Του Νεοκλή Μαντά,
διδάκτορα Πολεοδομίας-Ψυχογεωγραφίας,
Την προηγούμενη εβδομάδα, ένα ψυχρό κύμα από παγοκρυσταλλικές χιονονιφάδες σάρωσε τη χώρα μας και την ξέκανε. Οι τόποι, από τους οποίους πέρασε η κακοκαιρία με το αρχαιοελληνικό όνομα Μήδεια, βάφτηκαν λευκοί μέσα σε λίγες ώρες και η θερμοκρασία τους βρέθηκε απότομα κάτω από το μηδέν, σε μια τέλεια αναλογία για τη διαχρονική αντιμετώπιση της κριτικής σκέψης και της νοημοσύνης μας από τους φορείς της κανονικότητας. Κι αν κάτι τέτοιο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως μια χρήσιμη σκηνική οδηγία για την απόδοση ενός παραμυθικού χειμερινού κλίματος σε παραπλανητικά αφηγήματα, εμείς σήμερα θα προσπαθήσουμε αντιδραστικά να (επι)σκεφτούμε ξανά το χαραγμένο τραύμα αυτής της καιρικής συγκυρίας, πάνω στις ήδη παραμυθιασμένες και ταλαιπωρημένες ψυχές μας. Θα προσπαθήσουμε να κινηθούμε πίσω από τα χιονισμένα τοπία των άσχημων μεσογειακών πόλεών μας. Φορώντας τις καλές μας αμερικανικές γαλότσες, τα βαλκανικά μας άκρα θα περιηγηθούν στα πολικά ψυχικά τοπία του απογοητευτικού 21ου αιώνα. Κοιτάζοντας την ψυχρή πραγματικότητα μέσα από τους θερμογραφικούς φακούς των συναισθημάτων, τα μάτια μας θα μπορέσουν να εξασκήσουν έναν δυσάρεστο αναστοχασμό πάνω στη ρομαντικοποίηση του παγωμένου υετού. Κι έτσι θα καταλάβουμε καλά, γιατί η παλιά παιδική αγαλλίαση, που συνόδευε την κατακρήμνιση του κρυσταλλικού χιονιού, οφείλει πλέον να καταχωνιαστεί σαν κοινωνική αμαρτία.
Πρώτη στάση σε αυτό το ταξίδι της κοινωνικής αυτογνωσίας αποτελεί η αποκρυπτογράφηση όλων εκείνων των τρομακτικών χιονανθρώπων, οι οποίοι ξεφύτρωσαν στις γειτονιές μας σαν παγωμένοι απόγονοι του Κάδμου. Οι άτσαλες και αδρές γραμμές των περιγραμμάτων τους, σε συνδυασμό με τα σάπια καρότα και τα λασπερά πετραδάκια από τα ρήγματα των κακοφτιαγμένων οδών, θύμιζαν περισσότερο ακινητοποιημένα σκιάχτρα καταμεσής των αστικών χωραφιών, που μόνο σκοπό είχαν να κατατρομάξουν το όποιο θρασύ συναίσθημα ανεμελιάς κατάφεραν να ξεράσουν τα ψηφιακά μαγγανοπήγαδα της σύγχρονης ζωής. Είναι καιρός να καταλάβουμε ότι δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι απαλλαγμένο από τη βαριά και απολύτως δικαιολογημένη θλίψη μας. Μέχρι κι οι χιονάνθρωποί μας το κραυγάζουν αυτό.
Η δεύτερη στάση εκκινεί από την ενθύμηση των εκχιονιστικών μηχανημάτων με τα αλατόνερα που σάρωναν κάθε δεκαπεντάλεπτο τους κεντρικούς άξονες των πόλεων, πασχίζοντας να διαταράξουν με τους ήχους τους τόσο τη νεκρική σιγή των παγωμένων εξωτερικών χώρων, όσο και τη σιωπηρή αποδοχή μιας διαρκώς εντεινόμενης απομόνωσης σε παγωμένα σπίτια. Με τα σαλόνια να είναι βυθισμένα σε μεσαιωνικά σκοτάδια από την κομμένη ηλεκτροδότηση, με τις βρύσες να είναι κοκαλωμένες από τις ψυχρές θερμοκρασίες, μια πανανθρώπινη κοινωνική ενσυναίσθηση ευχόμαστε να άναψε σαν σπίθα κατανόησης υπέρ των συνανθρώπων μας, που χρόνια τώρα μαρτυρούν στα περιθώρια του ευρωπαϊκού πολιτισμού κάτω από τέντες των Ηνωμένων Εθνών. Μακάρι, αυτά τα οχήματα που κατέβρεξαν με αλάτια τις παλιές ανοιχτές μας πληγές, να έκαναν την καρδιά μας να (συν)πονά ξανά.
Με το χιόνι να έχει εξαφανιστεί και τις συνέπειές του να παραμένουν, η τρίτη και τελευταία στάση γίνεται στα ενδότερα της κοινωνικής αφύπνισης. Συντελείται στο μεταίχμιο της αντιπαραβολής της εκνευριστικά σκηνοθετημένης τηλεοπτικής επικαιρότητας, με την αγρίως αμοντάριστη αποτύπωση της σκληρής πραγματικότητας στο newsfeed των μέσων της ηλεκτρονικής μας διασύνδεσης. Με υπολογισμούς για γεμάτες κλίνες από διασωληνωμένες υπάρξεις λόγω «σφοδρής χιονόπτωσης», με κατεστραμμένες και τις τελευταίες ισχνές κλωστές που θα υποβοηθούσαν κάποιον από μηχανής θεό να υπερίπταται και να διασκεδάζει τις εντυπώσεις πάνω από τις προσχεδιασμένες λαιμητόμους μας, νιώθουμε να έχουμε ξυπνήσει από το κώμα της αποχαύνωσης. Και τα ενδεχόμενα είναι τόσο ανοιχτά, που καμία κατακλείδα δεν μπορεί να τα σφραγίσει. Ίσως μονάχα μια εικόνα να συμπυκνώνει την αίσθηση του μέλλοντός μας: Αυτή των ανεμοδαρμένων εναεριτών. Μοναχικές ηρωικές πράξεις που σφυρηλατούνται μέσα από την επώδυνη εμπειρία της θνητότητας και αποσκοπούν στην έκφραση αγάπης για τον οποιοδήποτε Άλλο.