Του Ντίνου Βαρδάκη, Dipl.Ing, MSc (Econ) UCLouvain & Southampton
Μέρος Α’
«Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία»! Τελευταίες λέξεις του δημοκράτη, συναγωνιστή της φτωχής αγροτιάς
Μαρίνου Αντύπα πριν δολοφονηθεί με εντολή τσιφλικάδων στον Πυργετό Λάρισας, 8 Μάρτη 1907.
Ποιoς γνωρίζει από αγροτική οικονομία;
Υπάρχει σήμερα αγρότης στη Βουλή των Ελλήνων; Ή μήπως στην ολιγομελή ελληνική κυβέρνηση των 51 υπουργών, αναπληρωτών υπουργών και υφυπoυργών; Πώς να ακουστεί η φωνή, η κραυγή αγωνίας των 450.000 Ελλήνων αγροτών, εκ των οποίων 53.000 στη Θεσσαλία; Σήμερα οι παγκοσμιοποιημένοι κεφαλαιοκράτες των πολυεθνικών επιχειρήσεων και οι μεγαλογαιοκτήμονες του βορρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE) αποφασίζουν. Πελάτες τους είναι οι πολιτικοί. Αυτοί σχεδιάζουν την αγροτική οικονομία την οποία ελέγχουν 10 πολυεθνικές εταιρείες. Αυτές, με ολιγοπωλιακές πρακτικές, «μπαίνουν» στο ψυγείο μας, καθοδηγούν τη διατροφή μας, χειραγωγούν την καταναλωτική μας συμπεριφορά. Το 2019, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, σχεδόν 4 στους 10 κατοίκους της ελληνικής υπαίθρου ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (εισόδημα 4,917€ τον χρόνο για τον εργένη) ξεπερνώντας το ποσοστό (30%) που ισχύει για τη χώρα μας συνολικά.
Η ΚΑΠ 2014-2020
H σημερινή ΚΑΠ (350 δισ. € από τα οποία 19,6 δισ. € για την Ελλάδα) διαιωνίζει ένα καταστροφικό μοντέλο παραγωγής στη χώρα μας. Εξαφανίζει τη βιοποικιλότητα. Υποβαθμίζει και μολύνει το έδαφος λόγω της χρήσης φυτοφαρμάκων. Θερίζει με καρκίνο τον αγρότη που ραντίζει μ’ αυτά. Δημοκρατικά κινήματα αγροτών, επιστήμονες, ευαισθητοποιημένοι πολιτικοί και ενεργοί πολίτες προειδοποιούν εδώ και χρόνια για τις αποτυχίες και αστοχίες της νεοφιλελεύθερης ΚΑΠ 2014-2020. Όμως, oι συντηρητικές δυνάμεις στο Συμβούλιο των Υπουργών της ΕΕ, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο Ευρωκοινοβούλιο αδιαφορούν. Δεν επιτρέπει η ΚΑΠ στον Έλληνα αγρότη να ζει με την οικογένειά του με αξιοπρέπεια και προοπτική για το μέλλον. Στη Γαλλία, τέταρτη γεωργική εξαγωγική δύναμη και από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, ένας αγρότης αυτοκτονεί κάθε δεύτερη μέρα. Γιατί; Ο σκληρός και άγριος ανταγωνισμός που επιβάλλει ο καπιταλισμός μέσω του τραπεζικού δανεισμού, των καρτέλ παραγωγής και εμπορίας γεωργικών προϊόντων αποτελειώνουν τον αγρότη. Οι δε τιμές παραγωγού στην ΕΕ είναι εξευτελιστικές. Ελέγχονται από ολιγοπώλια και δεν καλύπτουν καν το κόστος παραγωγής. H ελεύθερη αγορά μόνο για τους ισχυρούς και η φθίνουσα δημογραφία μειώνουν περαιτέρω τον αριθμό των νέων παιδιών μας που επιλέγουν το αγροτικό επάγγελμα.
