στις Βρυξέλλες. Επιθυμώ όμως να ξαναρθώ κάποτε στη Λευκωσία.
Αλλά, στο υπουργείο των Εξωτερικών της Ενωμένης Κυπριακής Ομοσπονδίας.
Σ’ ένα υπουργείο όπου οι Ελληνοκύπριοι ομοσπονδιακοί διπλωμάτες θα ομιλούν την τούρκικη – μια γλώσσα που έμαθα εδώ στη Λευκωσία, κάτι που δυστυχώς δεν πράττουν οι διπλωμάτες σας ως μέτρο οικοδόμησης εμπιστοσύνης – και οι Τουρκοκύπριοι ομοσπονδιακοί διπλωμάτες την ελληνική.
Kι όλοι σας, γνωρίζοντας άπταιστα ελληνικά και τούρκικα, θα λειτουργείτε με γνώμονα τα συμφέροντα ολόκληρου του κυπριακού λαού ενός επανενωμένου νησιού. Είμαι σίγουρος πως θα μπορείτε να συνεισφέρετε, εσείς οι μελλοντικοί διπλωμάτες της Ομοσπονδίας, με την εμπειρία επίλυσης του Κυπριακού που θα έχετε αποκτήσει, στην ειρήνευση, στη σταθερότητα, στον εκδημοκρατισμό, στην ευημερία της γειτονιάς σας, της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Μία περιοχή των ατελείωτων πολέμων και εχθροπραξιών που μόνο τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων και των πολυεθνικών τους εξυπηρετούν».
Έκλεισα τον αποχαιρετισμό μου στα τούρκικα, απευθυνόμενος στους Τουρκοκύπριους φίλους της οικογένειάς μου.
1964-2017
Η Τουρκία αγνοεί συστηματικά, από το 1964, όλες τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ περί Κύπρου. Δεν ξεχνώ τη συνεχή παραβίαση του διεθνούς δικαίου από την Τουρκία, υπεύθυνη για εθνοκάθαρση και καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο. Ούτε τους νεκρούς, τους βασανισμένους, τους αγνοούμενους από τις δυο κοινότητες (1963-1974), τους 180.000 Ελληνοκύπριους και 65.000 Τουρκοκύπριους πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα, τον σφετερισμό ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα.
Από την άλλη πλευρά όμως, παρατηρήθηκε διαχρονικά η απόρριψη ρητής αποδοχής από τον πρώην πρόεδρο Αναστασιάδη και τον νυν πρόεδρο Χριστοδουλίδη των 6 σημείων του Πλαισίου Συμφωνίας στο Κυπριακό που κατέθεσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Γκουτέρες στη Διάσκεψη για την Κύπρο τον Ιούλιο 2017 στο Crans-Montana της Ελβετίας. Εκεί, οι τελευταίες επίσημες διαπραγματεύσεις σκόνταψαν στην επίλυση των διαφορών ανάμεσα στις δυο κοινότητες που αφορούν το μέλλον της ασφάλειας και του καθεστώτος των εγγυήσεων σε μια ομοσπονδιακή Κύπρο (βλ. Έκθεση Γκουτέρες προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, έγγραφο αρ. S/2017/814, 28.09.2017).
Όχι στη διχοτόμηση
Η πιθανή οριστική διχοτόμηση της Κύπρου θα φέρει τα σύνορα της Τουρκίας στην οδό Λήδρας εντός της παλιάς πόλης της Λευκωσίας.
Πέραν της Τουρκίας, η διχοτόμηση εξυπηρετεί και τα συμφέροντα της Ρωσίας, της οποίας οι πολίτες τελευταία επενδύουν μαζικά στα κατεχόμενα. Η διχοτόμηση της Κύπρου θα αποσπάσει την Άγκυρα από το γεωπολιτικό πλαίσιο της ΕΕ. Θα εμποδίσει και τη μελλοντική, οικονομική διέλευση κυπριακού, αιγυπτιακού και ισραηλινού φυσικού αερίου μέσω Κύπρου και Τουρκίας προς τη μεγάλη ευρωπαϊκή αγορά. Αυτή η διέλευση, και όχι ο οικονομικά και περιβαλλοντικά ασύμφορος υποθαλάσσιος αγωγός East Med Gas, μπορεί να βοηθήσει την Τουρκία να στηρίξει την επίλυση του Κυπριακού.
ΟΗΕ, ΕΕ και κυπριακό πρόβλημα
Διπλωμάτες του ΟΗΕ αντιλαμβάνονται τη διαχρονική διγλωσσία σημαντικού μέρους της ελληνοκυπριακής ηγεσίας, καθώς και την αδιαλλαξία της εθνικιστικής τουρκοκυπριακής πλευράς. Ο πρόσφατος διορισμός της πρώην υπουργού των Εξωτερικών της Κολομβίας κυρίας Ολγκίν Κουεγιάρ ως νέας προσωπικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό αποδεικνύει όμως ότι η διεθνής κοινότητα δεν εγκατέλειψε την Κύπρο και τον λαό της.
Το ίδιο ισχύει και για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Η τελευταία, σχετικά με το Κυπριακό, καλεί τακτικά την Τουρκία να σταματήσει όλες τις απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών-μελών και της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως αναφέρει ο επικεφαλής της διπλωματίας της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ. Η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στην επίλυση του Κυπριακού με βάση τη δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, με σεβασμό στο ευρωπαϊκό κεκτημένο και στις αρχές και αξίες που διέπουν την λειτουργία της ΕΕ.
Μαζί στην Κύπρο = Kıbrıs’ta birlikte
Ως κοινωνική επιστήμη, η ιστορία καταγράφει, 60 χρόνια φέτος, την πορεία της Κύπρου προς την οριστική διχοτόμηση.
Αυτή η εξέλιξη θα αποτελέσει, για τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους, το αποκορύφωμα της κυπριακής τραγωδίας στην κοινή τους πατρίδα από το έτος 1571.
H προγεγραμμένη καταστροφή θα ηττηθεί μόνο από προσγειωμένους πολιτικούς-διαπραγματευτές των δυο κοινοτήτων. Πολιτικοί που να διαθέτουν πολιτικό όραμα, τακτική ενσυναίσθηση, ικανότητες αλληλοκατανόησης, ανοικοδόμησης εμπιστοσύνης και αναστοχασμού. Για μια Κύπρο ανεξάρτητη, ελεύθερη με μία μόνη κυριαρχία, ιθαγένεια και διεθνή προσωπικότητα χωρίς ξένες βάσεις και στρατεύματα.
Η επίλυση του Κυπριακού θα επιτευχθεί και με τη συμβολή δυο ταυτόχρονων παραγόντων. Πρώτον, με την πλήρη, αντικειμενική, υπεύθυνη ενημέρωση από ανεξάρτητα κυπριακά ΜΜΕ. Δεύτερον, με μαζικές κινητοποιήσεις Κυπρίων πολίτων αποφασισμένων να ζήσουν ειρηνικά σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή, ομοσπονδιακή χώρα του ΧΧΙου αιώνα που τους αξίζει.