Σπύρος Τσίρος, από την Καλαμάτα στο Πήλιο – Μια συνέντευξη για την αφήγηση  και τα παραμύθια

Του 

Δημήτρη Β.  Προύσαλη

Το 13ο Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου (29/7 – 6/8) δημιούργησε τις προϋποθέσεις για ανταμώματα ανθρώπων και ιστοριών στο πλαίσιο των πλούσιων εννιαήμερων εκδηλώσεών του. Ανάμεσα στους μεμονωμένους αφηγητές, των συνολικά 46 αφηγητών και αφηγητριών που εμπλούτισαν και τίμησαν με τη συμμετοχή τους τις εκδηλώσεις, είναι και αυτή του προφορικού αφηγητή Σπύρου Τσίρου από την Καλαμάτα, που συμμετείχε για έκτη συνεχόμενη χρονιά από το 2018, φέτος μάλιστα με δύο παραστάσεις αφήγησης, για παιδιά και για ενήλικο ακροατήριο.

Μπορείτε να ορίσετε τι είναι για σας αφήγηση;

Για μένα αφήγηση είναι μια κατάθεση ψυχής, αφού μέσα από μια ιστορία που είναι χιλιοειπωμένη, προσθέτω το άχθος της ψυχής μου. Είναι μια μετουσίωση του φανταστικού σε προσωπική βιωματική εμπειρία. Γι’ αυτόν εξάλλου τον λόγο, η αφήγηση χρησιμοποιούνταν από όλους τους μεγάλους, φωτισμένους δασκάλους μέσα από τις παραβολές.

Πότε είχατε την πρώτη σας εμπειρία από αφήγηση;

Από τα χρόνια της εφηβείας μου έμπαινα στο κέντρο του λόγου, όταν στις παρέες μου έβγαινα κι έλεγα ανέκδοτα. Βέβαια τότε δεν είχα συναίσθηση πως αφηγούμουν. Αυτό ήρθε πολύ αργότερα. Θυμάμαι βέβαια τη μητέρα μου με καταγωγή από τη Μικρά Ασία -από τη μεριά της μητέρας της- να μου εξιστορεί παραμύθια πολύ λίγο.

Τι είναι για σας λαϊκό παραμύθι; 

Το λαϊκό παραμύθι είναι για μένα απόσταγμα σοφίας και ένα κανάλι επικοινωνίας ανάμεσα στις γενιές που έχουν περπατήσει πάνω σε αυτήν εδώ τη γη.

Ποια αφηγηματικά είδη υπάρχουν στο ρεπερτόριό σας; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο που εσείς ξεχωρίζετε και γιατί;

Στο ρεπερτόριό μου συμπεριλαμβάνω ιστορίες σοφίας και ευτράπελα χιουμοριστικά παραμύθια. Η σοφία μέσα από το παραμύθι προσλαμβάνεται καλύτερα και χωνεύεται ευκολότερα. Αναφορικά με τις χιουμοριστικές ιστορίες, θεωρώ πως είναι ο καλύτερος τρόπος για κάποιον να αυτοσαρκαστεί, αλλά και να σαρκάσει και να καταδείξει τα κακώς κείμενα που ποτέ δε λείπουν από τον κόσμο των ανθρώπων σε όλες του τις εκδηλώσεις.

Από πότε ξεκινήσατε να αφηγείστε; 

Ξεκίνησα να αφηγούμαι λαϊκά παραμύθια από το 2013 όταν έτυχε να παρακολουθήσω ένα σχετικό σεμινάριο, κατόπιν παρότρυνσης της συντρόφου μου. Όταν μπήκα στον κόσμο του παραμυθιού και άρχισα να τον γνωρίζω, μαγεύτηκα και κατάλαβα πως τούτος ο ταπεινός αγωγιάτης είναι που κουβαλάει το μήνυμα και τη γνώση από γενιά σε γενιά, ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζω δεν είναι δικά μου, μα είναι όλων των ανθρώπων και όλων των γενεών. Αυτός πιστεύω πως είναι ο ρόλος του παραμυθιού, να σε χτυπά στην πλάτη και να σου ανοίγει μιαν αγκαλιά παρηγοριάς.

Υπάρχει στις μέρες μας αναγκαιότητα για αφήγηση; Και αν ναι, πώς το εξηγείτε;

Σε μια εποχή που κατακλυζόμαστε από πληροφορία και εικόνες, έρχεται ο παραμυθάς  και με την επιλογή των κατάλληλων λέξεων πυροδοτεί την ατομική φαντασία, δημιουργώντας τις προσωπικές εικόνες του καθενός. Πιστεύω πως δεν είναι τυχαίο ότι αναβιώνει αυτή η πανάρχαια τέχνη, και το παραμύθι έρχεται να καλύψει τούτη την έρημο της φαντασίας.

Τι ήταν αυτό που σας έφερε κοντά στο λαϊκό παραμύθι;

Με έφερε η δίψα μου για γνώση και κατανόηση αυτών που μου συμβαίνουν, με οδήγησε στον τόπο του παραμυθιού, όπου εκεί βρήκα ένα πηγάδι να σβήσω τη δίψα μου, το οποίο είχαν σκάψει οι άλλοι, αλλά και η ανακούφιση πως από το ίδιο πηγάδι θα σβήσει τη δίψα αυτών που έρχονται μετά από εμάς.

Με ποια κριτήρια επιλέγετε το υλικό που θα χρησιμοποιήσετε για μια αφήγησή σας;

Το μοναδικό κριτήριο είναι να βρίσκω κομμάτια μου μέσα σε αυτό το υλικό, να με ενδιαφέρουν. Ανεξάρτητα από το πού έχει καταγραφεί μια ιστορία, το παραμύθι είναι είδος οικουμενικό. Δεν το έχουν γράψει οι λαοί αλλά ο άνθρωπος, αφού κουβαλά πάθη ολωνών.

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μια κινητικότητα στον χώρο της αφήγησης με την εμφάνιση νέων αφηγητών. Μπορείτε να σχολιάσετε το φαινόμενο αυτό; 

Η αναβίωση αυτής της τέχνης δείχνει την αναγκαιότητα του σύγχρονου ανθρώπου να επιστρέψει στην κοιτίδα της βασικής, αρχικής γνώσης, πως είμαστε άνθρωποι. Το τεχνολογικό περιβάλλον γύρω μας μπορεί να αλλάζει, αλλά ο πυρήνας της ανθρώπινης ψυχής είναι ίδιος και αναλλοίωτος. Αυτό επιβεβαιώνουν τα λαϊκά παραμύθια.