Η Φρίντα Κάλο ήταν τα πάντα και τίποτα. Ήταν μία ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου και καλλιτέχνη, που παρά τα αδυσώπητα χτυπήματα της μοίρας και τη μυρωδιά του θανάτου που δεν έλεγε να φύγει από πάνω της, η επιμονή και η δύναμη της ψυχής της ήταν εκείνες που την κρατούσαν πεισματικά εν ζωή.
Σαν σήμερα, πριν από σχεδόν έναν αιώνα και κάτι –για τη ακρίβεια πριν από 109 χρόνια- γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907 η Magdalena del Carmen Frida Kahlo y Calderón, όπως ήταν το πλήρες όνομά της, στη μικρή πόλη Κογιοακάν του Μεξικό.
Η μητέρα της ήταν Ισπανομεξικανή, ενώ ο πατέρας της, Γερμανοεβραίος, μορφωμένος, άθεος και είχε εγκατασταθεί σε νεαρή ηλικία στο Μεξικό, όπου εργάστηκε ως φωτογράφος. Είχε μία μικρότερη αδελφή και δύο μεγαλύτερες. Μεγάλωσε στο περίφημο Μπλε Σπίτι (Casa Azul), το οποίο αποτύπωσε αργότερα στους πίνακές της.
Οι τραυματισμοί που σημάδεψαν το σώμα και την ύπαρξή της
Ήταν έξι ετών όταν αρρώστησε από πολιομυελίτιδα, με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να είναι μικρότερο από το άλλο και ημιπαράλυτο.
Δώδεκα χρόνια μετά, το 1925, στα 18 της, τραμ συγκρούστηκε με το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε. Η σπονδυλική της στήλη και τα πόδια της έγιναν σμπαράλια. Υποβλήθηκε σε μεγάλο αριθμό εγχειρήσεων και έκτοτε η ζωή της σημαδεύτηκε από φριχτούς πόνους, οι οποίοι καθόρισαν το καλλιτεχνικό έργο της με εικόνες σκληρού ρεαλισμού, και θλίψη για την αδυναμία της να αποκτήσει παιδιά.
Οι σπουδές και τα πρώτα έργα της
Το 1922, έγινε δεκτή στην περίφημη Εθνική Προπαρασκευαστική Σχολή του Μεξικού (Escola Preparatoria) και ήταν η μία από τα 35 συνολικά κορίτσια ανάμεσα σε μια τάξη 2000 ατόμων. Εκεί, είδε για πρώτη φορά τον μετέπειτα σύζυγό της, τοιχογράφο Ντιέγκο Ριβέρα, ο οποίος δίδασκε στη σχολή.
Ούσα ακόμη στη σχολή, λαμβάνει χώρα το τραγικό ατύχημά της που την αφήνει κατάκοιτη για εβδομάδες στο νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού. Επιστρέφοντας στο σπίτι κι ενώ ανάρρωνε, η Φρίντα ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής. Η οικογένειά της δεν μπορούσε να υποστηρίξει την καλλιτεχνική της δραστηριότητα οικονομικά, για αυτό και την προέτρεψαν να εικονογραφεί βιβλία ιατρικής. Ολοκλήρωσε την πρώτη αυτοπροσωπογραφία της ένα χρόνο μετά και τη δώρισε στο τότε αγόρι της και συμμαθητή της, Αλεχάντρο Γκόμεζ Αρίας.
Η θυελλώδης γάμος της με τον Ντιέγκο Ριβέρα
Μετά τη σχολή, η Κάλο συνάντησε ξανά τον Ριβέρα το 1928, με τον οποίο είχε γνωριστεί στους καλλιτεχνικούς κύκλους του Μεξικό που σύχναζε. Του έδειξε τη δουλειά της, ωστόσο οι πίνακές της ήταν αντιδιαμετρικοί από τους δικούς του. Eνώ εκείνος αντλούσε τα θέματά του από το Μεξικό της προκολομβιανής εποχής, εκείνη παρέμενε πιστή στην τάση της mexicanidad, της μεξικανικής κουλτούρας που ανθούσε εκείνη την περίοδο.
Συχνά οι πίνακές της επηρεάζονταν από τα δημοφιλή λαϊκά χριστιανικά τάματα (retablos), αποτελώντας ευχαριστία στην Παρθένο Μαρία για την πραγματοποίηση μιας ευχής.
Από την άλλη, ο Ριβέρα ήταν ήδη αναγνωρισμένος ζωγράφος και οι τοιχογραφίες του είχαν μεγάλη ζήτηση στις Η.Π.Α.
Το 1929 παντρεύτηκαν και μετακόμισαν στο Σαν Φρανσίσκο, έπειτα στη Νέα Υόρκη και αργότερα στο Ντιτρόιτ, με τον Ριβέρα να εκθέτει στα μεγαλύτερα αμερικανικά μουσεία. Εκεί, η Φρίντα έμεινε έγκυος, αλλά απέβαλλε. Η θλίψη της για τις αποβολές που συνεχίστηκαν αποτυπώθηκαν στους πίνακες “Αποβολή στο Ντιτρόιτ” και “Νοσοκομείο Χένρι Φορντ”.
Αυτό ήταν το πρώτο «χτύπημα» στο γάμο τους. Το δεύτερο ήταν οι συνεχείς απιστίες του Ριβέρα, ακόμη και με την αδελφή της, Κριστίνα, όταν μετακόμισαν ξανά στη Νέα Υόρκη το 1933. Η Κάλο από την απελπισία και την τρέλα της, έκοψε τα κατάμαυρα μαλλιά της, το σήμα-κατατεθέν της, δηλώνοντας στο σύζυγό της πως θέλει να μείνει μόνη.
