Πολιτισμός

Σόνια Ζαχαράτου: “Κουβαλώ τη ζωή πολλών ανθρώπων εντός μου”

Συνέντευξη
ΧΑΡΙΤΙΝΗ ΜΑΛΙΣΣΟΒΑ


Η Σόνια Ζαχαράτου έχει διανύσει μια μακρά πορεία στον χώρο της δημοσιογραφίας. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες και περιοδικά ως ρεπόρτερ, συντάκτης, αλλά και σε επιτελικές θέσεις. Για περίπου δύο δεκαετίες εμφανιζόταν στη δημόσια τηλεόραση σε σειρές εκπομπών, εκ των οποίων η πολιτιστική «Οι τέχνες είναι επτά» διακρίθηκε ως μία από τις 11 καλύτερες της Ευρώπης στον συγκεκριμένο τομέα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας και φιλοξενήθηκε για ένα διάστημα στο Μπομπούρ. Για τις κοινωνικές έρευνές της βραβεύτηκε από την Ελληνική Επιτροπή του ΟΗΕ και τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό. Επίσης, είχε δικές της εκπομπές στον 98,4 και στην ΕΡΑ, καθώς και στο ελληνικό πρόγραμμα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας. Από το 2007 ώς το 2017, συνεργάστηκε με σειρά συνεντεύξεων-ψυχογραφικών πορτρέτων με το περιοδικό «ΒΗΜΑgazino».
Με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε από την εφηβεία της και τα πρώτα ποιήματά της συμπεριλαμβάνονται σε Ανθολογίες νέων ποιητών. Μετά από ένα μεγάλο χρονικό κενό, εμφανίστηκε ξανά υπηρετώντας το μυθιστόρημα, την ποίηση, το θέατρο. Το διήγημά της «Το πένθος της σελήνης», στην έκδοση «Μάρμαρα του Παρθενώνα: Η ιστορία μιας κλοπής ή η κλοπή της ιστορίας» της Assocacion Cultural Hellenica Νόστος Αργεντινής, το 2011, τιμήθηκε με το β’ βραβείο διηγήματος για την ελληνική γλώσσα. Το μακροσκελές ποίημά της «Madre Dolorosa – Ο Έρωτας», του οποίου αποσπάσματα περιλαμβάνονται σε ισπανόφωνη ηλεκτρονική ανθολογία, ανέβηκε σε σκηνοθετημένο αναλόγιο στην Αθήνα και στην Περιφέρεια από την ηθοποιό Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και σε σκηνοθετική επιμέλεια Δημήτρη Καντιώτη. Σε σκηνοθεσία του ίδιου, το έργο της «Ο Εχθρός μου» ερμηνεύτηκε από τους ηθοποιούς Γεωργία Ζώη και Βαγγέλη Στρατηγάκο, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Το 2016, κείμενα και ποιήματά της με τον γενικό τίτλο «Όνειρα με τη μαμά» επελέγησαν και παρουσιάστηκαν στο Διεθνές Φεστιβάλ «Αναλόγιο 2016», σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολάρι, με τις Παναγιώτα Βλαντή και Τζένη Θεωνά. Το 2020, και πάλι από το Διεθνές Φεστιβάλ Αναλόγιο, επελέγη ο μονόλογός της «Τα νερά στα μάτια σου – Ένας αυτοκρατορικός έρωτας» που αναφερόταν στη σχέση του Αδριανού με τον Αντίνοο. Το Φεστιβάλ δεν πραγματοποιήθηκε, εξαιτίας του εγκλεισμού για τον Covid.
Έχει γράψει τα βιβλία: Πανσέληνος παρά κάτι, Αστάρτη, 1998. Τρεις νύχτες του Αυγούστου (και μία ημέρα), Ελληνικά Γράμματα, 2009. Ρόδινη Στάχτη-Μαρία Θηρεσία Καρλότα, Εξάντας, 2011. Ο εχθρός μου, θεατρικό, Μπαρτζουλιάνος, 2012. Τα νερά στα μάτια σου, Τόπος, 2012. Madre Dolorosa – Ο Έρωτας, ποίηση, Μελάνι, 2013. Το Γκολ, θεατρικό νουάρ, Μπαρτζουλιάνος, 2014. Οι Απέναντι – 23 συνεντεύξεις και μία συζήτηση, Πολύτροπον, 2016. Παιχνίδι με τον σπάγκο, ποίηση & πρόζα, Κουκούτσι, 2017. Μαρία Θηρεσία Καρλότα – Ρόδινη Στάχτη, συμπληρωμένη επανέκδοση, εκδόσεις Κύφαντα, 2020. Σκέπασέ με μονάχα, Συρτάρι, 2022.

