Ο αρχαίος Ρωμαίος ρήτορας και πολιτικός Κικέρων (106-43 π.Χ. πιστώνεται με τη φράση «Φως της αλήθειας, μάρτυρας των καιρών, δάσκαλος της ζωής είναι η Ιστορία», ενώ ο Άγγλος συγγραφέας Άλντους Χάξλεϋ (1894-1963) ανέφερε ότι «η γοητεία της ιστορίας και το αινιγματικό της δίδαγμα είναι ότι από εποχή σε εποχή τίποτα δεν αλλάζει κι όμως τα πάντα είναι διαφορετικά».
Τι είναι άραγε η ιστορία και πώς μπορεί να συνδέονται διαφορετικές μεταξύ τους ιστορίες; Μήπως η ίδια η ιστορία είναι μια μεγάλη συνδεσμολογία γεγονότων που αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους σε μικρό ή και σε μεγάλο βαθμό; Ή μήπως είναι μια σειρά παράλληλων γεγονότων που εξελίσσονται μεν στον ίδιο χρόνο, αλλά ουδεμία επίδραση έχουν το ένα πάνω στο άλλο; Ας αφήσουμε την απάντηση για το τέλος του σημερινού δημοσιεύματος…
Ο δασοπόνος Βασίλης Καουνάς, γνήσιο τέκνο της Ζαγοράς, γιος και αδερφός Ζαγοριανών αγροτών και μελών του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς, ευρύτερα γνωστού από τα μήλα με το σήμα ZAGORIN, υπηρετεί ως πυρονόμος και μεγαλώνει την οικογένειά του στην Αθήνα. Ο Βασίλης είναι γνωστός μανιταρόφιλος, ωστόσο τελευταία τον έχει κερδίσει και η αναζήτηση θεμάτων τοπικής ιστορίας με στόχο να μάθει όσα περισσότερα μπορεί για το παρελθόν του χωριού του, έχοντας παράλληλα και μια διδακτική οπτική για το μέλλον. Στη διάρκεια της ερασιτεχνικής μεν, αλλά με απόλυτο επαγγελματισμό έρευνάς του, που βρίσκεται σε εξέλιξη, ο κ. Καουνάς έχει ήδη ανακαλύψει «διαμάντια» τοπικής ιστορίας που κατά καιρούς δημοσιεύει στα κοινωνικά δίκτυα. Διερευνά το παρελθόν μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες ελεύθερης πρόσβασης και επικεντρώνεται στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων που έχουν αναφορές στη Ζαγορά και το Πήλιο.
Στο πλαίσιο της έρευνάς του, ανακάλυψε διάφορες πτυχές που σχετίζονται με την αγροτική παραγωγή του τόπου, η οποία ήταν και παραμένει σημαίνουσα. Σήμερα μάλιστα είναι συνεχείς οι διακρίσεις των μήλων «ZAGORIN» και του ίδιου του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου που αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αγροτικές συνεταιριστικές οργανώσεις της Ελλάδας, ενώ είναι και η παλαιότερη, σύμφωνα με τα έτη διαρκούς λειτουργίας, τα οποία φέτος ανέρχονται σε 105. Πρόσφατα ο Συνεταιρισμός κέρδισε πλατινένιο βραβείο γεύσης για τα κόκκινα μήλα στη διοργάνωση «Μεσογειακά Βραβεία Γεύσης». Τι γινόταν όμως πριν 100 και πλέον χρόνια;
Τα αρχεία που ανακάλυψε, ξεκινούν από την αρχή του προηγούμενου αιώνα και φθάνουν μέχρι τη σύγχρονη εποχή, αποκαλύπτουν έναν θησαυρό πληροφοριών. Τα στοιχεία που εμπεριέχονται για την αγροτική παραγωγή, αναδεικνύουν παράλληλα τη δυναμική της, τα προβλήματα, τα οποία προκύπτουν κυρίως λόγω καιρικών συνθηκών και έλλειψης μεταφορικών υποδομών, την αξία του Συνεταιρισμού τότε, αλλά και μια σειρά διακρίσεων σε πανελλήνιο επίπεδο για τα φρούτα της περιοχής.
Ο κ. Καουνάς έχοντας προσωπικές επαφές με τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς, στην αρχή έστειλε ενδεικτικά κάποιες από τις πρώτες του ανακαλύψεις στο Τμήμα Επικοινωνίας του Συνεταιρισμού, γνωρίζοντας μάλιστα ότι η αιωνόβια συνεταιριστική Οργάνωση διατηρεί και εμπλουτίζει διαρκώς ένα σπάνιο ψηφιακό αρχείο με έγγραφα, εικόνες και άλλα στοιχεία που αφορούν στην εξέλιξη του πρωτογενή τομέα στη Ζαγορά και στην ευρύτερη περιοχή του Πηλίου.