Παρά τα μεγάλα διαστήματα που περνούσαν χωριστά, επανενώθηκαν το 1937 για χάρη του εξόριστου κομμουνιστή ηγέτη Λέον Τρότσκι και της γυναίκας του Νατάλια. Τους φιλοξένησαν στο Μπλε Σπίτι της Κάλο και φημολογείται ότι εκείνη και ο Τρότσκι είχαν τότε ένα σύντομο ειδύλλιο.
Η αναγνώρισή της ως ζωγράφος και το διαζύγιο με τον Ριβέρα
Κατά τη διάρκεια της ζωής της, η Φρίντα Κάλο ήταν κυρίως γνωστή ως γυναίκα του Ριβέρα και όχι ως ξεχωριστή καλλιτέχνις. Το 1938, ο Γάλλος σουρεαλιστής Αντρέ Μπρετόν γνώρισε την Κάλο και τον Ριβέρα κατά το ταξίδι του στο Μεξικό. Εκείνος εντυπωσιάστηκε από τη δουλειά της, την κάλεσε να πάρει μέρος στην έκθεση μαζί με άλλους σουρεαλιστές ζωγράφους και οργάνωσε μια έκθεση της προσωπικής της δουλειάς στο Παρίσι. Εκείνη ωστόσο τόνισε πως οι πίνακές της δεν ήταν όνειρα, αλλά η δική της πραγματικότητα. «Έχω χαρακτηριστεί ως σουρεαλιστής αλλά δεν είμαι. Ποτέ δε ζωγράφισα τα όνειρά μου. Ζωγράφισα την πραγματικότητά μου».
«Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα», έτσι είχε χαρακτηρίσει ο Μπρετόν την τέχνη της Κάλο.
Στη διάρκεια της ζωής της πραγματοποίησε τρεις μόνο εκθέσεις: στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη και στο Μεξικό. Το 1939, χώρισε προσωρινά από τον Ριβέρα και αποσύρθηκε στο Μεξικό, στο Μπλε Σπίτι. Εκεί, ζωγράφισε τον πίνακα “Οι δύο Φρίδες”, στον οποίο απεικόνισε το δίλημμά της για το διαζύγιο.
Σε όλη τη διάρκεια εκείνου του έτους, διατηρούσε εξωσυζυγική σχέση με τον Νίκολας Μάρεϊ, τον οποίο είχε γνωρίσει με τον Ριβέρα στη Νέα Υόρκη. Σύντομα μετά το διαζύγιο, το 1940 χώρισε με τον Μάρεϊ και ξαναπαντρεύτηκε με τον Ριβέρα, παρά το γεγονός ότι συνέχισαν και οι δύο να διάγουν βίους ξεχωριστούς με άλλους ερωτικούς συντρόφους. «Είχα δύο μεγάλα ατυχήματα στη ζωή μου. Το ένα ήταν με το λεωφορείο, το άλλο ο Ντιέγκο. Ο Ντιέγκο ήταν χειρότερος από το λεωφορείο» είχε δηλώσει η ίδια.
Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πέσος, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης.
Η επιδείνωση της υγείας της και ο θάνατός της
Το 1941, η Κάλο έχασε τον πολυαγαπημένο της πατέρα. Τρία χρόνια μετά, ζωγράφισε την περίφημη «Σπασμένη Στήλη», που αποτύπωνε την κακή κατάσταση της υγείας της και τις σωματικές προκλήσεις που αντιμετώπιζε. Οι εγχειρήσεις στις οποίες υποβλήθηκε αναρίθμητες, σημάδεψαν το σώμα και την ψυχή της, χωρίς ωστόσο να επηρεάσουν την πολιτική της δράση και την καλλιτεχνική της δημιουργία. Συνέχισε να ζωγραφίζει ακάθεκτη ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη κι όταν τη δεκαετία του 1950 διαγνώστηκε με γάγγραινα στο δεξί της πόδι και μπαινοέβγαινε και πάλι στα νοσοκομεία.
Η αισιοδοξία της όμως «τσακίστηκε» όταν λίγους μήνες μετά την πρώτη της ατομική έκθεση στο Μεξικό το 1953, τμήμα του ποδιού της ακρωτηριάστηκε εξαιτίας της εξάπλωσης της γάγγραινας. Ένα χρόνο μετά, τον Απρίλιο του 1954 προσβάλλεται από πνευμονία και στις 13 Ιουλίου του ίδιους έτους «καταλήγει» σε ηλικία 47 ετών στο πατρικό της, το αγαπημένος της Μπλε Σπίτι. Τα αίτια του θανάτου της ποικίλουν: από πνευμονική εμβολή μέχρι αυτοχειρία από υπερβολική δόση ηρεμιστικών.
Η Φρίντα Κάλο ζει σήμερα μέσα από τα έργα της, αλλά και τα Μπλε Σπίτι της, το οποίο είναι πλέον μουσείο, στο οποίο εκτίθενται προσωπικά της αντικείμενα.
Η ζωή της μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη το 2002 μέσα από την ταινία «Φρίντα» σε σκηνοθεσία Τζούλι Τέιμορ, με την Σάλμα Χάγιεκ ως μία υποδειγματική Κάλο τόσο εμφανισιακά, όσο και ερμηνευτικά.
Πηγή: klik.gr