«Σκέπασέ με μονάχα», ο τίτλος της συλλογής διηγημάτων σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Συρτάρι. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία του βιβλίου;
Το κυρίαρχο στοιχείο είναι ο ποιητικός λόγος που διατρέχει σχεδόν και τα δέκα κείμενα. Και τα αποκαλώ «κείμενα», επειδή δεν έχουν την κλασική διηγηματική δομή. Κάποια, μάλιστα, θα τα χαρακτήριζα ως ποιήματα, καθώς έχουν μέτρο και ρυθμό – χωρίς, ωστόσο, να είναι ομοιοκατάληκτα. Το δεύτερο στοιχείο είναι η πρωτοπρόσωπη γραφή. Γίνομαι, καθώς γράφω, η ηλικιωμένη κυρία Ευανθία, η Μαρία των τρένων, η μάνα κάτω από τα ερείπια του σεισμού, η πόρνη με τα γάντια, ο γιος που αυτοκτονεί, ο πρόσφυγας που κείται στο χαντάκι… Αν δεν βιώσω φαντασιακά βαθύτατα μια κατάσταση άλλου ανθρώπου, δεν μπορώ να αποδώσω τα συναισθήματά του. Γι’ αυτό και ασυνείδητα, το χέρι μου γράφει στο πρώτο πρόσωπο. Η πυκνότητα της γραφής, επίσης, προστίθεται στα στοιχεία, πυκνότητα που εκφράζεται με εικόνες, άλλοτε τρυφερές κι άλλοτε εφιαλτικές και υποφώσκει κι ένας σουρεαλισμός σε κάποια κείμενα, που ανατρέπει τη λογική άλλων. Αυτά έχω να καταθέσω στην ερώτησή σας, τα υπόλοιπα θα τα βρουν οι αναγνώστες.

Ποια ήταν η αφορμή, το πρώτο διήγημα, ίσως, ώστε να γράψετε και τα επόμενα που διαβάζουμε στην ανά χείρας συλλογή;
Δεν έγραψα με αυτόν τον τρόπο. Κάποια κείμενα είναι γραμμένα παλαιότερα και άλλα πρόσφατα. Γι’ αυτό και διαφέρουν ως προς το ύφος. Γι’ αυτό συνυπάρχουν «Η μαμά και η Ντιρλαντά» που κρύβει πίσω από το χιούμορ του ένα πικρό χαμόγελο με την αγωνιώδη προσπάθεια του πρόσφυγα να ορθοποδήσει σε μια ξένη χώρα, που καταλήγει σε μανιώδη κατάσταση. Είναι μια συλλογή με την έκπληξη της. ..ασυνέχειας!

Πόσο η συγγραφική πορεία σας είναι απόρροια, φυσική εξέλιξη, της δημοσιογραφικής σας πορείας;
Ασχολούμουν με την ποίηση πολύ πριν τη δημοσιογραφία. Ήμασταν νέοι τότε, μια ομάδα φιλόδοξων αγοριών και κοριτσιών, εκδώσαμε και δύο ανθολογίες. Δεν θα έλεγα, λοιπόν ότι η συγγραφική πορεία έχει να κάνει με τη δημοσιογραφική πορεία μου. Η δημοσιογραφία, άλλωστε, απέχει από τη λογοτεχνική γλώσσα, είναι σχεδόν αυτοματοποιημένη, έχει το μείον της ταχύτητας, το υπέρ της γυμνότητας. Με ερεθίζουν, όμως, ειδήσεις κοινωνικού περιεχομένου, καταστάσεις ανθρώπινες οι οποίες με ταράζουν, αθέλητα εσωκλείονται στη μνήμη, στο σώμα, αυθαιρετούν, εκκολάπτονται και, κάποια στιγμή, έχουν την ανάγκη να εξωτερικευτούν, παίρνοντας σάρκα και οστά. Έτσι σχηματίζονται οι ήρωές μου και οι ηρωίδες μου. Θέλω να πω ότι κουβαλώ τη ζωή πολλών ανθρώπων εντός μου. Συχνά, αυτές οι ζωές με παιδεύουν και η αποβολή τους, με την κατάθεσή τους στο χαρτί, δεν με απελευθερώνει πάντα.

Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι συγγραφείς;
Ασφαλώς, οι αρχαίοι τραγικοί και οι κλασικοί Ρώσοι. Μένω πάντα ενεή με τον τρόπο που εμβαθύνουν στους χαρακτήρες των ηρώων τους, με τον τρόπο που πλέκουν την πολιτική διάσταση της εποχής τους με τις ψυχολογικές διακυμάνσεις, με το πώς το φορτίο της γλώσσας τους είναι καθοριστικό για την υψηλή ποιότητα νοημάτων τους. Όσο για τους σύγχρονους, είναι δεκάδες οι συγγραφείς που με έχουν συγκινήσει. Δεν θέλω να αναφερθώ σε άξιους Έλληνες συναδέλφους για να μην ξεχάσω κάποιο όνομα, αλλά τι μπορώ να πω για τον Φώκνερ, για τον Μπέκετ, τον Κούντερα, τον Έκο, τον Κορτάσαρ, τον Σελίν, τον Ζενέ, τον Χουάν Ρούλφο και όλον τον μαγικό ρεαλισμό, τον Μπατάιγ… Έτσι, για να αναφέρω γραφές που με σμίλευσαν.