Οι άνθρωποι του Συνεταιρισμού που έλαβαν τα αρχεία, εξεπλάγησαν καθώς τα αρχεία εμπεριέχουν σπάνια στοιχεία, αλλά παράλληλα ανακάλυψαν ότι η ιστορία της αγροτιάς στο Πήλιο, η εξέχουσα θέση των προϊόντων της Ζαγοράς για το πανελλήνιο συνυπήρχε δίπλα σε στήλες που αναφέρονταν σε πανεθνικού, αλλά και παγκοσμίου ενδιαφέροντος γεγονότα.
«Είναι εκπληκτικό», δηλώνει ο Αντώνης Πολίτης, υπεύθυνος επικοινωνίας του Συνεταιρισμού, «να βλέπεις θέματα για τα μήλα, τα κάστανα, τα αχλάδια, τα κεράσια, τις πατάτες ή τις ελιές να απασχολούν τον τοπικό και τον εθνικό Τύπο παράλληλα με ζητήματα όπως ο Μακεδονικός Αγώνας, η Επανάσταση των Νεότουρκων που είχε τραγικές εν τέλει συνέπειες για τον ελληνισμό, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, αλλά και άλλα ζητήματα που έμμεσα αναδεικνύουν το εύρος του ελληνισμού εκείνη την εποχή, στην ευρύτερη λεκάνη της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, εκτός των ορίων του τότε ελληνικού κράτους».
«Όταν ο Βασίλης άρχισε να μας στέλνει κάποια αρχεία», συνεχίζει, «στην αρχή αρχίσαμε να παρατηρούμε τον κόπο των προγόνων μας, που μας ήταν γνωστός, αλλά χαιρόμασταν που τα θέματα της Ζαγοράς απασχολούσαν το πανελλήνιο, διότι έμμεσα αποδεικνύεται η σημαίνουσα θέση του τόπου μας στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων από τότε, αλλά παράλληλα επιβεβαιώνεται ότι οι δυσκολίες ποτέ δεν έλλειψαν».
Σύμφωνα με τον ίδιο, «σταδιακά όμως, μελετώντας τα εξώφυλλα, είδαμε ότι η περιγραφή για τον οικονομικό μαρασμό των αγροτών της περιοχής μας και κατά συνέπεια των εμπόρων του Βόλου μετά την κατοχή από τον ατυχή πόλεμο του 1897 και ολική καταστροφή της ελαιοπαραγωγής, συνυπήρχε στο φύλλο με το ρεπορτάζ για τον δεύτερο πόλεμο των Μπόερς στη Νότια Αφρική. Αναδεικνύονται λοιπόν δύο παράλληλοι κόσμοι ή δύο διαφορετικές οπτικές για τον ίδιο κόσμο μέσα από το σύνολο των αρχείων. Είδαμε ταυτόχρονα το χωριό μας και τον πλανήτη με μια ματιά. Όταν ο παραγωγός μοχθούσε για να καλλιεργήσει και να πουλήσει τα προϊόντα του, κάποιοι άλλοι άνθρωποι πολεμούσαν σε μια άλλη γωνιά της γης. Όταν ο Δήμος Ζαγοράς βραβεύθηκε για τα φρούτα της περιοχής το 1900 σε έκθεση γεωργικών προϊόντων στη Λάρισα που παρακολούθησε ο διάδοχος του βασιλικού θρόνου, ο Ιχσάμ Μπέης από τον Τύρναβο, βραβεύτηκε για τα βοοειδή και τις χήνες του. Τις ίδιες μέρες ο Ρώσσος Τσάρος διαπραγματυόταν μετά από νίκη του στρατού του επί των Κινέζων για τις εδαφικές του διεκδικήσεις, ενώ οι βαλκανικές χώρες πυρετωδώς προετοιμάζονταν για την ανάφλεξη που θα οδηγούσε τελικά στους Βαλκανικούς Πολέμους».
Η έρευνα του κ. Καουνά συνεχίζεται και στέλνει με αμείωτη ένταση στον Συνεταιρισμό αρχεία που αφορούν στον πρωτογενή τομέα του τόπου, ενώ σκοπός είναι να αναδειχθεί συνολικά σε επόμενο στάδιο, υπό το πρίσμα της αγροτικής ανάπτυξης και της συνεταιριστικής παράδοσης της Ζαγοράς παράλληλα με το γενικό ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Μέρος του υλικού θα δημοσιεύεται στην εφημερίδα μας σταδιακά.