Άρθρα

Σκέψεις ενός ψυχογεωγράφου: Η αυτοκρατορία του ύπνου

Του Νεοκλή Μαντά,
διδάκτορα Πολεοδομίας-Ψυχογεωγραφίας,

Ζούμε σε μια παράξενη εποχή: Βόμβοι πολεμικών επιχειρήσεων ταράζουν τον ύπνο του δικαίου μας, καθώς πλησιάζουν όλο και πιο κοντά στον κακόγουστο σιδερένιο φράχτη μας, χιλιάδες κρούσματα της νέας ασθένειας εξακολουθούν να παγώνουν το νευρικό χαμόγελο από το άνοιγμα της βαριάς βιομηχανίας της χώρας, πόρτες αυτοδιαχειριζόμενων θεατρικών εστιών σφραγίζονται με τσιμεντόλιθους για να αποκλείσουν κάθε ενδεχόμενο ελεύθερου άρτου και θεάματος. Και μέσα σε όλο αυτό το ζοφερό κλίμα, οι πόλεις μας γεμίζουν από μικροσκοπικά πράσινα μυγάκια που έχουν την ενοχλητική συνήθεια να κολλούν στις μάσκες και τα ρούχα μας, για να μας ξεκαθαρίζουν ότι πάντα θα υπάρχει και κάποιος άλλος ξεχασμένος λόγος που δεν νιώθουμε άνετα. Λες να σαπίζει λίγο-λίγο η ανθρωπότητα μέσα μας;

Χρόνια μετά την έναρξη της πολλά υποσχόμενης Νέας Χιλιετίας, τα γεγονότα επιβεβαιώνουν τους διαχρονικούς φόβους μας. Άλλωστε, αυτή η ζωή πάντα θα βρίσκει τρόπους να μας κάνει να τρομάζουμε και να αγχωνόμαστε. Κι όπως έχουμε καταλάβει από τα βιώματα και τις εμπειρίες μας στον κόσμο, αυτή η βαριά διάθεση έχει την τάση να γίνεται ασήκωτη για τις πλάτες της αιθέριας ψυχής μας, συνήθως κοντά στις τελευταίες απογευματινές ώρες, πριν την επίσημη έναρξη του θερινού ηλιοστασίου. Γύρω στις οκτώ και ιδίως μπροστά στα χρώματα του ηλιοβασιλέματος, οι ματιές μας σκοτεινιάζουν. Κι αν έχουμε προσπαθήσει διάφορα τεχνάσματα για να ξεχαστούμε – εξόδους με ποδήλατα πάνω σε κόκκινους διαδρόμους, ρεμβασμούς του γκρίζου λιμανιού και της ασημένιας παραλίας, καφέδες σε πράσινες αυλές και πεζόδρομους, αναμονές για θερινές κινηματογραφικές προβολές ή παραστάσεις – αυτές οι αδιόρατα φωτισμένες απογευματινές στιγμές καταφέρνουν να διαταράζουν την ενήλικη ψευδαίσθηση που έχουμε ενστερνιστεί για τη γραμμική εξέλιξη του χρόνου. Όπου και με όποιον βρισκόμαστε, μια αίσθηση αν(ηδον)ίας χτυπά σαν κεραυνός εν αιθρία. Κι αυτό είναι κάτι που μας συνοδεύει από τα πρώτα μας επίγεια χρόνια.

Φαντασιακό τοπίο σε πραγματικά άσχημη εποχή, Άναυρος 2019, φωτογραφία από το προσωπικό αρχείο του Νεοκλή Μαντά

Από τότε που μπορούμε να θυμόμαστε την ύπαρξή μας υποψιαζόμαστε ότι έχει δύο μάτια, τα οποία χαρίζουν δύο αμφίρροπες οπτικές στα πράγματα. Όλοι μας έχουμε ένα χθόνια καστανό κι ένα ονειροπόλα πράσινο μάτι. Και δεν θα ήταν άτοπο να υποθέσουμε πως όταν το βλέμμα μας σκοτεινιάζει, είναι αυτές οι δύο οπτικές που έρχονται σε κατάφορη σύγκρουση και περιορίζουν τους ορίζοντές μας. Από τη μια πλευρά, το χθόνιο βλέμμα μας περιφέρεται στον βάρβαρο κόσμο και έχει επιφορτιστεί με το δύσκολο έργο της συνεχούς επιτήρησης της σκληρής πραγματικότητας. Από την άλλη, το σμαραγδένιο βλέμμα μας έχει την τάση να ψάχνει μέσα στα παιχνιδίσματα του φωτός με τη σκιά για παραποιημένες εναλλακτικές πραγματικότητες. Είμαστε εκτεθειμένοι στη βιαιότητα της ζωής και στην ασχήμια της καθημερινότητας, ενώ ταυτόχρονα έχουμε αναπτύξει έναν μυθοπλαστικό μηχανισμό άμυνας απέναντι σε αυτή τη βαρβαρότητα. Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε την ονειρική λάμψη που ρίχνει το ασυνείδητο κατευθείαν πάνω στα τσιμέντα και τις σκληρές εικόνες της άραχλης επικαιρότητας που έχουν καταχωνιαστεί στο μυαλό μας και παράγουν θέαμα; Αυτή η λάμψη χτυπά πάνω στα νευρωνικά ντουβάρια και πυροδοτεί ένα φαντασμαγορικό θέατρο σκιών.
Αλλά αυτός ο πανούργος μηχανισμός ενεργοποιείται συνήθως κατά τις ώρες που κοιμόμαστε. Κι αν στην ενύπνια κατάστασή μας νιώθουμε αυτοκράτορες ενός μαγικά φωτισμένου και λιγότερο αφιλόξενου κόσμου, στις σκοτεινές στιγμές της απογευματινής μας εξόδου νιώθουμε απλά καμένοι κάτω από τα αληθινά φώτα της πόλης. Είπαμε. Έχουμε ένα μάτι πράσινο καλό και ένα άλλο σκούρο καμένο από την πραγματικότητα. Μα πάντα πριν κοιμηθούμε, αν προσέξεις καλά τις τυφλές ταράτσες μας, αερίζουμε τα μοσχοβολιστά σεντονένια λάβαρα της αιθέριας αυτοκρατορίας μας. Συνεχίζουμε να ονειρευόμαστε, κι ας έχουμε ένα μάτι. Κι όπως κάθε αυτοκρατορία που σέβεται το γόητρό της, κανονίζουμε τα σύνορά της να θεμελιώνονται πάνω σε κραυγές αθώων που κλειδώσαμε έξω από τον ύπνο μας.

[email protected]

Προηγούμενο ΆρθροΕπόμενο Άρθρο
Μοιραστείτε το