Θεωρείτε ότι, συγγραφικά, σας ταιριάζει περισσότερο η μικρή λογοτεχνική φόρμα;
Να, λοιπόν, ένας πιθανός επηρεασμός της δημοσιογραφίας. Σφικτά, μικρά κείμενα με συγκεκριμένο αριθμό λέξεων για να χωρέσουν στη στήλη του περιοδικού ή της εφημερίδας! Αυτή είναι η δημοσιογραφική φόρμα και αυτό το δεδομένο που δεν φεύγει από τον νου. Να κόβει κανείς το κείμενο λέξη προς λέξη για να μην ξεφύγει από τον συγκεκριμένο αριθμό. Να «κεντά», όπως λέμε στη γλώσσα μας. Πέρα από αυτό, όμως, αγαπώ πολύ τη μικρή λογοτεχνική φόρμα, όχι μόνο να τη γράφω, αλλά και να τη διαβάζω. Φυσικά και υπάρχουν ογκώδη μυθιστορήματα που είναι αριστουργήματα. Όπως κάποια των συγγραφέων που προανέφερα. Τα διαβάζω κι αυτά. Και με συνεπαίρνουν.

Ήταν η περίοδος του εγκλεισμού λόγω της πανδημίας γόνιμη για εσάς; Γράψατε, διαβάσατε βιβλία;
Θα σας απογοητεύσω ως προς την ανάγνωση. Ήταν η πιο τεμπέλικη περίοδος που έχω ζήσει. Δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ για να διαβάσω, δεν θυμόμουν τι έγραφε η προηγούμενη σελίδα που είχα μόλις τελειώσει, ξεχνούσα ακόμη και τον τίτλο του βιβλίου. Ως προς τη γραφή, πού και πού κάτι λίγο, αλλά αυτό που κυρίως έκανα ήταν να συγκεντρώνω από τα έγγραφα του υπολογιστή μου και να κατηγοριοποιώ τα κείμενά μου, να διορθώνω ποιήματά μου, να διορθώνω και να σβήνω και να πετώ. Καρπός αυτής της εργασίας είναι και το βιβλίο το οποίο έγινε η αφορμή γι’ αυτή τη συνέντευξη. Επίσης, τον ίδιο καιρό δούλεψα για ένα ακόμη βιβλίο που θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα.

Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;
Με εντυπωσίασαν: Το «Άδεια σπίτια» της Μεξικανής Μπρέντα Ναβάρο, σε μετάφραση Ασπασίας Καμπύλη. Επίσης, το «Πιστή και ενάρετη νύχτα» της Λουίζ Γκλιούκ, σε μετάφραση Χάρη Βλαβιανού και Δήμητρας Κωτούλα. Το δεύτερο βιβλίο που σας αναφέρω, πρόκειται για ποίηση (όπως βλέπετε, πάλι δεν αναφέρω Έλληνες συγγραφείς…).

Έχοντας διανύσει μια μακρά πορεία στην ελληνική τηλεόραση πώς βλέπετε την κατάσταση στα τηλεοπτικά δρώμενα σήμερα;
Και πάλι θα σας απογοητεύσω. Δεν βλέπω καθόλου τηλεόραση. Χάλασε κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, κι ένιωσα να απελευθερώνομαι. Έτσι, παραμένει ακόμη κλειστή. Από όσα, όμως, διαβάζω στα διάφορα σάιτ και μαθαίνω από συναδέλφους, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Διαιωνίζονται και τα καλά και τα κακά της μικρής οθόνης.

Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;
Την αγάπη στον άνθρωπο. Διότι η αγάπη περικλείει τον σεβασμό, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη, τη συγχώρεση και, ως συνέπεια, την εσωτερική γαλήνη.

Ασχολείστε με τη συγγραφή κάποιου κάπου βιβλίου;
Θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα, το βιβλίο «Συναντήσεις με ανθρώπους του καιρού μας» από τις εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος. Το βιβλίο περιέχει περίπου 28 συνεντεύξεις που πήρα στο παρελθόν και οι περισσότερες δημοσιεύτηκαν στο ΒΗΜΑgazino. Πρόκειται για Έλληνες και Ελληνίδες από τον χώρο του πολιτισμού και των επιστημών. Σας αναφέρω μερικά ονόματα: Γιώργος Γραμματικάκης, Ελένη Αρβελέρ, Παύλος Μάτεσις, Δημήτρης Μυταράς, Γιάννης Ξανθούλης, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Ελένη Καραΐνδρου, Μαρία Φαραντούρη, Μαρία Ναυπλιώτου, Σπύρος Ευαγγελάτος, κ.ά. Το βιβλίο αυτό είναι ο δεύτερος τόμος συνεντεύξεών μου. Ο πρώτος, με τίτλο «23 συνεντεύξεις και μία συζήτηση», στον οποίον συμμετείχαν και αρκετοί ξένοι, είχε εκδοθεί από το «Πολύτροπον». Οσονούπω, λοιπόν, ο δεύτερος τόμος και στα σκαριά ένα βιβλίο με ποιήματα..

 Φωτογραφία Sissy Morfi

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το