Η νέα ΚΑΠ 2021-2027
Στις 21.10.2020, το Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας της ΕΕ θέσπισε έναν οδικό χάρτη για την αναθεώρηση της υφισταμένης ΚΑΠ που στήριξε ο υπουργός κ. Μάκης Βορίδης για την Ελλάδα. Σε γενικές γραμμές, δεν αλλάζει τίποτα το ουσιαστικό στη νέα ΚΑΠ 2021-2027 (387 δισ. €, από τα οποία 19,4 δισ. € για την Ελλάδα) από τις πρόνοιες της σημερινής ΚΑΠ. Οι διαπραγματευτές μας δεν αγωνίστηκαν για τους Έλληνες αγρότες. Oι επαγγελματικές οργανώσεις και τα ισχυρά λόμπι των γαιοκτημόνων και των μεγάλων γεωργικών εκμεταλλεύσεων του βορρά της ΕΕ βγήκαν πάλι κερδισμένοι. Στις 23.10.2020, με τη σειρά τους, οι ευρωβουλευτές της συντήρησης και του μεγάλου κεφαλαίου υπερψήφισαν προτάσεις που θα ζημιώσουν και τους Έλληνες αγρότες.
Τα αρνητικά στοιχεία της νέας ΚΑΠ
Η νέα ΚΑΠ εμφανίζεται προβληματική και οπισθοδρομική. Δεν υπάρχει τίποτε το φιλόδοξο σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος ή την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Επιστήμονες εκτιμούν πως πάνω από το 60% των Περιφερειών της Ελλάδας θα υπόκεινται σε μέτριο μέχρι υψηλό κίνδυνο ερήμωσης μέσα στην επόμενη δεκαετία. Τα αρνητικά στοιχεία της νέας ΚΑΠ 2021-2027, έτσι όπως την προσδιόρισαν το Συμβούλιο των Υπουργών Γεωργίας της ΕΕ και το Ευρωκοινοβούλιο είναι τα ακόλουθα:
Καμία συμπληρωματικότητα και συνοχή της νέας ΚΑΠ της ΕΕ με την «Πράσινη Συμφωνία» (Green Deal) της ίδιας της ΕΕ που ψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο στις 15.01.2020. Έτσι δεν υπάρχει ενίσχυση των υφισταμένων περιβαλλοντικών προϋποθέσεων που πρέπει να τηρήσουν οι αγρότες ώστε να εισπράξουν τις επιδοτήσεις.
Τo 20% των αγροτών της ΕΕ, ιδιοκτήτες αγροκτημάτων των 1.500 στρεμμάτων και άνω κυρίως στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, θα συνεχίσουν να εισπράττουν το 80% των συνολικών αγροτικών επιδοτήσεων της νέας ΚΑΠ.
Δεν προσδιορίζεται καν πώς τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ θα χορηγήσουν το 20% του συνολικού προϋπολογισμού των επιδοτήσεων της νέας ΚΑΠ στο πλαίσιο ενός νέου υποχρεωτικού μέτρου που ονομάστηκε «ECO-SCHEMES». Αυτό, υποτίθεται, θα επιβραβεύσει αγρότες για τις υπηρεσίες που προσφέρουν στο περιβάλλον μέσω της στροφής στη βιολογική καλλιέργεια.
Δεν υφίσταται προνομιακή υποστήριξη για τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις του νότου της ΕΕ. Η απόφαση αυτή θα χτυπήσει αλύπητα τους Έλληνες αγρότες, αφού η μέση έκταση της ελληνικής φάρμας είναι 47 στρέμματα, έχοντας υπόψη ότι το 50% των Ελλήνων αγροτών διαθέτουν λιγότερα από 20 στρέμματα που χαρακτηρίζονται μη βιώσιμα από τους αγροτικούς οικονομολόγους.
Καμία πρόοδος στα κρίσιμα πολιτικά θέματα της βιολογικής καλλιέργειας και της ζητούμενης επισιτιστικής επάρκειας της ΕΕ ώστε να περιοριστούν ριζικά με ανάλογους δασμούς οι αθρόες εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από χώρες εκτός ΕΕ. Δυστυχώς, η Ελλάδα συνεχίζει να εισάγει π.χ. κρεμμύδια και καρύδια από Τουρκία, αγγούρια και ντομάτες από τα Σκόπια ποτισμένα από καρκινογόνα φυτοφάρμακα όπως καταγγέλλουν παραγωγοί μας στη Μακεδονία, πατάτες από την Αίγυπτο, λεμόνια από την Αργεντινή με σοβαρότατο περιβαλλοντικό αποτύπωμα όσον αφορά στη μεταφορά τους στην ΕΕ.
Συνεχίζεται